Kapitál Timor Telecom (54,01%), kontrola hosi sosiedade Telecomunicações Públicas de Timor (TPT) ne’ebé OI kontrola 76% hosi nia kapitál, no tau hamutuk ho partisipasaun ida diretu hosi PT Participações SGPS ho 3,05%.
Asionista hosi TPT sira seluk maka Fundasaun Harii – Sosiedade ba Dezenvolvimentu Timor-Leste nian (iha ligasaun ba Dioseze Baucau nian) ne’ebé kontrola 18% no Fundasaun Oriente (6%). Kapitál fahe entre TPT (54,01%), Estadu timoroan (20,59%), empreza ho sede iha Makau VDT Operator Holdings (17,86%) no emprezáriu timoroan Júlio Alfaro (4,49%).
Advertisement
Membru Parlamentu Nasionál (PN) husi Bankada PD, António da Conceicão “Kalohan” husu klarifikasaun Ministru Transporte no Komunikasaun katák agora di’ak ona tanba ko’alia kona-bá fibra optiká ne’ebé bele garante asesu bá internet, maibé oinsá ho estatutu Timor Telecom iha Timor-Leste.
“Maibé problema ne’ebé mak ita hasoru daudaun mak prezensa Timor Telecom nia estatutu. Timor Telecom ne’e la hatene sé impreza ida ne’ebé mak Timor nian ka ita bele dehan katák Timor- Telecom ne’e ita-nia naran Timor Telecom mais empreza ida-ne’e Timor nian kalae? Agora daudaun konsumidór barak loos, inklui Governu no noun Governu sai uzuariu bá Timorc Telecom,” Deputadu António da Conceicão “Kalohan”, iha nian intervensaun hafoin halo audiénsia públika ho MTK iha sala plenária PN, Kinta (24/10/2024).
“Agora ita seidauk hatene loos, ita nia Estadu mós iha asaun (sahan) iha Timor Telecom mais retornu saida loos mak ita hetan ona husi Timor Telecom, karik ministru bele fó deit klarifikasaun ruma ka ida-ne’e mós liga ho Ministériu Finansa nian, maibé pelemenus iha intermu telekomunikasaun politika ninian ne’ebé tutela iha MTK nian,” Deputadu António Kalohan hateten.
Iha sorin seluk Deputada Bankada FRETILIN Maria Agelica Rangel mós sekunda tán katák liverizasaun kona-bá Timor-Telekom nian prosesu durante la’o oinsá ona.
Advertisement
“Sé bele karik ita hola tiha ka oinsá? mais ha’u hatene katák uluk ita deskuti ida-ne’e iha terseira lejislatura katák ita iha merkadu livre, katák kompañia sé de’it bele mai investe iha ita nian rai naran nia kumpri ita nian regra no lei sira ne’ebé mak iha,” Deputada Maria Agelica Rangel hateten.
Xefe Bankada PLP, Maria Angelina Sarmento, mós sekunda tán katák sé bele Ministériu Transporte no Komunikasaun presiza halo fali klarifikasaun informasaun atuál membru Parlamentu Nasionál sira kona-bá asaun ne’ebé Governu tau iha Timor Telecom.
“Tinan hira bá kotuk, ami rona husi Ministériu Finansa katák la sala ita-nia Estadu iha asaun 25%, lahetene ita nian asaun ne’e ita jere ona rendimentu ka reseita sira husi asaun ne’ebé ita kuda iha Timor-Telekom no posibilidade bá ita iha kalae atu sosa tiha asoens ne’e, sé ita nian projesaun bá futuru ida-ne’e mós bele sai rendimentu alternativa rendimentu iha setór telekomunikasaun,” Deputada Maria Angelina Sarmento hateten.
Hatán bá preokupasaun hirak ne’e Ministru Transporte no komunikasaun Miguel Marques Gonçalves Manetelu, informa kona-bá Timor Telecom Estadu Timor-Leste iha asaun 20.59% asaun boot liu hosi kompañia ida naran OI husi Brazil nia asaun hamutuk 54%, kompañia ida OI ne’e hasoru problema boot nia atu bankrota tanba ne’e mak nia atu faan nian asaun.
“Ida-ne’e mak Governu anterior iha prosesu ida katák ita bele sosa, la’ós sosa Timor Teelcom maibé sosa asaun husi OI nian, infelizmente prosesu ne’e la’o naruk osan ne’ebé iha hela account BNCTL haruka fila bá kofre estadu,” Ministru Miguel Manetelu hateten iha plenária PN.
Advertisement
Haree bá opiniaun barak no ema barak hateten sé Governu sosa Timor Telecom agora hanesan sosa mate iha kaisaun laran, tanba buat mate ona depois hahú politika liverizasaun setór telekomunikasaun iha tinan 2012 Timor Telecom labele halo kompetisaun ona ho operadór rua seluk Telkomcel ho Telemor.
“Kuazé hahú iha 2015 dividendu sira estadu mós la hetan ona tanba kuazé nia retornu negativu, tanba ne’e mak sira halo imprestimu ida ho osan ne’ebé mak iha tanba labele halo kompetisaun no osan ne’ebé atu halo despeza la to’o ona,” Nia Hatutan.
Nia haktuir 2027 operadór tolu; Timor Telecom, Tekomcel no Telemor ne’e tenke hola frekuénsia foun ho valór kada operadór ida millaun $25.
“Sé ita kalkulu kustu ne’ebé mak ohin ita sosa no inklui atu mellora Timor Telecom nian para atu bele kompete ho operadór rua Telkomcel ho Telemor sei iha investmentu boot ida plus millaun $25 ne’ebé sira tenki sosa foun frekuénsia foun bá lisensa operadór tolu ne’e,” Nia afirma
Tuir nia, kalkulu sira ne’e ho totál kustu sira ne’e mak Governu hanoin katák nusa la haree foun ne’e opiniaun balu, mais atu hateten katák prosesu ne’e la’o hela tanba análize sira ne’e hotu, ne’ebé Timor Telecom ne’e naran Timor nian ,maibé Governu iha asaun 20.59%.