Justisa & Krime
CAC Seidauk Konklui Investigasaun Bá Kazu Manutensaun Ró Berlin Nakroma
Hatutan.com, (26 Novembru 2025), Díli—Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC-sigla portugés), seidauk konklui investigasaun ba kazu manutensaun Ró Berlin Nakroma. Nune’e, CAC kontinua haree hela no análize dokumetu sira ne’ebé submeter husi Autóridade Portuariu Timor-Leste, Institutu Públiku (APORTIL.I.P).
Ró Berlin Nakroma atraka fali iha Portu Díli hafoin besik fulan-haat halo manutensaun iha Surabaya-Indonézia. Foto/Dok
Diretór Jerál Investigasaun Kriminál CAC, José Verdiál bá Hatutan.com iha edifísiu CAC, Kuarta (26/11/2025), esplika tanba dokumentu mauntensaun bá ró Nakorma, la’ós CAC maka rai, no buat hotu la’ós metin iha CAC, nune’e presiza tempu.
“Krime korrupsaun ne’e la’ós fasil hanesan ema oho ema, bá haree kedas ema, no ema ne’e kanek ka lae, sona uza tudik ka uza saida, maibé krime korrupsaun ne’e presiza lori tempu. Tanba ne’e investigasaun ita seidauk konkuli, maibé kontínua análize bá dokumentu ne’ebé APORTL.I. P hato’o ona mai CAC iha fulan kotuk liubá,” José Verdiál hateten.
Nia afirma, tanba CAC halo análize bá krime korrupsaun ne’e la’ós uza, sira análojia atu hateten katak tanba nia halo hanesan ne’e krime, ne’ebé ne’e laiha presiza estudu didi’ak tanba krime korrupsaun, nune’e presiza rekolla dokumentu hodi haree iha indisiu krime ruma maka halo invetigasaun.
Nia saliénta, prosesu investigasaun bá manutensaun ró Nakroma, presiza lori tempu uiotaon, tanba dokumentu ne’e sira ne’e presiza análize didi’ak.
Nia subliña katak ténke halo separasaun bá krime babain ho krime korrupsaun ne’e la hanesan, tanba ne’e CAC presiza duni tempu hodi halo estudu no análize bá dokumentu ne’e.
“Dokumentu husi APORTIL iha ne’e tiha ona, maibé ita presiza análize, maibé agora ami nia rekursu iha ne’e mós nain-hitu de’it, ita boot sira imajina, kazu ne’ebé maka denunsia husi públika tama iha ne’e hamutuk 83, ema inkuli mós dokumentu bá manutensaun ró Nakroma,” nia hateten.
Nia afirma, rekursu nain hitu de’it maka maka halo servisu denusia públiku hamutuk 83, tanba ne’e CAC sei presiza análize bá dokumentu sira ne’e hotu presiza temu.
“Ita hotu hakarak lalais, mais ita ténke hatene tuir kauza sira ne’e la fasil, tanba ne’e liga bá ema nia vida, tratamentu kazu hotu-hotu hanesan, ida-ne’ebé mak tama uluk atende uluk, maibé lori tempu naruk,” nia hateten tan.
Nia afirma, CAC halo averiguasaun ne’e laiha limitasaun, tanba ne’e fó tempu bá investigadór sira atu análize bá dokumentu sira ne’e haree ho didi’ak ho kuidadu atu hasai rezultadu ruma ho baze fundamentu atu nune’e públiku intende.
Ministériu Públiku delega kazu korrupsaun hamutuk 51 mai CAC hodi halo investigasaun. Totál kazu pedente iha tinan 2025 no kazu pendente 2024 hamutuk 51, no CAC submete kazu krime korrupsaun hamutuk hamutuk 27, falta 24 maka iha faze investigasaun.
Fó hanoin fali katak Prezidente Autoridade Portuáriu Timor-Leste, Institutu Públiku (APORTIL, I.P), José de Oliveira Leão, Tersa (24/06/2025), informa nia parte submete notu ona dokumentu tenderizasaun kona-bá manutensaun Ró Berlin Nakroma ho kustu US$786,000.00 ba Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC, sigla portugés).
“Auditoriu interna lao tiha ona, ha’u hakarak hateten bá públiku, Kuarta semana kotuk, ami rasik haruka domumentu ba hotu ona CAC kona-bá prosesu tenderizsaun ba Ró Berlin Nakroma. Ami hein CAC halo nia servisu no tempu CAC presiza bolu ami prontu ba hatan iha CAC,” José de Oliveira Leão hateten hodi responde Hatutan.com iha resintu Parlamentu Nasionál.
Nia esklarese katak manutensaun Ró Berlin Nakroma total kustu manutensaun US$786,000.00 la’ós ba Ró Berlin Nakroma de’it, maibé inklui spare part Ró Ramelau.
“Ha’u klarifika kustu manutensaun US$786,000.00 ne’e la’ós ba manutensaun de’it, maibe tama mós s spare part Ró Ramelau no Ró Nakroma nian tama hotu iha orsamentu ida-ne’e. Ne’e mak públiku seidauk hatene,” José Leão hateten.
Ró Berlin Nakroma halo manutensaun iha PT Dewa Ruci Agung, Surabaya-Indonézia ho orsamentu US$786.000. Manutensaun ne’e han tempu kuaze fulan-lima liu hahú husi fulan-Outubru 2024 no foin fila iha loron 11 fulan-Marsu 2025.
Jornalista:Marcelino Tomae