Hatutan.com, (27 Jullu 2023), Díli—IX Governu sei instala hikas sistema finanseira ne’ebé antes ne’e hetan ona apresiasaun hosi mundu, maibé Governu anteriór muda tiha.
![](https://www.hatutan.com/wp-content/uploads/2023/07/Horta-ho-Xanana-Iha-Palasiu-Prezidensial-300x182.jpeg)
Primeiru-Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão hala’o enkontru semanál ho Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta iha Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato, Bairru-Pité, Kinta (27/07/2023). Foto/Elio dos Santos da Costa.
Primeiru-Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão hateten lia hirak ne’e hafoin enkontru semanál ho Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta iha Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato, Bairru-Pité, Kinta (27/07/2023).
Lee Mós: Konsellu Ministru Aprova Estrutura Orgánika IX Governu Konstitusionál
Durante enkontru ne’e mós Primeiru Ministru aprezenta kona-bá Governu anteriór ninia orsamentu ba 2023 iha billaun $2.1 ne’ebé agora atu haree hosi Jullu to’o 31 Dezembru saida mak atu gasta, saida mak la gasta.
“Ko’alia oitoan kona-bá irregularidade tanba ne’e mak IX Governu konstituisionál ami informa ba Xefe Estadu haree atu revoga ka altera tiha Lei sira ne’ebé Governu anteriór hatama hodi muda tiha sistema ida ne’ebé uluk iha. Alterasaun ne’e ho objetivu atu bele tuir fali sistema ida uluk ne’ebé eis Ministra Finansas Emilia Pires instala sistema finansas ne’ebé komunidade internasionál hotu-hotu apresia tebe-tebes,” Kay Rala Xanana Gusmão hateten.
Informa mós kona-bá organograma IX Governu Konstitusionál nian ne’ebé kompleta tiha ona no sei haruka mai Xefe Estadu atu promulga.
Iha Lei lubuk ida ne’ebé Governu sei halo revogasaun no mós atu prepara planu asaun anuál bá tinan 2024 nian, nune’e osan ne’ebé sei bá husu iha Parlamentu Nasionál (PN) tenke tuir duni programa ne’ebé sei aprezenta.
Iha biban ne’e mós informa ba Xefe Estadu katak, membru Governu hotu-hotu okupadu loos no servisu makas loos ba preparasaun Orsamentu Ratifikativu.
![](https://www.hatutan.com/wp-content/uploads/2023/07/Primeiru-Minsitru-Kay-Rala-Xanana-Gusmao-300x180.jpeg)
Primeiru-Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão. Foto/Elio dos Santos da Costa.
“Informa ona ba Xefe Estadu atu kurize tiha buat sira ne’e hotu tanba buat bo’ot ida mak ita bele hasai osan hosi ida-ne’e bá ne’ebá maibé tenke ho regras, la’ós dehan ita halo buat hotu-hotu sem regras,” Xanana Gusmão subliña.
IX Governu Konstitusionál mós halo hela preparasaun bá Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2024 nian tuir prinsípiu orsamentu pur programa, atu halo saida, atu halo jardin karik nia kustu hira, entaun tau orsamentu tuir planu la’ós hatama-hatama de’it.
“Prinsipiu orsamentu ne’e nia períudu anuál hahú hosi 1 Janeiru to’o 31 Dezembru, maibé ho mudansa ne’ebé iha, buat sira ne’e la’o la tuir regras. Tanba ne’e informa ona ba Xefe Estadu katak, hahú daudaun ona orsamentu ratifikativu atu haree saida mak Governu bele gasta, saida mak labele gasta hodi retoma fila-fali Lei transparánsia no responsablidade kona-bá osan povu nian,” nia dehan.
Tuir planu, Governu sei haruka Orsamentu Ratifikativu bá Parlamentu Nasionál iha loron 10 Agustu, maibé Governu sei servisu maka’as antes 10 Agostu bele haruka ona hodi bele la’o tanba iha Lei barak ne’ebé governu ne’e presiza haree atu revoga.
Xanana sita Lei balun hosi Lei sira ne’ebé sei hetan revogasaun mak hanesan Lei kona-bá indultu, kona-bá kompeténsia Xefe Estadu nian atu nomeia, depois labele demite no buat sira ne’e hotu.
Iha sorumutu ne’e Xefe Estadu kontinua husu ba Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão ho membru governu sira iha IX Governu Konstitusionál atu kontinua servisu no servisu.
“Mensajen Prezidente Repúblika José Ramos Horta nian maka servisu no servisu. Xefe Estadu fó-sai mensajen atu hatutan ba imi katak, servisu labele ko’alia mak barak,” Xanana Gusmão transmita mensajen Ramos-Horta.
Jornalista: Vito Salvadór