Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

Espesialista Rekursu Umanu ASEAN Konkorda ho Pozisaun TL, Ezije Restaurasaun Demokrasia Myanmar

Published

on

Hatutan.com, (29 Agostu 2023), Díli—Espesialista bá Dezenvolvimentu Rekursu Umanu iha Association of Southeast Asian Nation (ASEAN) Bob Aubrey, apoia pozisaun polítika Timor-Leste (TL) hasoru injustisa iha Myanmar no ezije restaura hikas órden demokrátiku iha Myanmar.

Espesialista bá Dezenvolvimentu Rekursu Umanu iha Association of Southeast Asian Nation (ASEAN) Bob Aubrey hasoru-malu ho Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão iha Palasiu Governu, Díli (28/08/23). Foto: Média PM.

Fundadór Rekursu Umanu ASEAN ne’e konsidera ezijénsia Estadu Timor-Leste atu lider sira ASEAN nian rezolve konflitu no krize politika militár iha Myanmar reflete konsensu “five-point consensus” (P5) ne’ebé nasaun membru ASEAN deside, hafoin golpe militár akontese no to’o agora Myanmar laiha kompromissu atu kumpre.

Lee Mós: Junta Militár Myanmar Expulsa Diplomata Timor Leste

Bob Aubrey hato’o ona asuntu ne’e bá Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão durante enontru iha Palasiu Governu, Díli, Tersa (29/08/23).

Advertisement

“Ita presiza kontribui buat ruma bá diálogu bá situasaun iha Myanmar atu hakat sai hosi krize. Ha’u kompriende vizaun ka pontu de vista membru ASEAN sira nian no sira nia asaun maka presiza respeitu ba konsensu “five-point consensus” (P5),” Hatutan.com sita deklarasaun Bob Aubrey iha komunikadu.

Pontu lima ne’ebé deside liu hosi membru ASEAN, hafoin akontese golpe militár iha Myanmar maka “five-point consensus” (P5):

1)            Hapara immediata violénsia iha Myanmar

2)            Kria diálogu konstrutivu entre parte relevante sira, hodi buka solusaun pasífika iha Myanmar

3)            Enviadu hosi ASEAN tenki fasilita prosesu mediasaun ba diálogu ho asisténsia husi Sekretáriu Jerál ASEAN

Advertisement

4)            ASEAN tenki fornese asisténsia humanitária liu hosi Sentru Asisténsia Humanitária ba Jestaun Dezastre – AHA-Center (sigla iha inglez)

5)            Enviadu Espesiál no delegasaun ASEAN tenki vizita Myanmar hodi hasoru malu ho parte importante sira hotu iha Myanmar.

Bob Aubrey mós prodúz ona livru ida kona-bá étika ASEAN, hanesan estudu kazu bá atensaun hosi lideransa ASEAN ba kazu Myanmar, molok halo vizita dahuluk mai Timor-Leste iha fulan hirak liu-bá.

“Ha’u foin hakerek livru ida foka ba étika ASEAN. Étika liga ho situasaun iha Myanmar. Ida-ne’e hanesan estudu kazu kona-bá oinsa maka situasaun étika iha ASEAN bele sai pior no defisil hodi deside dalan loos ida ne’ebé mak bele halo liu hosi desizaun ka akordu ruma ba situasaun Myanmar,” nia hateten.

Timor-Leste reprezenta étika ida ho vizaun katak, situasaun demokrasia iha Myanmar bele restaura, presiza iha deskusaun entre membru ASEAN no dala ida maka liu-hosi diplomasia, maibé labele haluha kona-bá Myanmar ninia luta bá independénsia hodi sai nasaun mais demokrátiku ida iha rejiaun Sudeste Aziátiku.

Advertisement

Antes ne’e, Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão  husu lider sira ASEAN nian, atu hamutuk fó solusaun ba junta militár ne’ebé mosu iha Myanmar.

Xanana rasik hasoru ona Sekretáriu Jerál Nasoens Unidas (ONU), António Guterres hodi informa pozisaun Timor-Leste kondena makas junta militár ne’ebé akontese iha Myanmar.

Timor-Leste adopta prinsípiu demokrátiku anti rejime militár iha mundu no Timor-Leste hola parte nu’udár nasaun membru CPLP no ASEAN moris iha toleránsia no dame la permite atu mosu bebeik violasaun direitu umanus iha Myanmar no rai seluk.

Myanmar hasoru krize politika no umanidade hafoin golpe militár iha Fevereiru tinan 2021. Junta militár akuza partidu vensedór, Liga Demokrasia Nasional (NLD) ho fraude durante votasaun iha novembru 2020 to’o junta militár kaptura Prezidente Partidu NLD, Aung San Suu Kyi, hodi rezulta mos populasaun barak mate iha protestu.

Diskute Assuntu Rekursu Umanu TL

Advertisement

Espesialista ba Dezenvolvimentu Rekusu Umanu iha ASEAN, Bob Aubrey hamutuk ho Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão diskute assuntu polítika no preparasaun rekursu umanu Timor-Leste nian sai membru ASEAN.

“Ha’u sente previléjiu no onradu hasoru-malu ho Primeiru Ministru Xanana Gusmão ko’alia kona-bá dezenvolvimentu iha nasaun ne’e, partikularmente kona-bá dezenvolvimentu rekursu umanu,” Bob Aubrey hateten.

Bob rekomenda bá Timor-Leste presiza prepara-an didi’ak rekursu umanu aprende hosi nasaun membru ASEAN sira, hodi bele prepara-an di’ak liután atu simu buat hotu-hotu ne’ebé Assosiasaun Rejionál Sudeste Aziatiku sei oferese ba Timor-Leste no Timor-Leste mós sei oferese ba ASEAN.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Index Liberdade Imprensa, TL Hosi TOP 10 Tun bá 20

Published

on

Hatutan.com, (03 Maiu 2024), Díli— Index Liberdade imprensa mundiál bá tinan 2024 ne’ebé anunsia ofisialmente hosi RSF (Reporter Without Border), Timor-Leste (TL) tama iha ranking 20.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Ramos-Horta bá Portugál-EUA, Partisipa Aniversáriu Revolução dos Cravos

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), DíliPrezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hamutuk ho delegasaun semo bá Portugál hodi partisipa aniversáriu Revolução dos Cravos bá dala-L (50).

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Konvida Sylvia Earle Atu Fahe Esperiénsia bá TL Kona-bá Kuidadu Tasi

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konvida Péritu American Marine Biologist and Oceanographer, Sylvia Earle atu hala’o vizita mai Timor-Leste (TL) hodi fahe esperiénsia kona-bá diviorsidade tasi nian.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending