Hatutan.com, (04 Agostu 2025), Díli— ONG Asia Justice And Rights (AJAR) Timor-Leste propoin ba Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC, sigla portugés) loke investigasaun ba projetu konstrusaun edifísiu sentrál Rádiu Televizaun Timor-Leste, Empreza Públiku (RTTL,E.P) hodi deskobre irregularidade sira ne’ebé akontese to’o prejudika projetu ne’e la’o atrazu.
Lee Mós: Projetu Konstrusaun Edifísiu Sentral RTTL,E.P, MOP Konfirma Soil Test Uluk NIPPON KOIE Halo Laiha Dúvida no Di’ak

Diretór Ezekutivu AJAR, José Luis de Oliveira. Foto/Jornalista: Marcelino Tomae
Diretór Ezekutivu AJAR Timor-Leste, José Luís de Oliveira, Segunda (04/08/2025), hateten AJAR lamenta tebetebes bá situasaun ida-ne’e, tanba impede dezenvolvimentu iha Timor-Leste.
José Luis de Oliveira hateten RTTL,E.P presiza duni edifísiu ida-ne’ebé di’ak no dignu no sai prestíjiu boot ba nasaun tanba RTTL,E.P nu’udár patrimóniu Estadu Timor-Leste nian tanba ne’e mak Governu halo planu kooperasaun ho doadór sira atu bele dezenvolve RTTL,E.P husi aspeitu infraestrutura, rekursu umanu no fasilidade tékniku sira seluk.
“Mai ha’u presiza tebes atu loke investigasaun bá kazu ida-ne’e tanba sá maka buat sira ne’e akontese, nusa maka kompañia internasionál PT Aulia Multi Sarana asina tiha kontratu ho UNDP, maibé depois kompañia la halo tuir saída nia asina iha kontratu laran hodi aprezenta fali opsaun seluk ba fundasaun ka fondasi nian,” José Luis de Oliveira hateten ba Hatutan.com iha nia knaar fatin iha Faról, Díli.
AJAR prefere investigasaun profundal husi CAC atu bele buka hatene prosesu konkursu públiku sira to’o PT Aulia Multi Sarana kompete to’o manan projetu ne’e kumpre prosesu aprovizionamentu ka lae.
José Luis de Oliveira sira notísia sira husi Hatutan.com katak projetu ne’e molok ba konkursu parte relevante sira hanesan UNDP, Governu Japaun hanesan doadór prinsipál ho Governu Timor-Leste liuhosi Ministériu Obras halo tiha ona estudu viabilidade, halo tiha ona Detail Engineering Design (DED) no halo soil teste analysis hodi hamosu iha BoQ no dezeñu ba projetu ne’e ho nia tipu fundasaun mat ka fundasaun raft.
Fundasaun ka fondasi mat ka fundasaun raft maka tipu fundasaun edifísiu nian ne’ebé maka iha forma baze konkretu (pelat beton) ne’ebé luan no mahar ne’ebé taka área baze tomak edifísiu nian.
Fundasaun ida-ne’e funsiona atu fahe karga edifísiu nian hanesan ba rai iha okos, liuliu iha rai ho kapasidade suporta ne’ebé ki’ik ka bainhira distánsia entre koluna sira besik tebes.
“Agora ha’u haree fali, iha notísia Hatutan.com nian katak Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS) Expedito Dias Ximenes ho Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E,P, Elizeu Isaac Fernandes, hateten projetu ne’e la’o hela no foin atu halo estudu soil analysis. Duvida boot ba ha’u bainhira atu halo tender ne’e estudu laiha ka tanba estudu tenke iha maka depois ita deside BoQ ho nia dezeñu no determina nia kustu projetu. Namdigas, PT Aulia Multi Sarana manan projetu ne’e no molok asina projetu ne’e la haree kedas ba nia BoQ ho dezeñu. Tanba ne’e, ba ha’u nesesidade tebes tenke iha duni investigasaun profundal husi CAC,” José Luis de Oliveira hateten.
Nia dehan, agora rai ida Caicoli ne’e maka ezije konstrusaun valór osan ne’ebé boot 10% ne’e ema sente todan, tanba ne’e presiza duni loke investigasaun bá ida-ne’e tanba iha indikasaun, má-administrasaun, no mós iha indikasaun forte bá korrupsaun.
Tuir nia, loos Governu Timor-Leste liuhosi SEKOMS iha responsabilidade atu presta informasaun bá públiku ho loloos no transparente kona-ba lala’ok projetu konstrusaun edifísiu sentrál foun RTTL,E.P ne’e.
Projetu edifísiu sentrál foun RTTL,E.P ne’e previstu investimentu ida ho montante US$5,970659,11, ne’ebé finansiamentu hetan hosi parseria ida entre Governu Timor-Leste, Governu Japaun no Programa Nasoins Unidas ba Dezenvolvimentu (UNDP, sigla inglés) hanesan implementadór.
“Projetu ne’e apoiu husi konfiansa Governu Japaun nian ba Governu Timor-Leste no SEKOMS reprezenta hanesan benefisiáriu ba projetu ne’e tenke halo jestaun bá informasaun ida ho transparente ba públiku kona-bá lala’ok projetu ne’ebé atrazu loos,” José Luis de Oliveira hateten.
Iha Segunda dadeer ne’e hale’u tuku 8:30 to’o tuku 09:00 Otl, Hatutan.com konfirma parte sira iha UNDP, maibé liu-husi Ofisiál mídia UNDP ne’e informa, katak, informasaun hotu-hotu UNDP hato’o tiha ona Prezidente RTTL,E,P Elizeu Isaac Fernandes, no parte Governu hanesan SEKOMS.
“Tuir loloos ita boot sira bá husu Governu ho RTTL,E,P, tanba dadus hotu-hotu ami entrega tiha ona bá sira, ita=boot sira mai dala-barak ona iha ne’e (UNDP-red), maibé kontinua hanesan ne’e’ hela de’it, agora ita boot sira nia redasaun Hatutan.com halo took karta pedidu ida mai UNDP, depois maka sira marka fali tempu,” Ofisiál mídia UNDP ne’e hateten bá Hatutan.com iha edifísiu UNDP iha Caicoli, Díli.
Kona-bá informasaun katak kompañia PT Aulia Multi Sarana la kontinua ona servisu iha terrenu, tuir ofisiál mídia UNDP ne’e katak, tuir loloos Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,E,P maka fó informasaun, tanba reuniaun board Prezidente RTTL,E.P, Elizeu Isaac Fernandes maka sai prezide no nu’udár prezidente bá board meeting.
Kompañia PT Aulia Multi Sarana, empreza internasionál husi Indonézia rende tiha bá projetu edifísiu sentrál Rádiu Televizaun Timor-Leste, empreza públika, (RTTL,E,P).
Hatutan.com konfirma kestaun ne’e Prezidente Konsellu Administrasaun RTTL,EP nu’udár prezidente board meeting, Elizeu Isaac Fernandes liu husi telefónika ba númeru 78000xxx, maibé nia hateten nia la hatene no empreza PT Aulia Multi Sarana maka hatene.
“Bá husu sira PT Aulia Multi Sarana. Sira maka hatene labele husu fali, nega? Agora ne’e problema empreza imi husu fali ha’u ne’e,” Elizeu Issac Fernandes responde liuhosi telefónika.
Hafoin ida-ne’e Hatutan.com komunika fonte balun iha lokál konstrusaun RTTL,E,P katak, empreza PT Aulia Multi Sarana muda ona sira-nia eskritóriu husi cobby house RTTL,E,P nian ne’ebé durante ne’e sira utiliza hanesan eskritóriu.
Jornalista: Marcelino Tomae