Hatutan.com, (01 Agostu 2023), Díli—IX Governu Konstitusionál liuhosi Ministériu Justisa (MJ), kalendariza ona katak, iha fulan-Setembru tinan ne’e, kaderneta pasaporte Timor nian, hamutuk 66.000 sei to’o Díli, Timor-Leste (TL).
![](https://www.hatutan.com/wp-content/uploads/2023/07/Amandio-de-Sa-Benevides-300x200.jpeg)
Ministru Justisa, Amandio de Sá Benevides. Foto/Elio dos Santos da Costa
Ministru Justisa (MJ), Amandio de Sá Benevídes konfirma ida-ne’e, tanba iha Sábadu (29/07/2023), ekipa tékniku Ministériu Justisa nian, semo ona bá nasaun Finlándia atu hamutuk ho na’in bá Kompañia Thales ho Visimitra, bele aselera prosesu imprensa bá kadernéta pasaporte sira.
Lee Mós: Loron 120 Rezolve Kadernéta Pasaporte Timor-Leste
Iha Segunda (31/07/2023), ekipa tékniku sira ne’e ho na’in bá Kompañia Thales ho Visimitra hahú preprasaun no halo ona instalasaun inisiál bá buat hotu no tuir planu, Ministru Amandio sei tuir tán bá Finlándia hodi halo aprovasaun finál, nune’e sira bele halo ona impríme.
“Ekipa tékniku bá tiha ona iha dia 29 Jullu, sira komesa servisu ona hodi halo instalasaun inisiál ba buat sira ne’e, nune’e lakleur tán iha fim fulan Agostu ka inísiu Setembru ita bele hetan ona 66.000 pasaportes ne’ebé mak hetan ona kontratasaun atu prodús. Maibé, iha retifikativu ita tau tán osan, atu bele prodús barak liu hodi responde nesesidade komunidade nian iha Timor-Leste,” Amandio de Sá Benevídes hateten, hafoin simu vizita kortejia ho Embaixadór Repúblika Indonézia (RI), Octo Dorinus Manik, iha edifísiu MJ Colmera Dili, Tersa (01/08/2023).
Amandio de Sá Benevídes lamentável ho situasaun no problema ne’ebé mosu bá pasiente sira mak durante ne’e baixa iha Hospitál Nasional Guido Valadáres (HNGV), Bidau, Díli, tanba atu bá hala’o tratamentu saúde iha rai-liur, maibé passaporte liu ona prazu ka inválidu, balun laiha duni pasaporte, ikus mai, balun tenke lakon vida.
“Ita lamenta tebes tanba situasaun ne’e akontese. Maibé Governu, Estadu fó nafatin atensaun boot tebes atu bele dudu servisu ne’e, lalais, atu bele responde nesesidade ne’ebé mak ita-nia situasaun hasoru hela kona-bá pasaporte,” Ministru hateten.
Sorumutu ho Embaixadór Octo Dorinus Manik
Ministru Amandio hala’o sorumutu ho Embaixadór RI, Octo Dorinus Manik, tanba Embaixadór mak husu atu komprimenta malu, atu bele koñese malu di’ak liu tán, tanba Repúblika Indonézia hanesan Repúblika ida ne’ebé nia embaixada konfirmadu hala’o servisu iha Timor.
Embaixadór RI ho ekipa hato’o mós sira-nia hanoin balun, liu-liu kona-bá servisu sira ne’ebé mak iha relasaun ho servisu justisa nian, hanesan The International Criminal Police Organization (INTERPOL), Mutual Legal Assitance, ne’ebé mak ko’alia bá oin liuhosi Ministériu Negósius Estranjeirus no Kooperasaun (MNEK).
“Ita bele haree bá oin oinsá mak Estadu no Governu Timor bele servisu hamutuk ho Repúblika Indonézia, ho sira-nia komponente hotu atu ajuda malu, atu bele haforsa tán aplikasaun Lei no órdén nune’e, nasaun viziñu sira bele iha biban atu sira-nia setór privádu sira, setór publiku bele hala’o servisu, atu fortifika ekonomia no dudu ekonómia iha iha rai-laran ne’e bele sai di’ak liután,” Amandio esplika.
Alende ne’e, fortifika mós ho seguransa jurídika ho seguransa internu, katak laiha kriminalidade ne’ebé boot hanesan mós Timor iha, Governu nia hanoin mós atu adere bá organizasaun rejionál Association Of South East Asean Nation (ASEAN).
Governu Repúblika Indonézia bele apoia TL, primeiru tenke liuhosi mutuál legal assistance. Ne’e sei iha faze diskusaun iha hela Ministériu Negósius Estranjeiru no Kooperasaun, hafoin Governu sei buka atu haree saida mak Timor presiza, atu Indonézia ho rai viziñu sira seluk hanesan Austrália ka ASEAN sira bele fó apoiu bá Timor.
Timor-Leste mós presiza fortifika ninia servisu justisa nian hodi bele responde di’ak liu bá nesesidade sira kona-bá oinsá atu fó seguransa jurídika, seguransa bá investór sira, seguransa mós bá Timoroan sira, atu bele bá nasaun sira seluk hanesan Indonézia nomós hanesan kona-bá pasaporte, estudante sira-nia iha ne’ebá kona-bá kitas.
Jornalista: Rogério Pereira Cárceres