Hatutan.com, (15 Jullu 2022), Díli— Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta konsidera traballadór Timor Oan nian na’in 111 ne’ebé sei arranka ba Korea iha tempu badak, sei sai hanesan Embaixadór Boa Vontade Timor-Leste nian iha ema nia rain.
“Purtantu imi ba hanesan Embaixadór Boa vontade Timor-Leste nian, tanba imi nia komportamentu di’ak iha Korea du Súl ema hotu-hotu sei admira no gosta Timoroan sira no komunidade Timorense iha país ne’ebé de’it,” Ramos-Horta hateten iha diskursu serimónia despedida ho traballadór timoroan na’in 111 ne’ebé hala’o iha Otél Timor Lodge, Sesta (15/07/2022).
Advertisement
Premiadu Nobel ba Pás ne’e akonsella atu Timor Oan hirak ne’e servisu badinas, ekonomiza osan labele gasta arbiru, hadi’a uma, haruka mai família, no se bele aproveita estuda online hodi halo kursu universitáriu sira atu aumenta kapasidade no koñesimentu iha siénsia.
Ramos-Horta husu atu labele monu ba ema nia bosok hodi sees hosi sistema kontratu ne’ebé iha legalidade no akordu servisu ne’ebé iha tanba ida-ne’e sei lori dezafiu foun no obstákulu ba iha ema nia rain.
“Boa viajen no servisu di’ak, ha’u sei ba Korea iha tinan ida ne’e tanba ba ha’u prióridade relasaun ho Korea du Súl tanba Timor Leste ho Korea nia relasaun ne’e aas liu tán, metin liu tán atu ita mós bele fa’an produtu ita nian bá Korea la’ós kafé de’it maibé mós buat seluk hanesan artejenatu sira inklui tais ne’ebé oras-ne’e sai ona rekoñesimentu nu’udár patrimóniu mundiál hosi UNESCO,” Xefe Estadu hateten.
Hanesan Xefe Estadu, sempre apoia SEFOPE hodi husu apoiu hosi parseiru dezenvolvementu sira atu hakbiit formasaun professionál iha Timor Leste tanba Timor presiza liu mak tékniku professionál iha karpintaria, pedreiru, eletrisista no kanalizasaun.
Diretór Diresaun Nasionál Empregu Exteriór, Filomeno Soares esplika, ohin família traballadór sira mai iha ne’e, atu sai sasin no halo aseitasaun hodi husik traballadór hirak ne’e ba servisu iha Korea, la’ós governu mak obriga maibé governu kria kondisaun de’it nune’e traballadór sira bele hetan oportunidade ba servisu hodi dezenvolve país ida-ne’e.
“Governu fasilita de’it tanba ne’e imi ba hatudu komportamentu di’ak, servisu di’ak tulun imi nia familia no tulun mós dezenvolvimentu iha Timor Leste,” Filomeno Soares hateten.
Advertisement
Embaixadór Korea iha TL, Kim Jeong-ho hateten, joven hirak ne’e sei husik Timor Leste hodi ba Korea du Súl atu alkansa mehi, tanba joven hirak ne’e mak mak familia no nasaun nia esperansa ne’ebé tula iha sira nia kbas. Tenke iha responsablidade ba servisu.
Nia rekoñese katak, Korea mós antes ne’e hasoru esperiénsia moruk hanesan Timor Leste enfrenta oras-ne’e daudaun, tanba ne’e nia fiar nasaun Korea du Súl sei simu, hadomi no kuidadu joven sira ne’e hanesan oan no maun alin rasik.
“Ha’u hakarak fó hanoin ba imi atu halo tuir no regra sira nasaun Korea du Súl nian no bele hatudu ezemplu di’ak, tanba imi sei sai hanesan ema Korea iha tempu badak. Nune’e imi tenke pertense ba sosiadade Korea no respeitu ema hotu hodi husik hela imajen di’ak nune’e loke dalan ba traballadór sira seluk ne’ebé sei tuir-mai,” Kim Jeong-ho akonsella.
Nia mós fó hanoin atu labele estraga osan ba alkohól, sigaru, feto no jogu nune’e bele halibur osan hodi hadi’a familia nia moris no joven hirak ne’e nia moris iha Timor.
Ba família sira, osan ne’ebé traballadór sira haruka mai tenke rai ho kuidadu nune’e traballadór ne’e fila hikas mai Timor Leste bele uza ba ajuda familia no dezenvolvimentu nasaun Timor Leste nian.
Advertisement
Traballadór sira tenke mós domina tékniku sira hosi servisu sira ne’ebé halo iha Korea du Súl tau nune’e bainhira fila mai Timor bele kontribui ba dezenvolvimentu nasaun Timor Leste.
Iha Korea traballadór sira tenke mós fó tempu atu aprende no estuda liu tán tanba ne’e ajuda kria servisu ba an rasik bainhira fila, tanba ne’e hein katak sei hatoman an atu adapta ho klima no kultura rai Korea du Súl nian.
“Ha’u dezeju saúde di’ak ba imi no husu ba imi karik iha problema ruma tenke halo keixa ba autoridade komponente,” nia hameno.
Sekretariu Estadu Formasaun Formasaun Profesionál no Empregu (SEFOPE), Alarico do Rosário hateten governu buka dalan atu fasilita de’it, buat hotu-hotu traballadór sira mak esforsu, no destinu iha traballadór nia liman, tanba sira mak tuir kursu, formasaun no teste sira tan ne’e liu ka la liu iha sira nia liman.
“Servisu iha Korea du Súl buka osan atu hadi’a familia nia moris liu-liu hadi’a ekonomia familia nian hodi kontribui ba kresimentu sosiedade. Tanba ne’e, bainhira família sira simu osan tenke kuidadu nune’e labele akontese hanesan buat ne’ebé liu ona katak, traballadór balun bainhira kontratu remata iha Korea du Súl fila mai Timor atu foti osan maibé osan laiha tanba familia gasta hotu,” Alarico do Rosario hateten.
Fó hanoin katak, bainhira traballadór hirak ne’e haruka osan mai ba dala uluk liu tenke halo tratamentu ba edukasaun oan sira nian, hadi’a oan sira nian moris, no buat importante mak tenke halo mós uma.