Hatutan.com, (22 Janeiru 2025), Díli-Iha fulan-Outubru 2023, IX Governu Konstitusionál distribui komunikadu imprensa kona-ba nota informativu prosesu akizisaun kaderneta pasaporte eletróniku (e-pasaporte).
Lee Mós: Kaderneta Pasaporte Hotu, MJ Garante Estoke Foun Sei To’o TL iha Tempu Badak

Ministru Justisa (MJ) Sérgio de Jesus Fernandes da Costa Hornai. Foto/Elio dos Santos da Costa
Sita hosi pájina ofisiál Governu Timor Leste (https://timor-leste.gov.tl/) edisaun loron 11 fulan-Outubru tinan 2023, Governu reitera kompromisu hodi kompleta prosesu akizisaun kaderneta Pasaporte Eletróniku (ePassport) ho lais liután, no informa katak prosesu ne’e iha ona ninia faze finál, ho pakote dahuluk ne’ebé komesa entrega ona ba grupu prioritáriu sira.
Iha tinan 2015 Ministériu Justisa selebra ona kontratu ida hodi fornese unidade kaderneta ePassaport hamutuk rihun 150, ne’ebé entrega ona husi tinan 2016 to’o 2019.
Ho hanoin katak, estimasaun ba impresaun anuál kaderneta ePassaport nian iha Timor-Leste maka unidade rihun 20, prevee katak estoke ne’e sei garante iha tinan 2022 to’o 2023.
Iha tinan 2022, inisia ona prosesu aprovizionamentu foun ida ba akizisaun kaderneta ePassaport, prosesu ne’e labele realiza tanba difikuldade prosesuál sira. Entretantu, iha finál tinan 2022, hafoin aeroportu loke filafali depois COVID-19, mosu aumentu solisitasaun ba emisaun passaporte liu média no ita la espera, nune’e maka hamosu fallansu iha prosesu emisaun pasaporte nian.
Nune’e, iha inísiu tinan 2023, Ministru Justisa selebra kontratu ida atu fornese unidade kaderneta ePassaport hamutuk 73.150, ne’ebé la kumpre tanba difikuldade prosesuál.
Atu solusiona situasaun ne’e, Governu Konstitusionál IX, ho desizaun Konsellu Ministrus loron 27 fulan-Setembru tinan 2023, kona-bá aprovasaun atu ajuste diretu ne’ebé urjente, fó kontinuidade ba prosesu aprovizionamentu atu adjudika akizisaun ba kaderneta Pasaporte Eletróniku.
Pakote dahuluk pasaporte ba teste (pilotu) iha ona Dili no, tuir akordu ho relatóriu kona-ba impresaun pasaporte sira ne’e, rejista katak pasaporte ne’e emite ona ho susesu.
Husi pasaporte dahuluk ne’ebé simu ona, ho totál pasaporte 174, fó prioridade atu entrega ba pasiente sira ne’ebé presiza evakuasaun médika ba estranjeiru no sira ne’ebé akompaña, estudante, atleta no grupu prioritária sira seluk. Tuirmai, simu ona unidade balun, ho totál ezemplár 700, ne’ebé sei distribui ba grupu prioritária sira. No tuir faze, prevee iha tempu badak, sei mai unidade barak liután.
Informa mós katak, prosesu akizisaun kaderneta pasaporte eletróniku nian iha ona faze finál, no a hein de’it tuir faze pakote ba kaderneta ne’ebé haruka mai Timor-Leste, ho totál ne’ebé prevee ona maka iha unidade 73.840.
Mézmu nune’e, to’o ohin loron, preokupasaun sosiedade nian kona-bá kaderneta pasaporte, blanku billete identidade (BI) sei kontinua no seidauk iha solusaun total.
Ministru Justisa (MJ) Sérgio de Jesus Fernandes da Costa Hornai, Kuarta (22/01/2025), iha Palásiu Governu, haktuir ba jornalista sira katak Governu ne’e kompromete tau prioridade hodi rezolve problema kaderneta pasaporte, blanku BI ho mós nesesidade sira seluk ne’ebé sai preokupasaun povu nian.
Ministru Justisa (MJ) Sergio Hornai halo ona enkontru ho Diretór Notariadu no Xefe Departamentu sira husu atu sira tau importánsia bá blanku ne’ebé sai kestaun sidadaun nian.
“Ha’u kompromete, iha Governu ida-ne’e nian ho ita-boot sira nin esforsu bele tulun bá malu hodi fó solusaun bá problema sira ne’e no preokupasaun komunidade sira nian,” Ministru Justisa (MJ) Sérgio de Jesus Hornai hateten.
Nia afirma prioridade ne’ebé liga direitmente bá iha interasaun loro-loron entre povu no estadu, hakarak ka lakohi, tenke providénsia ida-ne’e. tanba ne’e, balu iha hela faze, tanba IX Governu foin mak atu hahú ezekusaun Orsamentu Jerál Estadu (OJE) 2025 prosesu aprovizionamentu sei la’o no akizasaun sira sei la’o.
“Iha problema balu ne’ebé sosiédade kestiona no média mós tulun Governu sira hodi fó hanoin kaderneta pasaporte no blanku BI ne’e importante atu Governu tau prioridade,” Ministru Justisa ne’e tenik.
Jornalista Estajiária: Zita Menezes