Polítika

Prezidente Repúblika Preokupa OJE 2023 La Refleta Situasaun Atuál TL

Published

on

Hatutan.com, (16 Novembru 2022), Díli—Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta preokupa ho montante Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2023 ne’ebé to’o kedan billiaun $3,16 tanba konsidera orsamentu ne’e la refleta ho realidade povu Timor Leste (TL) nia moris.

Prezidente Repúblika José Ramos-Horta. Foto/Elio dos Santos da Costa

Xefe Estadu preokupa loos ho Orsamentu Jerál Estadu ne’ebé boot loos, fundu ba veteranu ne’e dudu tiha lai ba tinan 2023-2024, tanba governu to’o agora seidauk esplika didi’ak oinsá mak fundu ba veteranu ne’e atu halo nia jestaun, nia aplikasaun la’ós momentu atu halo ida-ne’e.

Lee Mós:OJE 2023 Aprovadu iha Jeneralidade ho Votus 40

“Ha’u nia preokupasaun konsensus nasionál, governu rasik halo Governu nia programa ne’e liu-liu hosi Ministériu Saúde kona-bá nutrisaun, seguransa alimentár ha’u haree ne’e la refleta iha OJE ne’e. Ha’u fó hatene ona ba governu, ha’u nia preokupasaun afinál programa ba nutrisaun infantíl, ba edukasaun tun liu fali kompara ho OJE  2022. Ne’e ha’u la konkorda,” Ramos-Horta hateten iha Sentru Bambu Tibar, Kuarta (16/11/2022).

Advertisement

Parlamentu Nasionál liu hosi reuniaun plenária, Kuarta (09/11/2022), aprova ona proposta Lei númeru 46/V (5ª), Orsamentu Jerál Estadu tinan 2023 iha faze jeneralidade ho votus 40, kontra 0 no abstensaun 24.

Proposta Lei OJE 2023 ho montante billiaun $3,16 ho nia lema mak “Investimentu Produtivu no Kreximentu Inkluzivu ba Jerasaun Futuru”.

Totál despeza globál billiaun $3,16 ne’e kompostu husi Orsamentu Administrasaun Sentrál billiaun $2,8 (montante ne’e inklui ona Fundu Kombatentes Libertasaun Nasionál, billiaun $1). Orsamentu Seguransa Sosiál hetan alokasaun millaun $235,7 no RAEOA millaun $120.

Iha abertura debate Jeneralidade, Primeiru-Ministru (PM) Taur Matan Ruak konsidera Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2023 tau prioridade no dezafiu rua importante.

“OJE 2023 ne’e ho prioridade atu hatán ba dezafiu rua ne’ebé Timor-Leste kontinua hasoru mak hanesan, kombate ba ki’ak no ba subnutrisaun infantíl no hadi’a seguransa alimentár, atu bele ultrapasa sub dezenvolvimentu infantíl, aumenta kualidade nutritiva ai-han ne’ebé konsumu no atu promove dezenvolvimentu sosiedade ida ne’ebé saudável no ativa, ho labarik sira ne’ebé ho alimentasaun di’ak, família próspera no populasaun sira forte, divulga prátika kona-bá nutrisaun no seguransa alimentár, ne’ebé populasaun hotu bele hetan asesu,” Hatutan.com sita komunikadu.

Advertisement

Tanba ne’e, Governu aloka iha OJE dotasaun ida ho valór millaun  $80,5 ba atividade sira, direta ka indiretamente iha relasaun ho nutrisaun no ho seguransa alimentár.

Iha Proposta Lei OJE 2023, setór kapitál sosiál, ne’ebé inklui Saúde, Edukasaun no Protesaun Sosiál hetan alokasaun millaun $772. Setór ida-ne’e maka benefisiáriu boot liu husi finansiamentu Proposta OJE 2023. Ida-ne’e reflete importánsia ne’ebé maka Governu fó ba iha asesu universál ba edukasaun ne’ebé kualidade (millaun $137), saúde (millaun $92) no protesaun sosiál (millaun $301), liuliu ba grupu vulnerável.

Governu propoin ba Parlamentu Nasionál orsamentu ho montante millaun $19,2 hodi implementa programa Bolsa da Mãe. Husi montante ne’e, millaun $5,3 sei aloka ba kontinuasaun programa inísiu nian no millaun $13,7 sei aloka ba expansaun Bolsa da Mãe Jerasaun Foun, ne’ebé nia objetivu mak atu apoia inan isin-rua no mellora saúde no nutrisaun durante inísiu loron rihun-ida no mós apoiu ba labarik sira ho moras króniku no defisiénsia.

Iha Proposta OJE 2023, Governu mós propoin ba Parlamentu Nasionál orsamentu ba Programa Nutrisaun ho montante millaun $10. Ida-ne’e reprezenta aumentu quatro vezes ka porsentu atus-haat (400%) kompara ho orsamentu ne’ebé aloka ba programa Nutrisaun iha OJE 2022.

Proposta OJE 2023 ne’e mós kobre alokasaun orsamentu millaun $22,4 hodi expande programa Merenda Eskolár, mellora kualidade hahán atu alkansa labarik sira nia kualidade nutrisaun, hasa’e despeza ba kada labarik no kada hahán husi $0,25 to $0,42.

Advertisement

Jornalista: Vito Salvadór

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Trending

Exit mobile version