Notifikasaun ida ne’e, relasiona ho publikasaun média Jornál INDEPENDENTE nian iha loron 11, fulan-Outubru 2022 ho títulu notísia Ezijénsia Demite Gastão, Komisáriu Mateus: PNTL Simu Karta Hosi Vise MI, Vise MJ NO Vise MOP, nomós ho títulu “Naimori Hatudu Forsa” Deskonfia Vise MI Haruka Karta bá Komandu PNTL Atu Demite Gastão.
Lei Kódigu Prosesu Penál TL iha artigu 53 ne’e kona-bá andamentu, norma prosessuál, mais la haree kona-bá krime saida mak deskonfia ajente ne’e prátika.
Advertisement
“Ida ne’e hanesan buat ida karik, hadau ka kontra ema nia Liberdade. Ne’e dala-barak akontese, polisia halo ida-ne’e, inklui bá maluk jornalista sira. Ha’u fiar katak, ha’u fó korajen bá maluk jornalista sira, lalika hakfodak tanba notifikasaun ne’e hanesan buat ida karik mamuk hela. Tanba saida, la fundamenta,” Quintas afirma.
Nia mós fiar katak, bainhira to’o tempu ida prosesu ne’e lori bá iha Ministériu Públiku (MP), parte MP sei haree notifikasaun ida ne’e, prosesu ne’e, bele arkiva. Sá tán bá iha Tribunál. Tanba iha notifikasaun ne’e la esplika klaru kona-bá jornalista na’in-rua ne’e, prátika krime saida, iha kódigu penál.
“Apenas sita de’it artigu 53 hosi kódigu prosesu penál. Ha’u hanoin, la’ós kriminaliza, polísia sala utiliza kódigu prosesu penál. Devia, polisia iha koñesimentu kona-bá lei Komunikasaun Sosiál ne’e, atu sira bele hatene normas ne’e, kuandu jornalista ruma kontra lei Komiunikasaun Sosial ne’e sira bele kanaliza bá iha ne’ebá. Maibé la’ós haree fali bá norma prosesuál,” nia sujere.
Tuir n ian, norma prosesuál ne’e laiha ligasaun ho komportamentu jornalista na’in-rua ne’e. Tanba ne’e Quintas sujere no fó korájen bá maluk jornalista na’in-rua ne’e atu ho aten brani nafatin, katak, polisia nia nofitifikasaun ne’e aktu ida ne’ebé mak la loos.
Jurista, Fernando da Costa.
Iha sorin seluk, Jurista timoroan Fernando da Costa konsidera asaun saida de’it ne’ebé mak relasiona ho informasaun ruma kona-bá krime, povu merese hatene, liuhosi publikasaun sira mak média sira fó sai. Tanba ne’e mak laiha kestaun buat ida.
Jornalista ka média sira ne’e hala’o serbisu tuir sira-ninia matadalan ne’ebé mak iha ona. Bainhira jornalista hala’o sira-nia kna’ar, halo kobertura bá iha situasaun saida de’it mak akontese iha Timor, ema ida sei labele halo impedimentu bá papél ida ne’e.
Advertisement
“Relasiona ho notifikasaun ne’ebé mak polisia notifika bá iha média Independente, ida ne’e ita la hatene, iha karta ne’ebá média sira komete bá iha tipu krime saida. Tenke hatene klaru, seráke sira konsidera ida ne’e segredu justisa, deskobre, loke ka fó sai segredu de justisa, ita tenke haree. Jornalista hala’o nia serbisu bainhira iha informasaun, nia tenke bá halo kobertura. Tanba agora dadauk ne’e média sosiál sira ne’e, jornalista seidauk to’o mós média sosiál ne’e nakonu tiha ona ho aktu, kualkér asaun ne’ebé mak akontese iha nasaun laran,” Fernando da Costa, hateten.