Hatutan.com, (06 Dezembru 2024), Díli-Vítima inséndiu uma-kain 12 iha Aldeia Buki, Suku Usi-tasae, Sub Rejiaun Oe-silo, Rejiaun Administrativa Oé-cusse Amabeno (RAEOA), Kinta (5/12/2024), simu ona apoiu materiál konstrusaun hosi Autoridade Protesaun Sivíl (APC, sigla portugés). Maibé tanba seidauk iha orsamentu alokadu ba mão de obra, vítima rasik mak uza sira-nia osan fasilita transporte materiál konstrusaun sira-ne’e ba idaidaik nia uma.
Lee Mós: APC: Ema-Ida Lakon Vida no Uma Neen Hetan Estragu

APC-RAEOA entrega materiál rekuperasaun ba vítima dezastre inséndiu ahi-han uma iha RAEOA. Foto/APC
Inséndiu ne’e akontese iha loron 13 fulan-Novembru 2024, tuku 15:30 0tl, hodi rezulta uma 12 iha Aldeia Buki, ahi-han mutuk. Nune’e, Autoridade Protesaun Sivíl (APC – sigla portugés) Rejiaun Administrativu Oé-cusse Ambeno (RAEO), liuliu Diresaun Rekuperasaun resposta apoiu emerjénsia hodi distribui materiál konstrusaun ba vítima sira.
Apoiu hirak ne’e entrega diretamente hosi Sekretáriu Estadu Protesaun Nasional akompaña mos ho parte relevante sira hotu iha RAEOA.
Xefe rekuperasaun APC-RAEOA, Marito de Araújo, hateten apoiu emerjénsia ne’e iha kategoria rua; ida mak la’ós ai-han (non food) no seluk mak ai-han ka nesesidade báziku. Maibé, kona-bá vítima inséndiu uma-kain 12 ne’e iha uma-kain 11 deit mak simu materiál, tama uma-kain rua (2) mak hela hamutuk iha uma ida.
“Material hirak ne’e distribui iha loron 05/12/2024 iha Kampu Futeból Oe-bau, Suku Costa, Sub Rejiaun Pante Makasar, RAEOA. Material sira ne’e hanesan kalén ka zinku tahan 50, jeringan 25 boot no kiik, besi baton 50, simentu 50 inklui kanuru suru rai-henek, martelu, pregu no seluk tan,” Marito de Araújo hateten hodi responde Hatutan.com via telefónika .
Bá osan mão de obra nian hamutuk ho osan transporte nian por volta $1000 mas osan ida-ne’e seidauk bele entrega tanba se prosesu hela. Nune’e, tuir Marito de Araújo, iha fulan-Janeiru 2025 parte APC prontu atu entrega ba vítima sira.
“Kona-bá osan transporte ne’ebé mak vítima sira foti sira nia osan iha nafatin $150 ne’e tama ba transporte no $850 tama ba mão de obra,” Xefe Rekuperasaun APC-RAEOA, Marito de Araújo haktuir.
Nia hateten, antes realiza distribuisaun ba material sira ba vítima sira, parte APC halo ona koordenasaun ho vítima uma-kain 11 atu utiliza lai sira-nia osan privadu hodi transporta materiál sira-ne’e no APC sei reembolsa fali iha tempu badak.
Material hirak ne’e tula hosi Dili ho ro berlin ramelau ho karreta fusu tolu (3) ho tronton ida (1) nune’e ba vítima sira idak-idak ho nia karreta hamutuk 11 selu rasik ho konsiénsia tomak mai tula material hirak ne’e iha Oé-cusse vila lori ba foho.
Xefe Suku Usi-tasae, Thomas Colo hateten dalaruma públiku kestiona makas kona-bá vítima inséndiu Buki hamutuk uma-kain 12 ne’e tanba material konstrusaun ba rekuperasaun ne’ebe APC fó bá vítima uza sira-nia osan rasik hodi selu transporte tula ba sira hela fatin.
“Ha’u halo enkontru tuur hamutuk ho vítima sira katak se ita konkorda idak-idak buka karreta selu rasik tula sasán ba uma tanba osan transporte nian seidauk mai. Ha’u la komprende situasaun ida-ne’e tanba urjente no udan mós tun daudauk. Ha’u mós ezije beibeik ba parte relevante sira atu fó apoiu tanba agora tempu udan. Ne’e mak ha’u ko’alia ho APC katak osan bele mai ikus maibé importante liu mak material tenke mai uluk hodi vítima sira konstroi fali sira nia uma ne’ebe hetan estragu hosi inséndiu ne’e,” Xefe Suku Usi-tasae, Thomas Colo haktuir via telefónika.
Vítima Rosario Punef ho kondisaun defisiénsia informa material sira simu ne’e governu fó kompletu, hanesan simentu, kalén, besi (baja ringan), besi baton, pregu, metru, martelu, balde no sira seluk, tanba ne’e, materiál sira-ne’e distribui iha Kampu Futeból Oe-bau, Suku Kosta, RAOEA depois mak idak-idak tula hosi ne’ebá ba Buki.
“Ha’u sente triste tanba APC-RAEOA rasik haruka atu empresta osan hodi tula sasán sira depois dehan se selu fali imi nia osan iha fulan-Janeiru 2025. Sira hateten dehan osan ne’e se mai ikus agora daudauk ami tula sasán hirak ne’e selu ho imi nia osan rasik balu selu $75.00 no balu $60.00,” Rosario Punef informa.
Rosario hatutan hanesan vítima maske osan la iha maibé uza meius oioin ho esforsu tomak to’o material sira lori ba to’o uma tanba ne’e vítima konta tan katak iha foin daudauk inséndiu foin akontese ONG lokál balu ho nia parseiru sira fó apoiu ba to’o uma maibé agora governu fó apoiu ida ne’e oin seluk fali, tanba vítima idak-idak tenke uza osan rasik hodi transporta sasán sira ba to’o fatin.
Jornalista Estajiáriu: Lazaro Pereira Quefi