Hatutan.com, (23 Setembru 2025), Díli— Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão, orienta média no jornalista hotu livre halo kobertura ba vizita ofisiál Primeiru-Ministru Malázia Anwar Ibrahim durante loron-rua iha Timor-Leste.
Primeiru-Ministru (PM) Anawar Ibrahim to’o ona Timor-Leste, Tersa (23/09/2025) no sei fila fali iha loron tuir mai, Kuarta (24/09/2025).
PM Xanana ho PM anwar Ibrahim ho ksolok hase komunidade no estudante sira ne’ebé harmrik iha estada ninin hodi fó ben-vindu ba PM Anwar Ibrahim bainhira to’o iha Timor-Leste, Tersa (23/09/2025). Foto/Média GPR
Durante nia esrtadia iha Timor-Leste sei halo enkontru bilateral ho Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta no sei halo vizita kortejia ba Parlamentu Nasionál, inklui partisipa iha iha Banquete ofisiál.
Iha nota ba jornalista sira ne’ebé espalla iha grupu WhatsApp JORNALISTA TIMOR-LESTE haktuir katak iha ámbitu vizita PM Anwar Ibrahim nian iha Timor-Leste tanba fatin no espasu limitadu, komisaun selesiona média nasionál 10 ho sira ninia Jornalista destakadu kada beat iha Parlamentu, Palásiu Prezidensia Repúblika, no Palásiu Governu hodi halo kobertura. aumezmu tempu akomoda Média Internasionál sira.
Média sira ne’ebé parte sira indika mak hanesan; RTTL, TATOLI, GMN, SMNEWS, STL, Timor Post, Independente, Dili Post, TVE ho SAPNEWS.
Média internasionál sira ne’ebé aurtorizadu mak hanesan; Ajénsia Notisioza LUSA, KYODO, AFP, EPA, BERNAMA, RTM MALAYSIA, NIKEI JAPAN destakadu Jakarta. Nune’e mós Média officer sira ne’ebé autirizadu mak hanesan; Média Officer Prezidente Repúblika, Média Officer Primeiru-Ministru, Média Officer Parlamentu Nasionál, Media Officer Vise-Primeiru Ministru-1, Média officer Ministeriu Negosiu Estranjeiru ho Média Officer Primeiru-Ministru Malázia.
Iha nota limitasuna ne’e mós bolu atensaun atensaun ba jornalista hotu katak primeiru dia iha Palásiu Prezidensia Repúblika, média Nasionál +Internasionál la sae ba sala reuniaun Bilateral.
Prezidente Repúblika ho Primeiru-Ministru tuun mai andár kraik, so iha deit “press statement” lider rua ko’alia hotu, termina kedas no laiha pergunta tanba ne’e la’ós press confrence.
Advertisement
Autorizasaun bá média no Jornalista sira tenke hetan permisaun hosi Komisaun, Média officer órgaun soberanu Timor-Leste iha vontade Boot fasilita komunikadu, foto no video ba média sira ne’ebe la hola parte direta, limita espasu ba Média officer ho staff protokolu ministériu no institusaun autonomu sira.
Ho nota limitasaun sira ne’e, Primeiru-Ministru Xanana Gusmão rasik konfirma katak, ne’e livre bá média hotu-hotu hodi hatutan informasaun bá komunidade sira ne’ebé la asesu direita.
“Protokolu ka parte se deit mak la autorizia imi jornalista bá iha ne’ebá ka, imi tenke bá hotu, ne’e asesu livre, laiha limitasaun bá ida-ne’e, laiha regra atu limite ha’u foin haree tan Hatutan.com, ita boot husi Hatutan.com bá halo kobertura, rona no haree iha ámbitu vizita PM Malázia nian ne’e hodi hatutan bá ema seluk,” PM Xanana Gusmão afirma hodi responde jornalista sira hafoin halo enkontru ho superior sira PNTL iha Kuartél Jerál PNTL, Tersa (23/09/2025).
Iha sorin seluk Prezidente Asosiasaun Jornalista- Timor-Leste (AJTL) Zevonia Vierra hateten, AJTL husu bebeik ona bá Governu liu-liu Sekretáriadu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS) ne’ebé lidera husi Expedito Loro Dias Ximenes, atu la bele kontinua hamosu diskriminasaun bá média sira, tantu média online no média estatál sira.
“AJTL nia parte katak, ami husu bebeik SEKOMS ona, atu la bele diskrimina média hotu-hotu iha Timor-Leste, liu-liu média privadu sira, ne’ebé maka durante kontinua halo krítika bá servisu ka atividade Governu nian,” Zevonia Vierra afirma.
Advertisement
Tuir nia katak, loloos ne’e, SEKOMS tenke fó espasu bá média hotu-hotu atu halo kobertura sein diskriminasaun, ne’e viola ona KRDTL iha artigu 41 ne’ebé ko’alia kona-bá Liberdade inprensa no mós asesu informasaun sira.
“Sei hili de’it média balun, signifika ida-ne’e, SEKOMS ho parte sira kompetente kontinua, halo tentatva atu hamate liberdade imprensa iha Timor-Leste, no sei ida-ne’e la muda, signifka SEKOMS tau liu interese polítiku nian duké bá interese públiku liu-liu bá iha atu asesu informasaun sira bá Plataforma mídia sira ne’ebé públiku hili no hakarak atu asesu informasaun ka hakarak lee, hakarak rona ka hakarak haree ne’e SEKOMS kontínua ho tentativa atu limite Liberdade imprensa iha Timor-Leste,” nia afirma tan.
AJTL mós husu bá governu liu-liu ba SEKOMS atu kuidadu labele kontínua halo diskriminasaun ba mídia sira no mídia ne’ebé governu hili atu bá halo kobertura bá vizita Primeiru Minístru mai Timór SEKOMS labele influénsia bá to’o iha mídia sira-nia redasaun hodi ko’alia kona-bá di’ak de’it.
“Husik bá redasaun sira livre atu tuir ka hakerek saida mak akontese signifika sé Governu hili de’it ita konsidera sai hanesan indikasaun atu kontrola redasaun sira ne’ebé tenta atu hakerek tuir ninia ángulu. Sé ida-ne’e Governu halo ida-ne’e laloos no bele mós média sira ne’ebé nia hili mós bele kontrola sira-nia redasaun mós, ida ne’e limitasaun ba Liberdade Imprensa iha Timór ida-ne’e sé hanesan ne’e bebeik tinan oin, husi ranking 39 tuun to’o 50.”
Husi sorin seluk mós Hatutan.com halo konfirmasaun ho Prezidente Konsellu Imprensa (CI, sigla portugés), Cesar António Mali Moniz, nia parte seidauk simu informasaun kona-bá limitasaun média balun labele halo kobertura ba Primeiru-Minístru Malázia nia vizita mai Timor-Leste.
Advertisement
“Obrigadu ba informasaun depois ha’u kontaktu kedas ho SEKOMS,” hateten Prezidente KI.