Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Proposta Aumentu Osan bá Polítika Edukasaun Ema ho Defisiénsia La Pasa iha PN

Published

on

Hatutan.com, (17 Novembru 2022), Díli—Parlamentu Nasionál (PN) liuhosi Bankada Governu, iha Tersa (15/11/2022), vota kontra proposta númeru 46 ho 49 kona-bá osan aumentu bá ema ho defisiénsia.

Ema ho Defisiénsia sira asiste direta diskusaun no votasaun ba Proposta Rezolusaun Rua ba Ema ho Difisiénsia iha Parlamentu Nasionál, Segunda (04/07/2022). Foto/PN.

Proposta rua ne’e, ida ho númeru 46 hato’o hosi deputada proponente Elvina Sousa de Carvalho, hosi bankada Partidu Demokrátiku (PD), ne’ebé husu Governu atu hasai osan $100.000, hosi verba iha orsamentu Ministériu Edukasaun Juventude no Desportu (MEJD), hodi aumenta bá iha programa Politika Nasionál Edukasaun Inkluziva bá Estudante ho Defisiénsia sira.

Lee Mós: PN Aprova Orsamentu MOP Millaun $181

Enkuantu, proposta númeru 49, hato’o hosi deputada proponente Lúcia Taeki, bankada CNRT ne’ebé husu atu hasai osan hosi verba iha Ministériu Solidariedade Sosiál no Inluzaun (MSSI) ho montante $91,682, hodi aumenta bá iha programa Politika Protesaun, Promosaun bá Direitu Ema ho Defisiénsia.

Advertisement

Infelizmente proposta rua hosi bankada opozisaun ne’e, la konsege pasa iha diskusaun no votasaun espesialidade tanba maioria deputadu sira iha bankada Governu kontra.

Deputada Lucia Taeki fundamenta, proposta númeru 49 ne’ebé nia propoin, sira la foti osan hosi ministériu seluk, maibé husu atu halo jestaun de’it iha ministériu solidariedade sosiál no inkluzaun nia laran, iha programa Boa-Governasaun ne’ebé mak ninia ezekusaun ho de’it 1.1%.

Tinan ida ona, osan sira ne’e la ezekuta tuir tarjetu, tanba governu rasik deklara katak, tau osan kada programa no ministériu sira mós tenke ezekuta tuir programa. Maibé, propósta ida ne’e la pasa, tanba deputadu sira hosi bankada Governu, ‘bandu’ atu foti tán osan.

“Mais programa ne’e mós importante tebes. Maibé, ami hakarak dehan, durante tinan barak ita hatene katak, ita nia maluk defisiente sira, ladun hetan orsamentu hosi Governu. Ho ida ne’e mak ami husu, sé osan ne’e tau bá iha programa ida ne’ebé mak ezekusaun ne’e ki’ik-oan, di’ak liu, ita fó fali bá programa ida ne’e, para ita-nia maluk defisiente sira hodi bele hetan, no sira mós bele hala’o sira nia atividades tuir programa ne’ebé maka sira tau, hodi sustenta sira-nia atividades lorloron, iha ita-nia maluk defiente sira,” Lucia Taeki hateten iha debate espesiálidade OJE 2023, iha PN, Kinta (17/11/2022).

Maske proposta númeru 49 ne’e la pasa, maibé, Deputada Lucia Taeki kontinua husu governu atu tau atensaun bá iha asuntu proposta ne’e hodi bele foti ho fila-fali item ne’ebé nia ezekusaun ne’e ladun di’ak, fó bá ema ho defisiénsia sira hodi bele hala’o atividade tuir saida mak durante ne’e sira halo.

Advertisement

Iha fatin hanesan, deputada proponente Elvina Sousa de Carvalho dehan, proposta ho númeru 46 ne’e husu atu halo alterasaun bá orsamentu Ministériu Turzimu Komérsiu no Indústria (MTKI) nian, hodi aloka fali bá iha Ministériu Edukasaun Juventude no Desportu (MEJD) iha verba ida fó formasaun kona-bá formasaun bá professór sira, espesial liu bá edukasaun inkluzivu.

Razaun seluk, proposta ida ne’e halo tanba molok ne’e Parlamentu Nasionál aprova ona mós ratifikasaun kona-bá konvensaun bá direitu ema ho defisiensia sira.

Tanba ne’e, Estadu iha obrigasaun barak atu adere ona bá konvensaun ne’e, liu-liu atu bele haree politika no kria kondisaun saida de’it, ida ne’ebé mak fó espasu no oportunidade bá maluk sira ho defisiénsia, atu bele sai sidadaun ne’ebé ativu.

Deputada PD ne’e dahan, proposta ne’e mak passa karik, ida ne’e sei fó oportunidade ba maluk sira ho defiensia sira, atu bele hetan edukasaun ne’ebé di’ak liután. Tanba, proposta ida ne’e, atu eleva kapasidade manorin-nain sira nian, liuhosi formasaun, hodi hanorin fali ema ho defisiénsia sira, iha programa edukasaun inkulziva ne’e, di’ak bá sira.

Elvira husu Governu Konstitusionál da-ualu, no governu ida ne’ebé de’it, iha obrigasaun atu tau atensaun bá maluk timoroan sira ne’ebé mak kondisaun defisiénsia, no iha setór hothotu.

Advertisement

Hatán bá ida ne’e, Bankada Governu liuhosi Deputada PLP, Maria Angelina Lopes Sarmento, fó razaun katak, sira nia pozisaun hodi vota kontra proposta rua ne’e, tanba proponente sira husu atu hasai fali hosi Seguransa Sosiál hodi aloka fali bá ema ho defisiénsia.

Tanba ne’e nia dehan, problema ema ho defisiénsia la’ós dehan la importante, sira importante. Maibé atu hasai hosi osan ida ne’ebé mak ninia fontes ne’e importante loos, ida ne’e mak sai problema ne’e.

Nia mós konsidera katak, Governu Timor-Leste iha komitmentu duni atu tau matan bá ema ho defisiénsia sira, maibé buat hothotu tenke la’o fazeadamente. Programa sira bá ema ho defisiénsia, Governu labele halo buat hothotu iha tinan ida nia laran, atu perfeitu kedan.

Alende ne’e, Deputadu FRETILIN, Joaquim dos Santos “Boroluli” hatutan, bankada Governu kontra bá proposta rua ne’e, tanba deputada proponente sira foti sala osan. Tuir loloos osan ne’ebé labele foti, deputadu proponente sira foti fali.

“Konforme iha regra halo osan ne’e, ida ne’e primeiru razaun, ne’ebé mak ita labele sobu orsamentu, tanba sé ita aumenta bá seluk prejudika fali programatiku seluk. Ne’e razaun ida, labele, iha orsamentu ne’e,” dehan Deputadu FRETILIN, Joaquim dos Santos “Borululi”.

Advertisement

Razaun segundu, deputadu Joaquim dehan, osan bá ema ho defisiensia sira ne’e iha ona, tuir programa Oitavu Governu nian. Tanba ne’e, la presiza aumenta tán osan.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

TL-ONU Kontinua Diskute Programa Prioridade Sira Ne’ebé Reflete ho ODS

Published

on

Hatutan.com, (26 Abríl 2024), Díli- Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão kontinua diskute ho Sekretáriu Jerál Adjuntu ONU nu’udar mós Diretór Rejionál bá Asuntu Asia Pasífiku bá Sekretáriu Koordenasaun Dezenvolvimentu,  David McLachlan, hodi ko’alia kona-ba prioridade sira iha saúde, edukasaun, inklui kona-bá podér turizmu no ekonomia  verde no ekonomia kor-azúl bá futuru Timor-Leste nian ne’ebé reflete ho Objetivu Dezenvolvimentu Sustentavel (ODS).

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Semana oin, PN Submete Redasaun Fínal Proposta Alterasaun Lei CAC bá Prezidente Repúblika

Published

on

Hatutan.com, (26 Abríl 2024), Díli—Komisaun A Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé trata asuntu Lejizlasaun no Justisa, halo ona pareser no redasaun final bá proposta Lei, 2ª alterasaun bá Lei n°8/2009, 15 de Jullu kona-bá Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC siglá portugés).  Nune’e, semana oin, sei submete redasaun final bá Prezidente Repúblika atu promulga.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

SEATOU Halo Evikasaun Tanba Simu Orden

Published

on

Hatutan.com, (25 Abríl 2024), Díli- Sekretáriu Jerál Partidu FRETILIN, Mari Alkatiri hateten evokasaun ne’ebé mak Sekretáriu Estadu Asuntu Toponímia  no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites Dias, halo bá abitante sira ne’ebé okupa espasu públiku no rai Estadu tanba hetan orden.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending