PM Xanana tun direta ba empreza Lotaria Grand Dragon, Kinta (04/12/2025). Foto/Espesiál
Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão, ba membru governu sira iha reuniaun Interministerial ASEAN ba dala-III iha salaun Nobre Ministériu Negósiu Estranjeiru no Koperasaun (MNEK), hatete, hato’o deskulpa tanba nia mai tarde, maibé tanba nia ba Lotaria Grand Dragon hodi haré atividade sira n o tanba Parlamentu mós ko’alia kona-bá jogu online, iha ne’ebá mak deputadu sira hakilar mafia, mafia, fó lisensa buat sira ne’e hotu. Tanba Ida-ne’e maka Dragon nafatin iha jogu no iha ligasaun ho Indonézia, Brazil, Rússia no Europa.
“Foin dau-daun husi intelijénsia PCIC ho Polísia ba, prova iha hotu, se mak simu persentazen ida ne’e mós iha hotu, sira haruka tiha ona ba Prokuradór Jerál Repúblika, buat ne’e la la’o, tanba sira servisu maka’as, kalan mós sira servisu nafatin, tanba ne’e maka hasai tiha ona rezolusaun ida hodi taka, maibé ema joga nafatin no joga nafatin. Hasai fali tan desizaun ida katak, se joga nafatin, ba sobu tiha, como buat ne’e la la’o, ne’e mak ha’u ba to’o Lotaria Grand Dragon,” Xanana Gusmão afirma.
Advertisement
Xefe Governu hatutan, afinal engrafamentu ne’e, Polísia mós terus ho ida ne’e, ami hein ba hein, foin mak to’o ne’e, mak buat ida ligasaun ho rai liur ne’e, jogu online ne’e ha’u haré tiha ona katak sobu, sobu tiha tanba ita tama ASEAN, problema ASEAN nian mos mak problema ida-ne’e hotu.
Iha fatin seluk, Porta-voz PNTL Superintendente Asistente Polísia João Belo dos Reis, ba jornalista sira iha sala Konferénsia Ministériu Interiór (MI) Villa Verde, Kinta (04/12/2025) hatete, prosesu, Kuarta-horseik, ita halo intervensaun ba Jogu Grand Dragon lotaria ninian, ohin ita kontinua halo aprensaun ba objetu balun ne’ebé liga ba sira nia atividade. Ita sei aprezenta ba iha Ministériu Públiku (MP) aban Sesta loraik. Depois kompeténsia Ministériu Públiku (MP) nian mak prosesa ida ne’e ba Tribunál. Ita hotu hatene katak governu hasai ona rezolusaun kona-bá jogu online sira, ne’ebé sira hotu tenke taka.
Superintendente Polísia João Belo dos Reis afirma, polísia Diresaun Servisu Investigasaun Kriminál asegura ona jerente na’in tolu, inklui foti deklarasaun traballadór na’in 15, ne’ebé aprezenta ona ba Ministériu Públiku hodi lori ba tribunál halo prosesu.
“Se Kompañia sira ne’ebé afetadu ba operasaun ida ne’e mai, sira iha direitu atu ko’alia iha tribunál. Operasaun horseik loron Kuarta, ita deskobre suspeitu na’in 3, no sira ne’ebé mak servisu na’in ba iha jogu Grand dragon lotaria hamutuk na’in 15. Ita foti sira nia deklarasaun. Tuir saida mak ami iha, ida ne’e sira bele aprezenta legál no ilegál ba tribunál. Tanba orientasaun ne’ebé mak mai husi Ministériu Públiku, ba jogu sira hotu ne’ebé mak konsidera aplika jogu online, sei iha operasaun ba sira,” Superintendente Polísia João Belo dos Reis informa.
Entretantu, Ministru Interiór, Francisco da Costa Guterres hatete, Rezolusaun Governu nian hasai ona hodi taka totalmente aktividade jogu online sira, ne’ebé Lotaria Grand Dragon kontinua hala’o sira nia aktividade, nune’e Ministériu Públiku hatún despaixu ba Polísia Nasionál Timor-Leste, liu husi Diresaun Servisu Investigasaun Kriminál, hodi ezekuta, halo buska no aprensaun ba Lotaria Grand Dragon.
Advertisement
“Rezolusaun governu nian sai, para hotu-hotu para, mas agora jogu Grand Dragon lotaria lakohi para, entaun ita impoin ho regra haruka para. Depois ema sira ne’ebé kontinua joga ne’e sira tenke ba hatán iha Tribunál, ne’e mak importante tanba iha lei.” Hatete Francisco da Costa Guterres.
Ministru Interiór hatutan, kestaun ligadu ho krimi ne’e, normalmente iha ligasaun ho Ministériu Públiku (MP) ba parte Polísia ba iha Ministériu ne’e simplesmente providénsia de’it, lojístika sira ba halo sira nia atuasaun, ne’e atu la’o oinsá, ne’e Tribunál mak halo, bazeia ba sira nia servisu hanesan ema investigadór.
Polísia halo investigasaun, hodi análiza servisu informasaun deteta, depois komunika ba MP, haré katak ne’e iha ona faktus ne’ebé mak sufisiente para sira tama halo buska.
Tanba ne’e mak ita la’o, no kontinua halo operasaun hodi bele hetan jogu ida ne’ebé mak nia viola, prontu nia tenke hatán ba Tribunál. Agora ida online ne’e quer-dizer sira joga ne’e liu husi online, bele joga husi telefone, no bele joga iha ne’ebé de’it, manan iha ne’e mak ita dehan jogu online. Tanba ne’e mak online nia risku mak ba scamming ga lae? Tanba ne’e mak iha rezolusaun Konsellu Ministru, ita aprova tiha rezolusaun atu taka tiha jogu online sira ne’e.
Governante ne’e deklara mos katak, lakoi intervén ba despaixu Ministériu Públiku nian, hodi haruka autoridade seguransa sira halo intervensaun buska no aprensaun ba jogu online lotaria Grand Dragon ne’e.
Advertisement
“Ita labele adianta buat ruma, tanba ne’e kestaun tékniku, ne’ebé husik ba orsida Ministériu Públiku mak sei halo akuzasaun ba iha ne’ebá. Mas em prinsípiu ita prepara lojístika ba iha PNTL hodi hala’o servisu sira ne’e, kona-bá maneira, investigadór sira hatene ida ne’e, iha tiha ona rezolusaun governu, automatikamente sira tenke implementa. Maibé sira implementa, buka tuir la’o dau-dauk, buka tuir nafatin, sira sempre iha ligasaun ho Tribunál, no instituisaun relevante sira, depois hala’o hela buska, sira hetan faktu sufisiente, ne’e jogu online, sira hare, entaun sira tama no halo aprensaun,” Ministru Interiór Francisco da Costa Guterres afirma.