Hatutan.com, (15 Dezembru 2023), Díli—Diretór ezekutivu Asia Justice And Rights (AJAR), José Luis Oliveira konsidera Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, viola Konstituisaun RDTL gráve, tanba “salva” Arguida na’in-rua Emília Pires no Madalena Hanjam ho fó indultu, nune’e Parlamentu Nasionál (PN) tenke fó atensaun.
Diretór ezekutivu Asia Justice And Rights (AJAR), José Luis Oliveira. Foto: Elio dos Santos da Costa.
José Luis Oliveira deklara kestaun ne’e hamutuk ho membru Asosisaun HAK liuhosi konferénsia imprensa, hodi aprezenta pozisaun lamentasaun nian kona-bá desizaun Ramos-Horta ne’ebé fó ‘fali’ indultu bá arguida na’in-rua.
Indultu ne’e katak, fó perdaun bá pena. Perdaun bá sentensa no fó perdaun bá kastigu, bainhira ema ruma hetan ona kastigu. Kuandu ema ne’e hetan ona kastigu, foin iha direitu atu hetan indultu.
“Ka liafuan seluk ita bele dehan katak, indultu ne’e direitu ema rekluzu sira. Rekluzu ne’e katak, ema narapidana, ema ne’ebé mak hetan ona sentensa hosi Tribunál,” nia esplika.
AJAR mós haree katak, tuir Konstituisaun RDTL, brankamentu bá kríme ne’e hanesan Prezidente halakon tiha kríme. Ho termu legál nian dehan, amnestia. Kona-bá amnestia ne’e kompeténsia iha Parlamentu Nasionál no la’ós Prezidente Repúblika.
“Amnestia signifika ita haluha tiha de’it. Ita fó perdaun bá ema nia hahalok krime. Amnestia ne’e bá grupu tomak, la’ós indivídu. Ne’e-duni, dala-ida tán, iha biban ida-ne’e ami hakarak dehan ita nia Prezidente komete violasaun konstituisaun gráve,” José Luis Oliveira, hateten tán.
Iha biban ne’e, AJAR apela bá Parlamentu Nasionál atu bolu Prezidente Repúblika mai esplika perante povu nia reprezentante sira, kona-bá razaun tanba saida mak nia foti desizaun fó indultu bá Emília Pires, ne’ebé la’ós ninia kompeténsia.
Indultu ne’ebé Prezidente Repúblika José Ramos-Horta fó bá Emilia Maria Valeria Pires no Madalena Fernandes Melo Hanjam Costa Soares, bazeia bá Dekretu Prezidente Repúblika númeru 125/2023, loron 14 fulan-Dezembru kona-bá Concessão de indulto por ocasião da Quadra Natal do ano 2023.
Bazeia bá termu sira iha alinea i) artigu 85 Konstituisaun Repúblika Demokratika Timor-Leste nian, kondenasaun no komutasaun bá sentensa sira-ne’e nu’udár kompeténsia eskluziva ida hosi Prezidente Republika, no tenke konsulta uluk ho Governu hodi halo ida-ne’e.
Advertisement
Jornalista: Rogério Pereira Cárceres/Leopoldina de Carvalho