Hatutan.com, (06 Dezembru 2023), Díli—IX Governu Konstitusionál liuhosi Ministériu Administrasaun Estatál (MAE), planeia ona atu distribui tán veíkulu ka motorizada bá Xefe Suku hotu-hotu ne’ebé ezerse ona sira nia funsaun durante mandatu 2016 to’o 2023.
![](https://www.hatutan.com/wp-content/uploads/2023/10/Brosura-eleisaun-suku-300x206.jpeg)
Brosura eleisaun suku. Foto: Tome da Silva.
Desizaun ida-ne’e ho baze bá Projetu Rezolusaun Governu nian ne’ebé aprova iha sorumutu Konsellu Ministrus (KM) ordináriu, Kuarta 06 Dezembru 2023, iha Palásiu Governu, Díli, kona-bá doasaun veíkulu motorizada bá xefe suku sira ne’ebé ezerse ona mandatu iha períodu tinan 2016-2023.
Lee Mós: Ramos-Horta Prefere Tau Osan bá Atividade Suku no Redús Osan bá Deputadu Sira
Aprovasaun ida-ne’e hanesan rekoñesimentu bá dedikasaun no empeñu hosi Xefe Suku sira ne’ebé mandatu remata ona iha loron 28 fulan-Novembru tinan 2023, bá interese públiku, manifesta iha serbisu ne’ebé dedika nafatin bá komunidade lokál sira.
“Governu deside atu fó títulu definitivu, veíkulu motorizada ida bá Xefe suku ida-idak ne’ebé remata ona sira nia mandatu iha loron 28 fulan-Novembru tinan 2023 ka ba Xefe suku sira ne’ebé ezerse ona mandatu hosi tinan 2016 to’o tinan 2023, maibé kontinua re-eleita,” Hatutan.com sita komunikadu.
Tanba idade no kondisaun motorizada ne’ebé utiliza hosi Xefe suku sira ne’ebé husik ona sira-nia kargu iha loron 28 fulan-novembru tinan 2023 no hanoin bá kustu reparasaun atu hadi’a filafali, relasiona ho valór patrimoniál ne’ebé tuun, Governu deside halo doasaun hanesan alternativa ida ne’ebé viável liu.
Despeza sira kona-bá rejístu propriedade veíkulu motorizada no enkargu sira seluk sei responsabiliza hosi Xefe Suku antigu sira ne’ebé sai benefisiáriu bá doasaun ne’e.
Projetu Dekretu-Lei, kona-bá Planeamentu Dezenvolvimentu Komunitáriu
Iha rezultadu sorumutu Konsellu Ministrus ordináriu ne’e mós, aprova projetu Dekretu-Lei ida kona-bá Planeamentu dezenvolvimentu komunitáriu nian. Ida ne’e hakarak atu define estratéjia balun bá dezenvolvimentu ekonómiku, sosiál no ambientál komunidade lokál sira nian, ho objetivu atu hadi’a kualidade moris bá sira-nia membru sira ho progresu.
Estratéjia sira ne’e diskute no konsagra ona iha Planu Dezenvolvimentu Komunitáriu hosi membru sira hosi komunidade ida-idak, ne’ebé hamutuk hodi identifika dezafiu no obstákulu sira ne’ebé hasoru iha prosesu dezenvolvimentu komunitáriu no konsensualiza solusaun hodi ultrapasa obstákulu no dezafiu sira ne’e.
Tuir enkuadramentu ida ne’e, diploma ne’e, konsagra iha planu normativu prinsípiu sira ne’ebé orienta planeamentu komunitáriu, nune’e mós informasaun ne’ebé tenke inklui iha Planu Dezenvolvimentu Komunitáriu, nune’e hanesan prosedimentu ne’ebé tenke observa iha elaborasaun, diskusaun no aprovasaun dokumentu sira ne’e nian.
Hanoin bá nesesidade atu asegura koerénsia hosi nivel oioin sira planu dezenvolvimentu, solusaun ne’ebé rekomenda ona Planu Dezenvolvimentu Komunitáriu ida-idak, tenke tuir solusaun sira ne’ebé hatuur ona iha Planu estratéjiku Dezenvolvimentu no Planu Dezenvolvimentu Munisipál.
Alterasaun dalimak hosi Dekretu-Lei númeru 8/2013
La’os ne’e de’it, iha sorumutu konsellu ministrus ohin loron nian, Governu aprova ona Projetu Dekretu-Lei kona-bá alterasaun dalimak hosi Dekretu-Lei númeru 8/2013, loron 26 fulan-juñu, kona-bá Programa Nasionál Dezenvolvimentu Suku (PNDS).
Ho alterasaun ida ne’e, atu promove envolvimentu boot liuhosi líder komunitáriu sira, liu-liu xefe suku sira, atu define no akompaña investimentu iha sira-nia komunidade.
Liu ona tinan sanulu, hafoin Dekretu-Lei orijinál ne’e tama iha vigór, diploma foun ne’e sai obrigatória ba Xefe Suku sira atu konsulta molok aprova investimentu ne’ebé finansia husi PNDS no estabelese hodi fó informasaun kona-ba ezekusaun ba investimentu sira ne’e.
Aleinde ne’e, diploma ne’e mós buka hodi aliña rejime aprovizionamentu ba beins no servisu sira ho normativa foun sira seluk, ne’ebé permite prosedimentu ba adjudikasaun espesífiku sira. Diploma ne’e mós halakon norma sira ne’ebé iha relasaun ho Sekretáriadu Tékniku PNDS nian, no transfere ona bá dekretu Governu bazeia bá Dekretu-Lei númeru 49/ 2023, loron 23 fulan-agostu.
Jornalista: Rogério Pereira Cárceres