Connect with us

Internasionál

Governu TL Submete Protokolu Adezaun no Instrumentu Aseitasaun Akordu Subsídiu Peska bá OMK

Published

on

Hatutan.com, (22 Jullu 2024), Díli– Governu Timor-Leste (TL) ho haksolok hodi hato’o konaba submisaun  Protokolu Adezaun no Instrumentu Aseitasaun konaba Akordu Subsídiu Peska nian ba Organizasaun Mundiál Komérsiu (OMK), iha Jenebra, Suisa, Segunda (22/07/2024).

Vise – Primeiru – Ministru no Ministru Koordenadór ba Asuntu Ekonómiku, Ministru Turizmu no Ambiente Francisco Kalbuadi Lay entrega protokolu adezaun no instrumentu aseitasaun ba subsídiu peska ba Diretora Jerál Organizasaun Mundial ba Komérsiu (OMK) Ngozi Okonjo-Iweala durante Assembleia Jerál OMK iha Kuartél Jerál OMK iha Genebra – Suisa, Segunda, 22 Jullu 2024. Foto/Mídia G-VPM1

Ida-ne’e nu’udar pasu istóriku ida ba nasaun,hodi loke dalan ba Timor-Leste hodi sai membru ofisiál OMK nian iha loron 30 fulan-agostu tinan 2024.

Lee Mós: Governu Aprova Projetu Proposta Rezolusaun Ratifikasaun Protokolu Adezaun TL bá OMK

Ho plenu poderes ne’ebé atribui hosi  Primeiru-Ministru  (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, Vise-Primeiru Ministru no Ministru Koordenadór ba Asuntu Ekonómiku, no Ministru ba Turizmu no Ambiente,  Francisco Kalbuadi Lay, ohin sei aprezenta Protokolu Adezaun Timor-Leste nian ba  Diretora Jeral OMK, Ngozi Okonjo-Iweala.

Advertisement

Submisaun ida-ne’e nu’udar pontu kulminasaun hosi esforsu hotu ne’ebé envolve órgaun governu oioin, partikularmente Komisaun Interministeriál ba Timor-Leste nia adezaun ba OMK, Parlamentu Nasionál, lidera hosi Fernanda Lay, Prezidénsia Repúblika, José Ramos Horta no ekipa téknika dedikadu hosi ministériu oioin no ajénsia autónoma sira.

Pedidu aplikasaun dahuluk Timor-Leste nian hodi sai membru OMK akontese iha Abril 2015, no iha 7 Dezembru 2016, Konsellu Jerál OMK estabelese Grupu Traballu ida hodi halo revizaun ba aplikasaun Timor-Leste nian tuir Artigu XII hosi Akordu Marrakesh.

Vise-Primeiru-Ministru Francisco Kalbuadi Lay, ne’ebé reprezenta IX Governu Konstitusionál, hato’o apresiasaun  kle’an ba kontribuisaun entidades  sira hotu ne’ebé involve iha prosesu nee.

“Ami nia jornada hodi sai membru plenu OMK nian nu’udar sasin ida ba ami nia esforsu koletivu. Submisaun dokumentu sira ne’e la’ós prosesuál bain-bain ida,  maibé nu’udar deklarasaun ba ami nia prontidaun hodi simu responsabilidade no oportunidade sira ne’ebé  sei mai hodi sai membru OMK,” Hatutan.com sita deklarasaun Francisco Kalbuadi Lay iha komunikadu.

Adezaun Timor-Leste ba OMK fo esperansa hodi hasa’e ho signifikante dezenvolvimentu infraestrutura, kapitál umanu, no reforma polítika-lejislativa sira. Ida nee sei apoia mos implementasaun konaba reforma polítika ho estruturadu, lejislativa, no politika rai laran sira ne’ebé nesesáriu hodi kumpre kompromisu sira OMK nian.

Advertisement

Aleinde ne’e, submisaun Instrumentu Aseitasaun konaba Akordu Subsídiu Peska nian, ne’ebé ratifika ona husi Parlamentu Nasionál iha loron 10 Jullu 2024, subliña mos kompromisu Timor-Leste nian hodi aslera inisiativa sira hosi  ekonomia azul no mos reforsa prioridade governu nian konaba  diversifika ekonomia nian.

Vise-Primeiru-Ministru Francisco Kalbuadi Lay mós hatutan, hodi implementa kompromisu sira OMK nian no aproveita oportunidade no apoiu hosi membru sira no ami nia parseiru dezenvolvimentu sira esensiál nafatin.

“Bainhira  ami hahú kapítulu foun ida-ne’e, ami fiar katak ho ita-boot sira nia apoiu, ami la’ós de’it kumpre ami nia kompromisu sira maibé ami mós sei kontribui ho pozitivu ba sistema komérsiu globál,” Kalbuadi hatutan.

Ho adezaun ba OMK, Governu Timor-Leste komprometidu hodi rezolve dezafiu sira liuhosi esforsu kontínuasaun kona-ba reforma nesesáriu sira, kapasitasaun, no implementasaun polítika estratéjiku sira.

Ida-ne’e sei prepara di’ak liután Timor-Leste nia integrasaun no kooperasaun iha ekonómia rejionál, partikularmente  adezaun ba ASEAN iha tinan 2025 hodi partisipa iha Akordu Komérsiu Livre iha tempu oin mai.

Advertisement

Bainhira Timor-Leste hakat ba palku globál, Governu optimista katak adezaun ba OMK nu’udar katalizadór ba kresimentu ekonómiku sustentável, hodi haburas ambiente  komérsiu ho nia benefísiu fahe ba ema Timoroan hot-hotu.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Continue Reading
Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

PM Xanana Husu Haforsa Diálogu no Páz Ba Estabilidade Rejionál

Published

on

By

Hatutan.com, (28 Outubru 2025), Díli— Primeiru-Ministru Repúblika Demokrátika Timor-Leste (PM-RDTL), Kay Rala Xanana Gusmão, haktuir hikas importánsia pás no haforsa diálogu hodi garante dezenvolvimentu sustentável liután iha rejiaun ASEAN tomak.

(more…)

Continue Reading

Internasionál

Timor-Leste Marká Tán Istória Ida Tama ASEAN, Ramos-Horta Husu Hametin Dame, Servisu Maka’as ho Onestidade

Published

on

By

Hatutan.com, (28 Outubru 2025), Díli– Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta hateten  loron 26 fulan-Outubru 2025 marka tán istória ida bá Timor-Leste sai membru plenu  ASEAN bá dala-11, nune’e husu povu no Governu hametin nafatin dame no tenke servisu makaas ho ónestidade. 

(more…)

Continue Reading

Internasionál

Tribunál Manila Deklara Arnie Teves Jr “Inosente” husi Asasinatu Omisídiu iha 2019

Published

on

By

Hatutan.com,  (15 Jullu 2025), Dili--Tribunál Manila, Segunda  (14/07/2025),  hatama ona deklarasaun “La sala” (inosente)  ba eis reprezentante Negros Oriental Arnolfo Arnie Teves Jr iha nia kazu omisídiu ba alegasaun omisídiu iha Negros Oriental iha tinan 2019.

(more…)

Continue Reading

Trending