Justisa & Krime

Dekanu Hasai Dosente AL Deskonfia Prátika Asédiu Seksual Ba Estudante Na’in-Lima iha FEAH-UNTL

Published

on

Hatutan.com, (28 Outubru 2025), Díli-Deskonfia dosente ho inisiál AL komete asédiu seksual ba estudante na’in-lima iha  Fakuldade Edukasaun, Arte no Humanidade, Universidade Nasional Timor Lorosa’e (FEAH-UNTL).

Lee Mós: Kazu Asédiu Sexuál iha UNTL, SEI Enkoraja Vitíma Halo Partisipasaun Ba MP

Tuir informasaun katak dekanu hasai direitamente  ona dosente ho inisiá AL  ne’e, mézmu nia la’ós ho estatutu dosente permanente iha UNTL.

Advertisement

Estudante sira husi Fakuldade Edukasaun Artes no Humanidade Universidade Nasional Timor Lorosa’e (FEAH-UNTL) halo konferénsia imprensa kontra pratika asédiu seksual ne’ebé deskonfia komete husi dosente ho inisiál AL. Foto/Juvinal Cabral dos Santos

“Vítima sira ne’ebé ami akumula hamutuk na’in-lima. Prova dosente AL manda mensajen WhatsApp ba estudante na’in-lima iha ona ami nia liman,” portavós estudante  Fakuldade Edukasaun no Humanidade UNTL, Carlito Soares  hateten liuhosi  konferensia imprensa, iha Kampus Liceu, UNTL, Tersa (28/10/2025).

Nia haktui  kronolojia tanba saida mak to’o iha konferensia imprensatanba dosente AL imbox estudante dehan, “ita nain rua sai, kuandu ita nain rua la sai mak o hetan kreditu”. Entaun estudante la satisfaz ho ameasa ne’ebé dosente halo liuhosi WhatsApp.

Prova ne’ebé estudante sira rai diak hela  mós dehan tan katak estudante kuandu atu sai ho nia tenke isin boot, segundu feto ne’e tenke hariis mós, tanba ho ida ne’e mak feto ne’e mai keixa ba asosiasaun hodi halo konferensia imprensa. Depois ida ne’e dekanu uza nia kompetensia tomak suspende dosente AL  ne’e, maibé parte estudante sira haree katak suspensaun ne’e la natoon tanba dosente ida predator seksual ne’e, nia iha relasaun ho Fakuldade  kuandu hasai mak la fó sai ba Públiku mak aktu predator seksual nafatin akontese.

Iha fatin hanesan portavós Felicidade Oliveira, esplika ohin Assosiasaun Akadémika Estudantil hamutuk ho estudante ativu iha Fakuldade Edukasaun no Humanidade, hakarak fó sai ba públiku ligadu ho kazu asédiu seksual, iha ne’ebé deskonfia komete ka prátika husi dosente parte tempu ho inisial AL ba estudante feto balun iha Fakuldade Edukasaun no Humanidade.

“Razaun ita halo denunsia ida ne’e nu’udar forma ida atu kombate asédiu seksual iha instituisaun Públiku,” Felicidade Oliveira afirma.

Relasiona ho kazu ne’ebe pratika husi dosente AL refere, mak iha loron hirak liubá, vitíma aprezenta kedas ba asosiasaun Fakuldade, no ikus mai Asosiasaun identifika ona katak, dosente refere no dosente balun la dezempeña nia papel nu’udar edukador tuir norma akademiku nian ne’ebé estabelese ona, pelu kontrariu uza nia poder ba interese pessoal hodi pratika ba estudante sira tuir nia vontade iha universidade públiku hanesan UNTL.

Advertisement

Hafoin identifika kazu refere, Asosiasaun hamutuk ho vítima aprezenta kedas kronolojia no evidensia sira ba estrutura Fakuldade Edukasaun hodi rezolve, nune’e ikus mai dekanu fakuldade uza nia kompetensia no hamutuk ho konsellu diretivu suspende imediata dosente ho inisial AL.

Ho kazu ne’ebe akontese iha Fakuldade Edukasaun no Humanidade, mak asosiasaun hakarak informa ba estudante hotu katak hahú ohin ba oin dosente ho inisial AL la hanorin tan iha Fakuldade Edukasaun tuir despasu ne’ebe hasai ona husi dekanu fakuldade.

Iha sorin seluk, tuir informasaun ne’ebe asosiasaun no estudante sira asesu katak, dosente refere nu’udar kontratadu iha fakuldade agrikultura inklui hanorin mós iha fakuldade medisina siensia no saúde.

Kazu ne’ebe akontese husi dosente refere, mak asosiasaun hakarak fó atensaun no husu ba dosente hotu ne’ebe atualmente hanorin iha Fakuldade Edukasaun, atu labele prátika tan komportamentu indesejavel ka asédiu seksual ba estudante sira.

Husu mós estudante hotu husi Fakuldade Agrikultura inklui Medisina Siensia Saúde nian, atu nafatin tau kontrolu másimu ba dosente AL no dosente sira seluk, nune’e labele kontinua pratika asediu seksual ba estudante sira liuliu feto iha instituisaun akadémika edukativa hanesan UNTL.

Advertisement

Husu ba dosente sira labele aproveita espasu akademika sai fali fatin prostituisaun nian.Husu mos ba orgaun governasaun UNTL inklui fakuldade nian atu tau atensaun seriu ba problema refere hodi kombate no kumprimenta ba regra sira no akta ba zero toleransia asediu seksual ne’ebe universidade asina ona. Husu ba estrutura fakuldade FEH atu la bele rekruta beibeik dosente sira ne’ebe apveita nia poder hodi espresa nia vontade seksuál.

 Rekomenda no husu ba Pro-reitora ba Asuntu Provedoria no Akonsellamentu- PRAPA hodi tau atensaun ba problema refere, husu atu labele sensibiliza de’it ba estudante sira, maibe presiza dezemina mos ba dosente sira ne’ebe mai ho karakter predator seksual,

nune’e bele kontribui ba kombate asediu seksual iha UNTL.

Iha sorin seluk Dekanu Fakuldade Edukasaun Artes no Humanidade Universidade Nasional Timor Lorosa’e (FEAH-UNTL), Teodoru Soares, hateten, semana kotuk ne’e nia simu keixa husi departamentu ensinu fizika kona-ba iha indisius asediu seksual husi professor naran AL.

“Depois iha dia 22 fulan Outubru tinan 2025, ha’u konvoka kedas reuniaun iha Fakuldade Konsellu diretivu, ami reuniaun kedas hamutuk ho asosiasaun Fakuldade no departamentu ensinu fizika, resultadu ikus mak ami deside suspende tiha professor AL ne’e,” Dekanu FEAH iha nia knar fatin ba jornalista sira.

Advertisement

Nia hateten, iha dia 23 fulan Outubru tinan 2025 ne’e kona-ba ezizensia estudante nian karta suspensaun sai kedas iha Sexta-feira semana kotuk ne’e.

“Prosesu ba oin tanba nia la’ós dosente permanente nein dosente kontratadu integral nia parte tempu, mais la hatene dosente ne’e tama husi ne’ebé ha’u mos lahatene derepenti de’it mosu problema mak buka tuir mais, nia afinal ajuda de’it iha ne’e foin ajuda iha semester ida kotuk ne’e. Tanba professor laha iha kala diretor sira ba buka hetan iha ne’ebé mai ajuda, nia normalmente kontratadu iha Fakuldade Agrikultor no Medesina  parte  tempu iha ne’ebá se la sala. Desizaun ne’e ami foti iha ne’e ami hasai direitamente nia tanba deskonfia komete asediu seksual”, Dekantu deklara.

Dekanu afirma, nia nafatin apoiu estudante vitima sira atu nune’e bele rai faktus no dokumentu sira kona-ba aktu dosente ne’ebé prátika asediu seksual ba estudante sira ne’e krimi Públiku , vitima tenke ba hato’o keixa iha Ministériu Públiku (MP) atu nune’e hetan justisa la bele husik de’it.

Dosente permanente karik desizaun ne’e to’o Reitór deposi konvoka ho Konsellu disiplinar nune’e forma instrusaun ida hodi halo investigasaun para bele prosesu ba iha funsaun publika mak bele deside, maibé tanba nia parte tempu entaun desizaun Fakuldade foti nia la hanorin iha ne’e.

Jornalista: Juvinal Cabral dos Santos

Advertisement

 

 

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Trending

Exit mobile version