Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Adezaun TL Bá ASEAN ho OMK Nu’udár Prioridade Nasionál

Published

on

Hatutan.com, (12 Jullu 2022), Díli- Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hateten, Timor Leste nia adezaun bá organizasaun rejionál Association  of Southeast Asian Nation (ASEAN) ho organizasaun mundiál komérsiu (OMK)  sai nu’udár prioridade nasionál atu bele dada  investór internasionál mai investe iha país ne’e.

Lee Mós :  Adezaun Bá OMK Fó Impaktu Pozitivu Bá Ekonomia TL

Reuniaun altu nivel kona-bá adezaun TL nian ba ASEAN ho OMK. Foto/Hatutan.com

José Ramos-Horta bá jornalista sira hafoin partisipa iha semináriu altu nivel adezaun Timor-Leste bá ASEAN no OMK iha salaun Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (MNEK), Díli, Tersa (12/07/2022), hateten iha instituisaun rua ne’ebé importante ida mak ASEAN no ida seluk mak OMK no Timor-Leste iha tinan lubuk ida nia laran halo esforsu hahú iha 2011 atu Timor-Leste bele tama iha ASEAN no OMK, ne’e hanesan prioridade nasionál ida.

Prosesu rua ne’e, tuir Xefe Estadu katak la’o daudaun no la’o di’ak, Timor Leste iha ekipa ida ne’ebé koordenadu husu MNEK bá iha ASEAN nian no bá adezaun Timor-Leste nian bá OMK koordena husi Ministru MCAE no ekipa rua ne’e ida-idak ho nia ekipa tékniku, maibé iha sinkronizasaun no dirije klaru husi Xefe Governu Taur Matan Ruak ho Ministériu sira seluk.

Advertisement

“Ha’u nia observasaun iha tinan hirak nia laran ne’e prosesu sira la’o di’ak no ekipa rua ne’e iha kompeténsia téknika no buat sira ne’ebé iha parte téknika no parte legal ita Timor-Leste kaer metin loos ne’e buat di’ak no observador sira husi ASEAN no OMK nian mai iha ne’e no sira kontente ho Timor-Leste nia preparasaun no prosesu ne’ebé halo,”  José Ramos-Horta hateten.

Iha mundu ne’e iha organizasaun multilaterál no internasionál iha nasoins unidas nia mahon iha instituisaun oin-oin, ida mak OMK ne’e rasik no organizasaun rejionál ida mak ASEAN.

Mundu funsiona tui regra, direitu internasionál no kria mekanizmu internasionál no rejionál oin-oin ne’ebé regula Estadu sira nia moris iha mundu no ida mak OMK ne’ebé kria regra para  komérsiu bele lao tuir regra ne’ebé iha.

“Vantajen bá Timor Leste mak ida ne’e, ho ASEAN ita tama ekonomia rejionál ida ho populasaun millaun 700, ho ekonomia rejionál ida ho produtu internu brutu konjuntu $4 trillium, signifika ho Timor-Leste nia adezaun bele fasilita liu atrasaun bá investidór lubuk ida iha mundu atu mai iha ne’e,” Ramos-Horta haktuir.

Ministru Koordenadór Asuntu Ekonómiku (MCAE), Joaquim Amaral hateten konferénsia altu nivel bá iha  adezaun Timor Leste áa ASEAN no OMK ne’ebé marka prezensa direita husi prezidente grupu traballu Timor-Leste nian ne’ebé mobiliza apoiu ho Estadu membru sira.

Advertisement

Iha konferénsia altu nivel ne’e Timor-Leste fó mós oportunidade bá ministru sira husi nasaun ASEAN nian hodi fahe mós esperiénsia kona-bá prosesu sai membru bá OMK no mós nivel rejionál ASEAN rasik.

“Ita hetan esperiénsia di’ak, hetan partilla esperiénsia husi Cambodia no ita hatene katak atualmente Cambodia mak prezide hela ASEAN no sira mós hanesan membru OMK entaun ho esperiénsia ne’ebé sira partilla tulun ita atu hatene dezafiu sira iha prosesu nune’e mós post adezaun ita nian bá iha organizasaun rua ne’e.” Joaquim Amaral hateten.

Pontu prinsipál ne’ebé hetan husi semináriu altu nivel ne’e mak rona oinsá Xefe Estadu Timor-Leste  nia apoiu 100% bá iha Timor-Leste nia adezaun bá OMK no mós ASEAN no ida seluk mak aprezentasaun husi grupu traballu Timor-Leste nian, embaixadór Rui Maceira no diretora divizaun adezaun bá OMK hodi atualiza prosesu adezaun Timor-Leste nian ne’ebé avansadu tebes no uainhira Timor Leste kumpre hotu posivel sei bele gradua iha 2023 hodi integra bá iha OMK no mós ASEAN.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

Presiza Konstrui Fatin Própriu Atu Fasilita Fornesimentu Kombustível iha Sentrál Elétrika Hera-Betano

Published

on

Hatutan.com, (26 Marsu 24), Díli—Deklarasaun politíka bankada KHUNTO iha Parlamentu Nasionál (PN),  rekomenda bá Governu katak, presiza duni atu investe hodi konstrui fatin própriu bá fornesimentu kombustível iha Sentrál Elétrika Hera no Betano.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Deklarasaun Polítika Bankada FRETILIN: Tanbasá TL Seidauk Bele Manan Greater Sunrise

Published

on

Hatutan.com, (25 Marsu 2024), Díli– Bankada Parlamentár FRETILIN, Segunda (25/03/2024), halo deklarasaun polítika iha plenária Parlamentu Nasionál hodi aprezenta sira-nia duvida no kestiona projetu Greater Sunrise ne’ebé to’o ohin loron seidauk iha finalidade.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

20-21 Abríl, Kongresu Nasionál Partidu KHUNTO Bá Da-III

Published

on

Hatutan.com, (21 Marsu 2024), Díli- Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timoroan (KHUNTO) iha loron 20 to’o loron 21 fulan-Abríl, tinan ne’e, sei realiza kongresu nasionál bá da-III hodi halo reestruturasaun no prepara estratéjika polítika partidu hodi enfrenta dezafiu sira iha futuru.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending