Hatutan.com, (26 Abríl 2025), Lautem– Aplikasaun lei tradisionál ka tara-bandu iha Postu Administrativu Tutuala kontribui tebes ba hamenus atividade kasa balada fuik iha área refere.
Tara-Bandu iha Tutuala kontribui ba hamnues. atividade kasa balada fuik iha área refere. Foto/Tome da Silva
João Maria de Jesus, hanesan komunidade iha Aldeira Tailuru, Suku Tutuala, Postu Administrativu Tutuala, fó sasin katak atividade kasa balada fuik hanesan rusa, meda, laku, manu-fuik, fahi fuik no animal seluk tan iha ai-laran sira pertense Postu Tutuala nian menus daudaun ona tanba komunidade sira halulik ona atividade sira ne’e liu husi tara-bandu.
Nia dehan, dezde tempu restaurasaun independénsia, 20 Maiu 2002, komunidade sira sempre kasa balada fuik hoid kunsume no balu fa’an tuir estrada ibun sira, maibé hafoin aplika tiha tara-bandu ikus-ikus ne’e, atividade kasa balada fuik menus ona.
Advertisement
La’ós ne’e, de’it, João Maria de Jesus hateten, parte Governu mós tau atensaun boot atu labele kasa balada fuik ho nune’e destaka Guarda Floresta iha Munisípiu, liu-liu iha área remotas sira atu kontrola atividade sira ne’ebé mak fó prejuizu meiu-ambiente.
ba kasa ilegál ne’e hahú menus ba bebeik, tanba Gurada Floresta hahú kontroka makas no hahú tau matan ba ambiente iha Ai-laran,” João de Jesus ba Hatutan.com iha nia rezidensia Tutuala, Municipiu Lauten, Kinta (24/04/2025).
João de Jesus, ne’ebé dada-lia ho Hatutan.com iha nia rezidénsia iha Tutuala, Kinta, 24 fulan-Abríl ne’e, hateten dalaruma sei iha ema kasa subar, maibé atu kasa rame-rame hanesan uluk ne’e kuaze laiha ona, tanba tuir lei tradisionál ka tara-bandu konsidera atividade kasa balada fuik ne’e ilegál no bele kona sansaun bainhira komunidade sira kaer toman, inklui bele fó prejuizu ba nia vida.
Guarda Floresta sira ne’ebé destaka ka koloka iha área Postu Administrativu Tutuala mós halo kontrolu másimu tebes hodi evita atividade ilegál sira ne’e no bainhira sira kaer kona maka sei aplika tuir lei ne’ebé vigora no sei prende hotu sasán ka atributu sira ne’ebé ema utiliza hodi kasa balada fuik.
Animal protejidu sira iha tasi laran, hanesan lenuk mós agora komunidade sira la kaer ona no dala-ruma lenuk sia mai to’o rai-henek leten hodi tolun mós komunidade sira haree de’it tanba bnadu ona la bele oho hanesan uluk.
Advertisement
Reprezentante Diretór Guarda Floresta Munisípiu Lautem, Euzebio Freitas de Jesus, hateten Governu koloka Guarda Floresta iha Munisípiu Lautem maibé seidauk másimu atu halo kontrolu ba atividade ilegal sira iha área remota sira ne’ebé pertense ba Munisípiu Lautem.
“Ami Guarda Floresta mak fó protesaun ba ai-laran no balada fuik sira. Ami observa manu kakatua no loriku komesa atu mohu ona,” Euzebio Freitas de Jesus hateten ba Jornalista Lospalos Vila.