Hatutan.com, (21 Marsu 2025), Díli- CEO Aero Dili, Lourenço de Oliveira, hateten Aero Díli iha ambisaun boot atu halo konektividade direita entre Timor-Leste ho país sira iha rejiaun ka nasaun sira iha Asia tomak inklui Europeia iha futuru.
Lee Mós: Aero Dili Rejeita Intervensaun Deputadu Natalino Dehan Governu Fó Subsídiu Bá Vou Internasionál

Serimónia inagurasaun ba segundu Aviaun Aero Dili A319 iha Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau Lobato, Díli, Sesta (21/03/2025). Foto/Elio dos Santos da Costa
CEO Aero Díli, Lourenço de Oliveira hato’o deklarasaun ne’e iha lansamentu ofisiál ka serimónia inaugurasaun ba aviaun da-ruak 4W-AAO Airbus A319 iha Aeroportu Internasionál Prezidente Nicolau dos Reis Lobato, Comoro, Sesta (21/03/2025).
Iha diskursu, CEO Aero Díli, Lourenço de Oliveira hato’o agradese boot ba hotu-hotu nia laran luak bele halibur hamutuk iha lokraik ida ne’e, hodi simu aviaun Airbus daruak Aero Dili nian A319 mai Timor-Leste.
Nia afirma iha konkista ida ne’e, hakarak fó profundu agradesimentu ba Banco Nacional de Comercio de Timor-Leste (BNCTL) ba apoiu másimu ne’ebé durante ne’e fó ba Aero Dili atu bele hamriik no hahú lao ba oin.
Nia dehan banku nu’udar instrumentu xave ne’ebé esensiál tebes atu empreza ida bele moris, no ohin lokraik ne’e hakarak hato’o katak BNCTL sai nu’udár fonte prinsipál ba Aero Dili atu bele sosa aviaun Airbus A319 ne’e.
Liu husi BNCTL, Lourenço de Oliveira hakarak hato’o obrigadu boot ba governo, ba polítika ne’ebe apoia empreza hanesan Aero Dili atu hetan finansiamentu hodi alkansa planu negósiu sira hotu.
Hakarak mós atu agradese ba Ministériu Transporte no Komunikasaun (MTK) ba apoiu tomak ne’ebé durante ne’e fó mai Aero Dili, espesialmente tempu no matenek liu husi lideransa Presidente Autoridade Aviação Civil Timor-Leste (AACTL), ba vogál sira no funsionáriu ne’ebé ho esforsu tomak akompaña iha prosesu sira hotu atu aviaun daruak ne’e ohin loron bele to’o mai iha Timor-Leste.
Agradese mós ba parseiru sira durante ne’e koopera hamutuk ho Aero Dili hodi fornese servisu ne’ebé di’ak ba klientes hotu, hanesan Agencias de Viagem sira, Online Travel Agents, Rocella e Aroma, Fresca, ETO, STAT, no seluk tan ne’ebe karik haluha mensiona.
La haluha ida importante liu, maka, pasajeiru sira hotu ne’ebe semo ona nо sempre semo ho Aero Dili. Obrigado wain ba imi hotu.
“Ho aviaun ida tan, ha’u espera katak uitoan-uitoan Aero Dili bele hatutan konektividade entre Timor-Leste ho país regional sira hotu, no ba Asia tomak. Karik buat hotu la’o ho di’ak, iha tinan ne’e nia laran Aero Dilli sei lansa tan vou ba Austrália, no espera katak bele semo mos ba Bangkok bainhira Air Service Agreement entre Timor-Leste no Tailándia iha ona.” Lourenço de Oliveira hateten.

Ekipa Aero Dili Timoroan deit kompostu husi Aeromosa, Pilotu no tékniku iha serimónia inaugurasaun A319. Foto/Elio dos Santos da Costa
CEO Aero Dili ne’e dehan mós katak hatutan konektividade la’ós d’eit Aero Dili nian objetivu prinsipál, hatutan matenek mós sai razaun ba Aero Dili nia ezisténsia.
Aero Dili iha kompromisu boot tebes atu investe iha rekursus umanus iha área ida ne’e, no dezde harii iha 2017 to’o loron ida ne’e, Aero Dili forma ona Timor-oan balun iha indústria aviasaun.
Aero Díli bele kontribui hodi forma pilotu feto na’in-rua “Kiki no Emi” husi Oé-Cusse ne’ebe sai nu’udar kapitaun/PIC ba aviaun Cessna Aero Dili nian, no konsege semo vou doméstiku iha tinan 2018 to’o 2019.
“Husi ne’e ha’u fiar katak Timoroan bele duni, no tenke avansa hodi prepara tan fini di’ak sira seluk iha setor ida ne’e,” nia hateten.
Hafoin aviaun Airbus primeiru Aero Dili A320 hahú nia operasaun, agradese ba kooperasaun di’ak ho AACTL, iha tinan 2023, Aero Dili apoia kedas Sr. Cornelis Vasconcelos husi AACTL hodi kompleta treinamentu ida ba enjeñaria nian iha Airbus Training Centre iha India.
“Iha tinan 2024, Aero Dili apoia Sr. Angelino Antonio husi AACTL atu kompleta treinamentu hanaran Airbus A320 family Type Rating, hodi bele sai pilotu ba aviaun Airbus A320 nian. Iha tempu badak nia laran, sei formadu nu’udár First Officer ka Co-pilot, no espera bele kontinua kontribui nu’udar pilotu Timor oan foun Aero Dili nian,” Nia informa.
Aero Díli investe iha rekursus umanu ba Timor-oan sira
CEO Aero Díli, Lourenço de Oliveira hateten iha tinan 2024 Aero Dili konsegue forma piloto Timor oan nain rua nu’udar First Officer ka Co-Pilot, iha Airbus Asia Training Centre, Singapura.

Aero Dili A319. Foto/Elio dos Santos da Costa
Iha mos tinan 2024 Aero Dili konsege prodús Tripulante da Cabine ka Cabin Crew Timor-oan na’in-10, no sira hotu agora formada ona no sai nu’udar Junior Cabin Crew iha Aero Dili.
Resente liu mak iha tinan 2024, Aero Dili lansa rekrutamentu ba Tripulante da Cabine Batch segundu. Agora daudauk kandidata joven feto na’in-11 sei hala’o hela treinamentu. Espera katak sira bele remata ho rezultadu ne’ebe di’ak hodi bele hahú kontribui ba nasaun nu’udar joven ne’ebe kualifikadu iha área ida ne’e.
“Ida ne’e mak investimentu ba rekursus umanu ne’ebe Aero Dili halo durante tinan-rua (2) hafoin operasionaliza vou ho Airbus A320. Buat uitoan ne’ebe ami hetan husi lukru mak ami investe hikas fali ba iha ita-nia ema, tanba hakarak atu tinan 10 oin mai Timor-oan hotu mak sei lidera husi kapitaun pilotu, tripulante, enjineiru, tékeniku, no iha servisu xave sira hotu,” Lourenço de Oliveira tenik.
CEO Aero Díli iha esperansa katak sei la la’o mesak iha jornada atu dezenvolve setor ida ne’e. Tanba fiar katak setor relevantes hotu-hotu tenke tau esforsu no apoia malu hodi bele aselera dezenvolvimentu iha indústria aviasaun iha rai doben Timor-Leste.
“Ha’u hahú ona investe, no hein katak ho aviaun segundu ida-ne’e, Aero Dili sei halo luan liu tan konektividade entre Timor-Leste ho mundu, ho esperansa bo’ot atu ajuda promove mós setor turismu, komérsiu, no seluk tan, ho objetivu atu hasa’e kreximentu ekonómiku iha Timor-Leste,” nia esplika.
Ikus liu, la haluha óo nafatin prioridade ba Governu atu partisipa iha asaun ho persentajen hira deit. Aero Dili nakloke ba estadu, no mós ba setor privadu sira hotu ne’ebe hakarak atu partisipa.
Governu Apresia Esforsu Aero Díli
Ministru Transporte no Komunikasaun, Miguel Marques Manetelu hateten ho laran haksolok tebes mak mai hamutuk ho alta entidade sira hotu estadu nian no konvidadu sira hotu iha eventu simu aviaun foun Aero Dili nian.
“Ita hotu orgullu no apresia ba inisiativa Aero Dili hodi haluan nia kobertura, maibé mós aumenta nia aviaun ne’ebé sei apoia operasaun servisu aérea Timor-Leste nian. Tamba, fulan kotuk mak ita hotu sai sasin ba lansamentu primeiru Vou Aero Dili nian ba Xina (Xiamen), no ohin ita hotu iha ne’e atu fo sasin ba simu aviaun “Airbus A1319”. Parabens!” Ministru Miguel Marques Manetelu hateten.
Governante ne’e hatutan hanesan ema hotu hatene, konetividade mak xave ba progresu dezenvolvimentu nasaun ida nian. Rede transporte ne’ebé forte mak mobilidade ema no sasán no servisu sira bele muda ho efisiensiente liu tan no promove kreximentu ekonómiku. Iha Timor-Leste, konektividade aéreu iha importánsia ho partikularidade ida, tamba bele, promove komérsiu, suporta turizmu, no hasa’e ita-nia envolvimentu iha nivel Global.
Mézmu kompriende katak, inisiativa ida ohin nu’udár inisiativa setor privadu nian rasik atu expande nia konektividade no aumentu númeru aviaun nian, maibé Governu haree katak, ida ne’e halo parte ba esforsu koletivu ida entre setor públiku no privadu. Liu-liu, nu’udár ministériu ne’ebé tutela ba asuntu transporte nian, dezde sempre apoia inisiativa hotu-hotu, liu husi Servisu sira Autoridade Aviasaun Civil (AACT) no Administrasaun Aeroportu no Navegasaun (ANATL), hodi fasilita iha prosesu tomak hodi iha aumentu ba aviaun ne’ebé ita simu ohin.
“Tamba Transporte aéreo sai nu’udar servisu-xave ida, ba movimentu ema no sasán mai ita-nia Rain no husi ita-nia Rain ba rai-li’ur, no sei tulun atu dudu dezenvolvimentu indústria turístika, komérsiu no negosiu seluk, maibé liu-liu atu hetan konfiansa ba ligasoens entre Timor-Leste no destinos rejionál no internasionál, mak Governu sei esforsa atu kria kondisoins ba aumentu voo regulares ho opsoens barak,” nia tenik.
Nu’udár membru governu tutela, Ministru Miguel Manetelu hakarak aproveita momentu ida ne’e, hodi hato’o apresiasaun boot ba CEO Lourenço de Oliveira, na’in ba kompañia Aero Dili no ekipa tomak iha Aereo Dili nian, ba sira nia inisiativa importante ida ne’e. Nune’e mos hakarak aproveita hodi re-itera komitmentu governu nian ba apoia inisiativa sira seluk iha setór ne’ebé hanesan ka iha setór seluk ba ita nia rain nia Dezenvolvimentu.
Preokupasaun sempre mosu barak konaba seriedade governu nian ba dezenvolvimentu transporte area, no até balun hanoin katak governu atu hamate setor privadu nia inisiativa hanesan Aero Dili. Preokupasaun sira ne’e ladún iha fatin, tamba governu sempre fó apoiu ba inisiativa hotu-hotu Timor oan nian, inkluzivamente ba Inisiativa Aero Dili nian. Maibé, tenke mos kompriende katak, Governu nia preokupasaun boot liu, mak atu garante asebilidade, seguru no baratu.
Ministru Transporte no Komuniksaun kontinua halo diskusaun ho entidade hotu-hotu hodi bele asegura katak operasaun aviaun sira tantu husi empreza nasional ka internasional nian. Sei hetan protesaun, seguru ba interese ita nia povu no ita nia estadu nian.
CCI-TL Kongratula Aero Dili
Prezidente CCI-TL, Jorge Manuel de Araújo Serrano hateten Lori CCI-TL nia naran hakarak kongratula família CEO Aero Díli Lourenço de Oliveira ho família ba inisiativa ida-ne’e no hodi CCI-TL nia naran mos agradese ba IX Governu Konstitusionál ne’ebé mos aprova vou ida ne’e tan.
Nia afirma hanesan emprezáriu bainhira atu harii negósiu ida iha regra, no iha tinan-haat ba too lima mak foin konsolida, maibé iha istória Aero Díli nian, iha tinan rua ho balun Aero Díli hamriik konsolida forsa ida no ohin iha tan aviaun ida, ne’e laos fasil.
“Risku ne’ebé ita-boot foti ha’u hatene laos fasil, no ha’u hatene katak ita-boot halo negósiu ida-ne’e mos tamba iha paixaun. Ha’u koñese ita no ita gosta dunik negósiu ida ne’e,” Jorge Manuel Serrano hateten.
Emprezáriu Timoroan ne’e hatutan liután katak tamba ho paixasaun ba iha área investimentu aero nian halo nain ba Aero Díli Lourenço de Oliveira halo estruturasaun ba investimentu ne’e ho di’ak, hahú husi lansamentu, formasaun investimentu rekursu umanu, no prosede grupu ida diak atu reprezentasaun Aero Díli ne’e Timoroan dunik.
Tamba ne’e hanesan Prezidente CCI-TL husu ba emprezáriu Timoroan sira atu konsolida forsa liután atu sai boot ba beibeik.
Jornalista: Elio dos Santos