Hatutan.com, (16 Agostu 2023), Díli—Parlamentu Nasionál (PN) konsidera Orsamentu Retifikativu ne’ebé Governu iha bá despeza Estadu bo’ot liu Rendimentu Sustentável Estimadu (RSE), ne’e normál tanba Timor-Leste (TL) nia devit fiskál taka ho fundu petrolíferu.
![](https://www.hatutan.com/wp-content/uploads/2023/08/Maria-Fernanda-Lay-300x171.jpeg)
Prezidente PN, Maria Fernanda Lay.
“Orsamentu liu RSE ne’e normál, tanba ita devit fiskál taka ho fundu petrolíferu. Klaru katak, ita tenke rekorre ba ida ne’ebá. Maibé ha’u fiar katak, Governu mós kuidadu tebes atu uza ita nia fundu minarai hodi finansia Orsamentu Jerál Estadu,” Prezidente PN, Maria Fernanda Lay hateten iha Palásiu Prezidensiál Nicolau Lobato Bairru-Pité (16/08/2023).
Lee Mós: Governu Submete Orsamentu Retifikativu US$ 1.771.867.112 bá PN
Fernanda Lay informa katak, Orsamentu Retifikativu iha hela prosesu audiénsia no espera iha semana oin bele tama ona ba debate.
Orsamentu Retifikativu ne’e rasik atu labele boot liu RSE maka, parte balun la’ós maski la’ós ministériu hotu-hotu aumenta, maibé ajusta ho orsamentu ne’ebé iha tanba to’o agora ezekusaun foin atinje 40%.
Iha 15 Agostu 2023, PN liu hosi Komisaun Espesializada sira hahú halo audénsia públika ho Banco Central Timor-Leste (BCTL) no Konsellu Konsultivu Fundu Petrolifeiru (KKFP) kona-bá proposta Lei Orsamentu Retifikativu tinan 2023, no diskusaun ne’ebé hala’o iha Tersa (15/08/2023) ne’e, deputadu sira hosi bankada opozisaun preokupa ho Fiscal Cliff ka Presipísiu Orsamentál ne’ebé Timor-Leste sei enfrente.
![](https://www.hatutan.com/wp-content/uploads/2023/08/Ramos-Horta-ho-Fernanda-Lay-300x175.jpeg)
Prezidente Parlamentu Nasionál (PPN), Maria Fernanda Lay hala’o enkontru regulár ho Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, iha Palásiu Prezidensiál Bairru-Pité, Kuarta (16/08/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.
Iha intervensaun diversas, Deputadu Joaquim dos Santos hosi bankada FRETILIN hateten Timor-Leste sei hasoru Presipísiu orsamentál tuir aprezentasaun ne’ebé BCTL iha katak, to’o iha tinan 2034 Timor-Leste sei hasoru problema ida-ne’e.
Parlamentu Nasionál agora ko’alia kona-bá Orsamentu Retifikativu ne’ebé sei aprova bá tinan 2023 atu IX Governu Konstitusionál bele retifika tuir nia programa prioridade sira.
Nune’e mós Deputada bankada PLP, Maria Angelina Sarmento hateten, to’o tinan 2034 Timor-Leste sei hasoru Fiscal Cliff ka presipísiu orsamentál no Timor-Leste sei iha defisie iha fundu petrolíferu ne’ebé sei la sustenta Orsamentu Jerál Estadu (OJE).
Previzaun ne’e aprezenta ona mai iha Parlamentu Nasionál desde 2020 no karik iha ona senáriu foun ne’ebé bele garantia katak bele iha mudansa ba reseita ne’ebé Timor-Leste sei hetan atu nune’e to’o 2034 Timor-Leste bele sees hosi presipísiu orsamentál.
Hatán ba preokupasaun sira ne’e, Vise-Koordenadór BCTL, Venâncio Maria Alves hateten, kona-bá Fiscal Cliff ka presipísiu orsamentál ne’e la’ós foin mosu, maibé iha kedan Governu sira anteriór mós iha, no Governu sira aprezenta ona senáriu análize lubuk ida ne’ebé bele hamosu Fiscal Cliff ne’e rasik.
IX Governu Konstitusionál liu hosi Vise-Ministru Assuntu Parlamentár, Adérito Hugo submete Orsamentu Retifikativu (OR) ho valór $1.771.867.112 bá Parlamentu Nasionál iha 10 Agostu 2023.
Lee Mós: Audiénsia Públika bá Proposta Orsamentu Retifikativu, Opozisaun Preokupa ho Presipísiu Orsamentál
Jornalista: Vito Salvadór