Hatutan.com, (27 Dezembru 2022), Díli—Membru delegasaun  ida hosi vizita ofisiál Vise-Ministru Negósiu Estranjeiru no Kooperasaun (V-MNEK), Julião da Silva nian bá Austrália, hetan baku to’o ‘hakmumuk’ ran no rezulta inus nakfera bainhira partisipa iha festa natal hamutuk ne’ebé organiza hosi komunidade Xina-Timoroan iha Darwin-Austrália.

Vítima nia ran rezulta hosi ema baku iha festa Natal hamutuk iha Portuguese & Timorese Social Club iha Darwin, Austrália, Sábadu kalan (24/12/2022). Foto/Espesiál

Festa Natal hamutuk ne’ebé hala’o iha Portuguese & Timorese Social Club iha Darwin, Sábadu kalan (24/12/2022), ne’ebé partisipa mós hosi delegasaun Vise-MNEK nian, inklui Konsuladu Timor-Leste iha Darwin, hakotu ho problema fíziku ne’ebé rezulta membru ida hosi delegasaun vizita traballu Vise-MNEK nian bá Austrália hetan kanek no tenke evakua bá halo tratamentu intensivu iha ospitál balun iha Darwin.

Informasaun ne’ebé Hatutan.com asesu hosi fontes sira iha Darwin ne’ebé partisipa iha festa natal hamutuk ne’e haktuir katak, problema ne’e mosu derrepente de’it no deskonfia katak vítima Timoroan ne’ebé hetan baku ne’e Vise-Ministru Julião da Silva  nia alin rasik.

Sasin sira ne’ebé husu atu la bele publika sira-nia identidade ne’e informa katak problema nia hun hosi akontesimentu ne’e iha versaun rua, maibé presiza iha investigasaun kle’an hosi autoridade kompetente sira atu bele deskobre kauza loloos hosi akontesimentu ne’e.

Sasin sira hatutan, iha versaun ida hateten katak kazu ne’e mosu deskonfia vítima ne’ebé ema baku ne’e book labarik mane ida iha hariis-fatin ka fatin soe bé bá mane sira nian.

Versaun seluk fali hateten katak labarik mane ida nu’udár mós família hosi komunidade Xina-Timoroan ne’ebé halo festa ne’e konsidera katak vítima bá book fali nia iha hariis fatin (toilet), maske ho intensaun di’ak  atu hateten  “..say hallo..” de’it. Maibé, labarik ne’e sai mai fó hatene nia família dehan, vítima bá atu halo fali asedu seksuál hasoru nia iha hariis fatin.

Família hosi labarik mane ne’ebé  foin ho idade tinan 14 rona informasaun parte ida de’it no la buka atu halo konfirmasaun didi’ak, derrepente de’it halo barullu no tuku vítima to’o ran katik sai hosi ibun no halo ema sira asiste festa ne’e pániku hotu to’o iha balun nia ropa mesak ran de’it tanba salva vítima ne’ebé parte sira baku.  

“Ha’u mós partisipa iha festa ne’e. Festa ita nian. komunidade Xina Timoroan iha Darwin mak halibur malu hodi halo festa natal hamutuk no konvida mós ita-nia Konsuladu iha Darwin no momentu ne’e delegasaun Vise-MNEK nian iha hela Darwin, maka Konsuladu Timor nian iha Darwin konvida tutan Vise-MNEK ho nia delegasaun partisipa hotu festa ne’e,” Cesar Mu nu’udár sasin ida iha Darwin haktuir akontesimentu ne’e bá Hatutan.com via telefónika.

Festa ne’e, tuir nia observasaun, la’o ho di’ak tebes, armonia no nakonu ho sentidu timorense “família” Timor. Maibé, derrepente de’it, hale’u tuku 22: minutu balun, labarik fó hatene nia maun balun  kona-bá situasaun ne’ebé akontese iha hariis fatin laran. Nune’e, nia maun sira bá basa vítima iha hariis fatin laran dehan de’it katak ‘malkriadu’.

Festa Natal hamutuk ne’ebé organiza hosi Komunidade Xina Timoroan ne’ebé iha Portuguese & Timorese Social Club iha Darwin, Austrália, Sábadu kalan (24/12/2022). Foto/Espesiál

“Ema sira baku alin delegasaun hosi Vise-MNEK nian ne’e dehan nia basa tanba ‘malkriadu’. Mais ha’u mós la haree alin ne’e halo ‘malkriadu’ saida. La klaru. Ami mós sai bá tuur halimar tiha iha li’ur. Ha’u tuur hamutuk ho ita-nia Vise-MNEK, Julião da Silva, ami konversa hela kala liu minutu haat, labarik nia maun tuku dala-haat ka dala-lima hasoru vítima hosi delegasaun Timor nian ne’e to’o oin mesak ran de’it. Nune’e, ha’u mós haksoit tama halo intervensaun hodi halo barullu tanba ha’u la simu ema baku ita-nia maluk timoroan ne’ebé sira rasik hanesan festa na’in mak konvida mai hotu festa ne’e hanesan bainaka espesiál (VIP),” Cesar Mu haktuir.

Ho hirus Cesar Mu foti lia dehan nunka bele akontese bainhira konvida tiha bainaka mai festa, uma-na’in mak fila baku fali bainaka. Satán, bainaka VIP.

Se iha indikasaun bá kazu ruma ka dezentendimentu ruma, Cesar Mu fó hanoin bá sira atu tuur hamutuk rezolve ka bolu autoridade Polísia mai halo intervensaun. Maibé baku bainaka ida to’o ran hanesan ne’e, la merese no Cesar Mu rasik la simu hodi foti-lia hasoru kedas ema sira baku vítima ne’e.

“Ha’u mós konsege tuku-malu ho sira balun no ha’u hakilar, se de’it mak iha festa ne’e baku Timoroan sira no bainaka sira, ita sei problema boot,” Cesar Mu lia tun ho nervozu maka’as.

Cesar dehan, to’o oras ne’e seidauk iha informasaun klaru kona-bá informasaun hosi labarik ne’ebé haktuir bá nia maun sira katak vítima halo asedu seksuál hasoru nia. Maibé momentu ne’ebá kedas Polísia  sira halo intervensaun no Konsuladu Timor nian iha Darwin mós hala’o intervensaun hodi buka solusaun bá problema ne’e.

Prezensa Vise-MNEK, Julião da Silva ho nia delegasaun iha Austrália, nu’udár vizita traballu no informasaun ne’ebé iha katak Vise-MNEK nia alin ne’ebé sai vítima ne’e bá hanesan media officer ka pesoál media bá Gabinete Vise-MNEK.

To’o notísia ne’e publika seidauk iha konfirmasaun ho Vise-MNEK Julião da Silva, inklui vítima no delegasaun sira ne’ebé hola parte iha vizita traballu Vise-MNEK nian bá Austrália.

Jornalista : Vito Salvadór