Tuir loos bainhira orsametu 2025 nian aprova ona no TIC haree katak iha redusaun ho montante liu US$300,000.00, maka Diretór Ezkutivu Ajénsia TIC Timor, I.P, Venâncio Pinto, tenke halo kedas ona ejérsisiu internu ka hola desizaun redusaun funsionáriu ne’ebé la nesesáriu, maibé tanba fiar liu ba fatór intervensaun polítika, maka Diretór Ezekutivu TIC Timor,I.P husik situasaun ne’e akontese mai to’o iha tinan klaran 2025 foin konsiente katak orsamentu la sufisiente ona.
Advertisement
Informasaun ne’ebé Hatutan.com rekolla katak ho situasaun ida-ne’e halo Diretór Ezekutivu TIC Timor, I.P, Venãcio Pinto atrapalla, nune’e halo karta ba Minstru Transporte no Komunikasaun (MTK), Miguel Marques Gonçalves Manetelu, atu bele halo pedidu ida ba Ministériu Finansas karik TIC Timor bele hetan asesu orsamentu verba Todos do Governo.
Bazeia ba pedidu TIC Timor, I.P nian ne’e, MTK haruka duni karta ida ba Ministériu Finansas, maibé to’o ohin loron situasaun ne’ebé TIC Timor, I.P enfrenta seiduak bele rezolve.
Ministériu Finansas husu atu TIC Timor altura ne’ebá tenke foti media ezérsisiu internu para depois bele rezolve ka bele redus funsionáriu. Nune’e, TIC Timor konsege halo ezersisiu internal hodi kobre duni saláriu funsionáriu nian to’o fulan-Outubru 2025.
Ba fulan-Novembru ho Dezembru 2025, TIC Timor I.P husu tan atu halo ezersisiu mas la konsege, mézmu nune’e, Ministériu Finasas buka hela meius atu rezolve mas seiduak iha serteza.
Ministra Finansas, Santina José F. Viegas Cardoso, ne’ebé Hatutan.com konfirma iha salaun Ministériu Finansas, Segunda (15/12/2025), hateten karta ne’ebé hato’o husi Ministru Transporte no Komunikasaun (MTK), ), Miguel Marques Gonçalves Manetelu, kona-bá problema orsamentu iha TIC Timor I.P, tékniku Ministériu Finansas sei análize hela.
Advertisement
“Ha’u nia tékniku sira iha Ministériu Finansas sei análize hela, kona-bá problema orsamentu ne’e iha Ajénsia TIC Timor I.P. Imi husu MTK, tanba ami mós responde bá sira dala-rua ona,”, Ministra Santina José F. Viegas Cardoso hateten.
Kona-bá konteudu husi resposta karta oinsá, Ministra Santina, la lakohi fó komentáriu, tanba, sira hato’o ona resposta hotu-hotu bá Ministériu Transporte no Komunikasaun ho Ajénsia TIC Timor I.P.
Tuir informasaun ne’ebé Hatutan.com asesu katak resposta Ministériu Finasas hateten, verba orsamentu ida ba Todo Governo ne’e la bele uza ba kestaun saláriu tanba bele utiliza deit ba asuntu sira emerjénsia ka ba servisu balun ne’ebé nesesáriu no la prevee iha OJE. Nune’e, saláriu ba TIC Timor la prienxe rekizitu atu foti osan husi verba Todo do Governo.
Deiretór Ezekutivu Ajénsia TIC Timor,I.P, Venâncio Pinto, iha fulan-Novembru 2025, haruka mensajen liuhosi WhatsApp ba grupu WhatsApp TIC Timor nina rekoñese iha fallansu ne’ebé prezudika finsionáriu TIC Timor seidauk bele simu saláriu. Nia mós hato’o ona diskulpa no solidaridade bá funsionariu kontratadu sira, ne’ebé iha fulan-Novembru nia laran simu saláriu la hanesan ho fulan sira antes ne’e nian.
Tuir mai Hatutan.com hatun kompletu konteúdu mensajen WhatsApp Diretór Ezekutivu Ajénsia TIC Timor,I.P, Venâncio Pinto ba funsionáriu sira ne’ebé prezudukadu seidauk simu saláriu fulan-Novembru nian;
Advertisement
“……Boa tarde e Saudosoens ba imi hotu,
Nudar pessoal no lori Diretur Executivo nia naran, hau hakarak hato’o hau nia diskulpa no soliridade ba imi hotu tamba sofre ho situasaun ida ne’ebe grave tebes iha Ajensia TIC Timor nia laran, tamba iha fulan ida ne’e hotu-hotu labele hetan nia direito hanesan fulan bain-bain,
Dala ida tan hau nudar ema ne’ebe responsavel maximo iha Ajensia ida ne’e nafatin husu diskulpa ba familia bot TIC Timor tomak ba situasaun ida ne’e, maibe momentu ida ne’e hau hamutuk ho Dira DSC no Dira Finansas esforso hela buka solusaun atu bele resolve situasaun ida ne’e liu husi ita nia Ministerio tutelado mak SE. Ministro Transporte no Komunikasaun, atu halo komunikasaun ho SE. Ministra Finansas lori responde ka solusiona situasaun ne’ebe TIC Timor hasoru.
Karik iha semana ida ne’e ami hetan ona informasaun ne’ebe relasiona ho ita nia situasaun, tantu negative ka positive ami iha dever nafatin atu update ba hotu-hotu lori apar situasaun referee. Maibe nudar ema hau sempre iha esperansa katak ita sei hetan solusasun ba problema ne’ebe ita infrenta, tamba TIC Timor laos Ajensia impreja pribado ida nian, maibe Ajensia TIC Timor nudar patremonio estado nian, ne’ebe hakarak ou lakohi ita sei hetan solusaun ba situasaun ida ne’e maibe salary sei la tama iha fulan ida ne’e, karik fulan oin mak akumula dala ida bainhira hetan ona resposta ne’ebe diak mai ita.
Kona-ba situasaun ida ne’e dala ida tan hau hakarak reafirma fali ba hotu-hotu atu ita labele hasoru situasaun ne’ebe hanesan karik ita nia orsamento ne’ebe ita submete adisonal ba KRO ou Ministerio Finansas labele hetan aprovasaun tuir saida mak ita submete ba, ho honestidade katak ita sei reajusta fila fali salary tuir total orsamento ne’ebe aprova ba TIC ho montante 800 mil ita ne’e, atu nune’e bele asegura to’o hotu-hotu nia direitu to’o ba fin ano.
Advertisement
No hau hakarak informa mos katak iha fulan Dezembro ita sei simu tabela salary ne’ebe sei distribui husi CFP no Ministeriu Finansas ba Ajensia IP no EP tomak atu reajusta salary bazea ba tabela ne’ebe sira distribui. Maibe Ajensia hirak ne’ebe nudar Ajensia Teknik ida ne’e sei hetan subsidi espesial tuir esplikasaun ne’ebe hau hetan husi CFP.
Nudar ema ne’ebe responsavle maximu iha Ajensia ida ne’e hau sei la tau todan ba se deit relasiona ho situasaun ida ne’ebe agora TIC hasoru ne’e, husik ba ida ne’e hau nia falhansu no hau nia kulpa ne’ebe la tetu didiak lori reajusta ita nia Salary 2025 tuir OGJ, ne’ebe hetan aprovasaun husi Parlemento purvolta $1.075000 ba Salary Vencimento. Maibe hau triste mak ita nia funsionario balun ba hato’o ba Ministerio Finansas katak ita halo rekrutamento bo’ot tebes iha 2025, ho nune’e mak Ministerio Finansas halo redusaun ba ita nia orsamento ba kategoria Salary no Vensimento.
Ema hirak ne’ebe hato’o lia falsu ba Ministerio Finansas ne’e, nia rasik lakon ona integridade no moral nudar parte husi familia bo’ot TIC Timor nian, no hau rasik konsidera ema ne’e hakarak hetan deit benefisiu ba nia an liu husi salary, maibe kestaun nia domin no responsablidade nudar ekipa ba Ajensia TIC rasik la sai kestaun ba nia. Maibe ida ne’e laos kestaun ida atu sai rajaun atu lori lejitima hau nundar Diretur Executivo ba situasaun ne’ebe ita infrenta katak tamba rajaun ne’e mak TIC sofre ba situasaun ida ne’e. Maibe saida mak akontese dadauk ne’e husik mai hau nudar Diretur Executivo mak sei responsavel ida ne’e nudar Cruz ida mai hau atu buka solusaun ho meus saida deit, ho nune’e hotu-hotu bele hetan fali imi nia dereito tuir kontratu ne’ebe ita asina hamutuk ba tinan ida nian.
Ikus liu hau husu ba imi hotu atu hakmatek, no halao nafatin imi nia servisu tuir ida-idak nia responsablidade, lalika rona ema ruma haruka ima atu halo asaun ruma ne’ebe bele fo impaktu ba TIC Timor rasik, maibe husu imi hotu nia pasiensia no imi suporta moral mai hau atu lori buka solusaun ne’ebe diak ba ita hotu.
Ba imi hotu nia atensaun, pasiensia no kolaborsaun ne’ebe diak hau la haluha hato’o obrigado wain ba imi hotu.
Ministru Transporte no Komunikasaun (MTK), Miguel Marques Gonçalves Manetelu ne’ebé hatutan.com konfirma hafoin remata reiuniaun Konsellu Ministru iha Palásiu Governu, Díli, Kuarta (03/12/2025), hateten nia parte la hatene Ajénsia TIC Timor nia problema ne’e tanba saída maka mosu problema ne’e, maibé kuandu, TIC Timor aprezenta hateten katak sira menus saláriu fulan tolu ka haat, konsege rezolve iha fulan-Setembru nian no fulan-Outubru nian, maibé fulan-Novembru ho fulan-Dezembru laiha ona osan.
“Agora prosesu kuandu ita elebora ona orsmamentu, TIC Timor ne’e ajénsia autonomia, sira aprezenta rasik sira nia osan bá KRO, mézmu sira bá hamutuk ho ha’u, sira nia osan la tama hamutuk ho MTK, sira nia planu orsamentu 2025 ita halo iha 2024, orsamentu ne’ebé aprova ne’e loloos ita rekruta funsionariu tuir orsamentu ne’ebé maka iha, agora to’o dalan karan dehan sira nia osan hotu ne’e, ate agora mós hanesan ha’u hakarak husu sira, maibé ha’u hakarak hatene lololoos tanba saída maka problema hanesan osan saláriu aloka bá tinan ida maibé to’o ikus dehan la to’o fali ne’e,” Ministru Miguel Manetelu preokupa.
Advertisement
Nia dehan, TIC Timor sempre hateten katak, tanba osan ne’e ko’a, maibé se osan ne’e ko’a, entaun montante hira, rekruta funsionáriu kazuais tuir motante osan ne’ebé hetan ona aprovasaun husi Parlamentu Nasionál.
Ministru Miguel Manetelu konsidera laiha problema tanba nia ajuda ona hakerek karta bá Ministra Finansas dala rua no halo kontaktu direita ho telefone, nia hanoin iha dalan, atu solusiona problema ne’e.
“Imi hatene to’o ema nia segredu iha salariu mós imi hatene hotu, imi bá husu nia, tanba ida-ne’e ha’u la hatene, maibé ha’u hatene katak iha solusaun, ne’e maka ha’u dehan laiha problema. Bá husu took TIC sira hetan ona reponde husi Ministériu Finansas ka lae, tanba ha’u nia esforu hanesan Ministru ajuda sira atu rezolve problema ne’e, la’ós ha’u maka atu rezolve problema ne’e,” Ministru Miguel Marques Gonçalves Mantelu afirma.