Hatutan.com, (15 Jullu 2024), Díli—Bankada Parlamentár FRETILIN liuhusi sira-nia deklarasaun polítika iha plenária Parlamentu Nasionál, Segunda (15/07/2024), dezafia IX Governu  Konstitusionál ne’ebé lidera husi Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, atu aselera auditoria bá ró Haksolok ho aviaun ZEESM.

Lee Mós: Xanana Deside Tenke Halo Auditória Internasionál bá Ró Haksolok no Aviaun ZEESM

Sesaun planária PN, Segunda (15/07/2024). Foto/Tome da Silva

Membru PN husi Bankada FRETILIN Antoninho Doutel Sarmento ne’ebé aprezenta deklarasaun polítika FRETILIN nian ne’e haktuir  iha loron 01 fulan-Jullu, ne’ebé IX Governu simu tomada posé hosi Presidente Républika kompleta tinan ida ona, PM  Kay Rala Xanana Gusmaõ halo diskursu ida hodi hateten katák IX Governu sei halo auditória bá ró Haksolok, Aviaun ZEESM no projetu sira ne’ebé VIII Governu halo ona.  Nune’e, molok Parlamentu Nasionál ida-ne’e taka nia primeiru sesaun lejislatura ida-ne’e, Bankada FRETILIN hakarak dezafia IX Governu kona-bá nia servisu auditória hasoru Governasaun anteriór ne’e to’o ona iha ne’ebé.

Bankada FRTILIN hakarak atu Governasaun Xanana Gusmaõ ida-ne’e bele aprezenta ona relatóriu auditóriu ne’e bá públiku, atu nune’e, povu hotu bele hatene naksalak administrasaun, korrupsaun no irregularidade sira ne’ebé membru VIII Governu komete durante sira nia mandatu.

Espesifikamente Bankada FRETILIN  hakarak husu bá IX Governu ida-ne’e kona-bá rezultadu auditória bá Ro Haksolok ne’e to’o ona iha ne’ebé? Karik seidauk halo, Bankada FRETILIN hakarak atu halo lalais auditória ida-ne’e, atu nune’e, labele iha tán ema ida hodi habosok bebeik povu ida-ne’e.

Bankada FRETILIN mós hakarak atu iha mós auditória ida bá projetu Tasi-Mane ne’ebé Timor-Leste gasta ona osan barak. Projetu ida-ne’e nia finalidade ne’e sei la’o oinsá? Nune’e mós tenke halo auditória ba plaou sosa Participating Interest iha Greater Sunrise ne’ebé VIII Governu halo ho osan millaun  $650  hosi Fundu Petroliferu. 

Bankada FRETILIN mós hakarak fó hanoin bá Governu atu bele mós halo auditória bá Portu Naval Hera ne’ebé Governu gasta ona osan millaun, maibé projeitu ida-ne’e nunka final.

Bankada FRETILIN hakarak dezafia bá IX Governu hodi halo auditria bá projetu 143 ne’eb ajúdika hosi VI Governu antes eleisaun jeral 2017, inklui halo auditória bá fornesimentu kombustivel bá EDTL, E.P durante ne’e.

Maské sei iha projeitu lubuk ne’ebé deklarasaun ida-ne’e la temi ida por ida, maibé Bankada FRETILIN  hakarak atu fanun IX Governu atu hadeer no duni lalais promesa sira kona-bá auditória sira ne’ebé Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmaõ rasik temi dala barak iha públiku.

“IX Governu labele sai de’it Governasaun ida ne’ebé nakonu ho promesa, maibé tenke sai Governasaun ida ne’ebé realiza  komprimisiu sira ne’ebé halo ona ho povu Timor-Leste tomak,” Deputadu Antoninho Doutel Sarmento haktuir deklarasaun polítika Bankada FRETILIN nian.

“Ami espera katak iha tempu badak nia laran, ita sei hetan reszltadu auditória IX Governu bá ró Haksolok no mós sosa Participating Interest iha Greater Sunrise nian,”Nia  tenik.

Biban ne’e, Sekretária Estadu Igualdade (SEI) Elvina Sousa ne’ebé reprezenta Governu iha plenária PN, Segunda ne’e,   hateten bá deklarasaun politíka Bankada FRETLILN nian apresia tanba husi Partidu FRETILIN konkorda  no mós apoiu auditória ne’ebé mak IX Governu komprometidu atu halo bá Ro Haksolok, Aviaun ZEESM no mós halo auditoria bá erru sira ne’ebé mak kometidu husi liña Ministeriál sira iha VIII Governu konstituisionál.

“Ida-ne’e nu’udár kompromisiu husi IX Governu, tanba erru komitidu husi pasadu mak IX Governu konstituisionál presiza tempu ne’ebé mak barak atu bele hadi’a. Agora, ami komesa halo no  IX Governu konstituisionál kompromitidu atu hadi’a liuhosi auditória ne’ebé agora daudaun IX Governu hala’o hela no rezultadu sei mai no ita hotu hein,” Elvina Sousa responde deklarasaun Bankada FRETILIN nian ne’e iha nia intervensaun iha plenária PN.

Jornalista : Estájiaria Zita Menezes