Nasionál

Tinan 20 Ukun-Án, Seidauk Iha Lei Própriu Bá Atribuisaun Sertifikadu Rai

Published

on

Hatutan.com, (14 Janeiru 2022), Díli-Timor-Leste restaura nia independénsia to’o mai agora besik tinan-20 ona (20 Maiu 2002-2022), maibé to’o agora seidauk iha lei própriu bá atribuisaun sertifikadu rai orijinál ba na’in bá rai sira.

Rai Estadu balun iha área Bebonuk, Díli, ne’ebé Estadu estabelese kontratu arrendamentu ho empreza balun maibé to’o agora abandonadu. Foto/Hatutan.com

Governu liuhusi Sekretaria Estadu Terras no Propriedade (SETP) halo ona levantamentu dadus ba rai iha territóriu nasionál liuhusi projetu rua, maka Projetu Ita Nia Rai no projetu husi Sistema Nasionál Kadastru (SNC) hodi halo levantamentu ba rai no ikus liu atribui sertifikadu de rejistu ba komunidade nia rai.

“SETP seidauk bele atribui sertifikadu rai ba komunidade, tanba daudaun ne’e seidauk iha lei própriu ba atribuisaun,” Diretór Jerál Terras no Propriedade, Rodrigo de Mendonça, hateten hodi responde Hatutan.com iha ninia knar fatin, Díli, Sesta (14/01/2022).

Rekizitu atu hetan sertifikadu  rejistu maka rai ne’ebé laiha disputa no laiha reklamasaun bazeia ba dokumentu sertifikadu ne’ebé bei’ala rai hela iha tempu portugés no indonézia ne’ebé sei konsidera hanesan direitu perfeitu, tanba ne’e tuir dadus husi levantamentu SNC iha territóriu Timor identifika katak área Metinaro maka SETP konsege atribui sertifikadu rejistu ba komunidade tanba prienxe rekizitu ne’ebé iha.

Advertisement

Nia informa, atribuisaun sertifikadu sei haree ba aspetu rua, primeiru direitu primária maka SETP sei fó títulu rai no direitu perfeitu (hak milik) tuir dokumentu ne’ebé iha, signifika rai ne’ebé bei’ala rai hela iha tempu portugés no indonézia, segundu direitu sekundáriu maka SETP sei fó depende ba utilizasaun liuhusi arrendamentu, tanba laiha dokumentu maibé atribuisaun sertifikadu ida ne’e sei depende ba lei rejistu perdial ne’ebé to’o agora seidauk iha, tanba ne’e daudaun ne’e SETP bele fó de’it maka sertifikadu rejistu hodi hein lei atribuisaun ne’e iha.

Rezultadu husi levantamentu rai iha territóriu hatudu katak hirak ne’ebé rejistu hanesan rai privadu hamutuk 310.000, tanba ne’e uainhira lei rejistu perdial sai maka SETP sei atribui uluk sertifikadu ba sira.

“Disputa ne’ebé ami rejista iha sistema hamutuk 55.000 kazu husi munisípiu 12, inklui Dili ne’ebé presiza rezolve,” nia hateten.

Hirak ne’ebé rejistu hanesan rai privadu hamutuk 310.000 ne’ebé la’ós iha disputa no ida ne’e maka prepara bainhira lei ne’e iha maka atu fó títulu ba iha primeira faze nian.

Nia esplika rai Estadu ne’ebé Governu fó ba ema aluga iha kategoria tolu, primeiru kontratu arrendamentu abitasaun tuir zona klase no medida rai ka uma ho mínimu kada fulan $10.00 to’o $50.00, segundu ba kontratu arrendamentu negósiu mínimu $25.00 to’o $500.00, ba kontratu investimentu $500.00 no arrendamentu ba ema Timor oan diferente ho ema estranjeiru tanba estranjeiru sei aumentu 50% kada fulan.

Advertisement

Husi kontratu arrendamentu ba kategoria tolu ne’e, iha tinan 2021 SETP konsege hatama reseita ba kofre Estadu ho montante millaun $3,4, maibé montante ne’e diferente ho tinan 2020 ne’ebé konsege kobre millaun $4,3 ba kofre Estadu.

Jornalista: Carmelita Isaac

 

Advertisement

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Trending

Exit mobile version