Connect with us
Pakote Ahi

Justisa & Krime

Mafia Propriedade Estadu Burras iha Timor-Leste

Published

on

Hatutan.com, (05 Outubru 2022), Díli- Mafia bá propriedade Estadu (rai ho uma Estadu) akontese dezde uluk no kontinua akontese ho buras liután iha Timor-Leste ohin loron.

Lee Mós :  Komunidade Fó Aluga Tutan Rai-Uma Estadu ba Xineza Tanba Hetan Autorizasaun Hosi SETP

Individuu balun aproveita Spoting hodi arrenda tutan bá emprezasriu balun. Foto/Elio dos Santos da Costa

Rai iha Markoni, Suku Fatuhada, Postu Administrativu Dom Aleixo, Munisípiu Díli, kontínua  iha disputa entre Governu ho ema balun ne’ebé reklama katak rai ne’e sira-nia privadu.  

La’ós ne’e de’it, iha rai ho uma Estadu nian lubun ida Díli laran, ne’ebé pertense bá domíniu Estadu nian, ema pesoál balun utiliza ho ilegalmente hodi fó aluga  ka arrenda tutan bá empreza sira hodi halo atividade ekonómika.

Advertisement

Ministériu Justisa (MJ) rasik identifika ona empreza nasionál no internasionál 20-resin ne’ebé fó aluga tutan rai Estadu no fa’an fali bá ema seluk la ho autorizasaun hosi Governu.

Iha kontratu arrendamentu ne’ebé Governu selebra ho emprezáriu sira hakerek momos katak, parte hirak ne’ebé arrenda uma no rai Estadu, laiha kompeténsia no direitu hodi fó aluga tutan ka fa’an bá ema seluk sein rekoñesimentu MJ, bainhira akontese ne’e krime.

Bainhira fó ona aluga bá ema seluk, konserteza folin la hanesan ho Governu nian no la selu taxa, maibé bainhira iha autorizasaun hosi Governu maka sei aplika folin ne’ebé ki’ik labele boot liu ho folin ne’ebé Governu fó bá nia.

Informasaun balun ne’ebé   Hatutan.com asesu hodi fontes kredivel balun, katak rai ho uma Sporting iha Portu Díli nia oin, iha kong-koli-kong  entre  kargu Xefia sira iha Diresaun Nasionál Terras no Propriedade (DNTP) ho ema indivíduu balun hodi fó arrendamentu bá atividade negósiu. Ironia liu, indivíduu ho inisiál J ne’e arrenda tutan bá emprezáriu nasionál ida atu loke atividade negósiu.

Tinan barak ona, ema ho inisiál J ne’e fó aluga bá empreza ida. Nia mak simu osan arrendamentu ho valor kada fulan liu $2000 no nia selu fali bá Estadu tuir kontratu menus hosi $1000 kada fulan.

Advertisement

Hatutan.com konfirma  informasaun ne’e ho Ministru Justisa (MJ), Tiago Amaral Sarmento,  hateten rai Sporting pertense bá rai Estadu, nune’e Ministériu Justisa notifika ona okupante atu bele regulariza tamba rai refere pertense bá Estadu no estadu mak nain.

Lee Mós :  Empreza Estranjeiru Aproveita no Arrenda Tutan Rai ho Uma Estadu

Ministru Justisa (MJ), Tiago Amaral Sarmento. Foto/Elio dos Santos da Costa

Ministru Justisa, Tiago Amaral Sarmento, Kuarta (05/10/2022), hateten kona-bá rai n o uma Sporting ne’e Ministériu Justisa haree ona, tamba ne’eba ne’e propriedade  Estadu, maka prosesu ida anteriór ne’e la tuir lei haruka.

“Buat ida be atribuisaun ne’e Ministru Justisa so atribui rai Estadu bá instituisaun Estadu, Ministru Justisa nunka atribui rai Estadu bá ema privadu ka ema partikulár, la bele no ne’e so kontratu arrendamentu,” Ministru Tiago Sarmento afirma.

Nia afirma So uniku ministru justisa deit mak bele halo atribuisaun rai, Sekretáriu Estadu Terras no Propriedade (SETP) labele no diretór sira labele entaun ministru sei anula no rai Sporting ne’eba ne’e tenke regulariza, ema ne’ebé uza ne’eba ne’e tenke regulariza ho Estadu.

“Ministru Justisa notifika ona, sira hatoo ona karta mai no ami hatete katak ne’eba ne’e rai estadu, Sporting ne’e asosiasaun ida ne’ebé tempu portugés, agora ne’e la’ós Timor-Portugál maibé Timor-Leste, Repúblika Demokratika Timor-Leste ida ne’e mak tenke tau iha kakutak no asosiasaun sira ne’ebé moris iha tempu portugés ne’e nia bubar ona, laiha ona, la eziste ona no laiha ona direitu propriedade iha Timor-Leste tamba ne’e la’ós rai eransa,” Tiago Amaral Sarmento hateten.

Advertisement

Asosiasaun Sporting ne’e hari iha uluk tempu portugés nian, iha tempu ukun an ne’e asosiasaun la eziste ona tamba ema estranjeiru mak harii no iha tempu ne’eba ne’e governasaun Portugal nian agora ukun an ona ne’e Timor-Leste la’ós Timor-Portuges  ne’ebé buat hotu asosiasaun iha tempu Portugés ne’e iha direitu nafatin, lae no tuir lei buat sira ne’e Estadu Timor-Leste nian.

Lei informasaun kadastral nian ne’e, dekretu Lei Nú. 65/2022 ne’e koalia katak enkuantu Governu ka Estadu seidauk atribui títulu na’in bá rai bá sidadaun sira, rai hotu-hotu ne’e Estadu mak na’in. Bainhira kuandu estadu Timor-Leste, Governu seidauk fó sertifikadu na’in bá rai, seidauk atribui, rai hotu-hotu ne’e konsidera rai Estadu nian no administra hosi ministériu justisa.

“Iha dekretu Lei Nú. 65/2022 ho kódigu sivíl ko’alia klaru buat sira konaba “uzo Capião espesial” ne’e akontese bainhira Governu atribui ona títulu na’in bá rai no ida ne’e mos tenke tinan lima tiha lai hosi atribuisaun mak foin bele rekere ba Governu, ne’ebé agora ne’e rai hotu-hotu Estadu mak proprietáriu ka na’in,” Nia subliña.

Suspende Diretor Balun iha SETP

Ministru Justisa Tiago Amaral Sarmento hateten iha diretór balun iha SETP nia haruka suspende lai tamba desizaun ne’ebé sira halo latuir lei, no nia rasik lakohi temi lai sesé, depois de’it tamba respeita mós ema nia dignidade no ida ne’e interna.

Advertisement

Nia sublina mós katak desizaun konaba atribuisaun ne’e so ministru justisa deit mak bele halo bazeia ba Dekretu-Lei Nú. 13/ 2017, no lei Nú. 1/2003, ne’e so minstru justisa mak bele atribui no bele iha kompetensia atu koalia rai estatueu ne’e ba ema ruma laos director ida, director laiha kompetensia.

“Iha indikasaun forte sira viola regra ka lei sira tamba ne’e suspende lai sira husi kargu diretór atu ema seluk assume fali,” Tiago Amaral Sarmento hateten.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Justisa & Krime

Absolve “Kalohan” Hosi Pena Efetivu Tinan-Lima La’ós A-favór bá Korrupasaun

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli—Prezidente Tribunál Rekursu (PTR), Deolindo dos Santos konsidera desizaun Tribunál Rekursu (TR) nian hodi absolve Sekretáriu Jerál Partidu Demokrtátiku (PD), António da Conceição “Kalohan” hosi pena prizaun efetivu tinan-lima, la’ós a-favór bá korrupsaun maibé ne’e fundamentasaun hosi Lei.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

Fujitivu Arnolfo Teves Jr Submete Rekursu bá TR

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli-Fujitivu Arnolfo “Arnie” Alimpit Teves Jr submete ona rekursu bá Tribunál Rekursu (TR) kona-bá prosesu sira liga ho estradisaun ne’ebé Ministériu Públiku sei halo hamutuk ho Tribunál Estadu Filipina.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

FONGTIL Preokupa Autoridade Sira Nonook ho Kazu Ró Tranship II no Expo Dubai

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli– Forum ONG Timor-Leste (FONGTIL) preokupa ho prosesu transparénsia hosi Ministériu Públiku (MP) kona-bá kazu Ró Tranship II ho Expo Dubai ne’ebé FONGTIL submete to’o agora la iha follow-up no MP nonook tiha de’it.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending