Hatutan.com, (01 Jullu 2025), Díli—Tribunál Judisiáriu Primeira Instánsia Díli (TJPID), Tersa (01/07/2025), realiza hikas re-julgamentu ba kazu José Bernardo Soares nia mate iha sela detensaun Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Munisípiu Díli.
Lee Mós: TJPID Halo Re-julgamentu ba José Bernardo Nia Mate iha Sela Polísia

Matebian José Bernardo Soares. Foto/Ilustrasaun
Liuhosi re-julgamentu ne’e, Ministériu Públiku solisita bá tribunál atu aplika pena efetivu prrizaun tinan-lima bá arguidu membreu PNTL na’in-tolu ho inisiál TdCPE, TV ho AAM, ne’ebé momentu ne’ebá halo prosesu indentifikasaun iha sela PNTL Munsípiu Dili hodi ikus mai José Bernardo Soares mate iha sela laran.
Matebian José Bernardo Soares lakon vida ho mistériu iha sela laran ho tali iha kakorok, hanesan ema mak tara ka hatalik aan iha fulan-Setembru tinan 2022.
Ministériu Públiku husu Tribunál atu aplika pena bá arguidu na’in sira tanba faktu provadu katak momentu ne’ebá prosesu ne’ebé arguido ho inisiál AAG nu’udar polísia investigador bá foti matebian José Bernardo iha nia uma hodi mai halo indentifikasaun iha komandu PNTL Díli, nune’e entrga matebian José Bernado bá iha arguidu TV, hodi detein iha sela durante oras 12 nia laran ne’ebé la bazeia ba prosedimentu detensaun nian tanba detensaun ne’e fora husi fraglante delito.
MP konsidera argudu na’in-tolu ne’e ninia hahalok priense krime sikuestru ne’ebé previstu iha artigu 160 hosi kodigu penál Timor-Leste, nune’e husu bá meritisimu Juis fó kastigu arguidu na’in-tolu ho pena efetivu tinan lima.
Iha biban ne’e asitentensia judisál hosi matebian José Bernardo, Adelina Meluc iha alegasaun solitisita bá tribuna hodi aplika pena prizaun tinan-rua to’o tinan-ualu bá arguidu membru PNTL na’in-tolu ne’e.
Iha alegasaun asitente ne’e mós fundamenta relatóriu médiku ne’e hateten José Bernardo tara-aan, maibé asistente husu bá tribunál atu kondena argudiu na’in-tolu, bá krime sikuestru tanba arguidu na’in-tolu ne’e sira nia hahalok priense kirme sikuestru.
Iha sala julgamentu defeza hosi AAG, defensoror públiku Eustáquio Guterres iha nia alegasuan husu bá tribunál atu absolve nia kliente hosi krime sikuestru ne’ebé Ministériu Públiku imputa.
Tuir nia katak, krime ne’ebé Minisériu Públiku imputa bá arguidu ne’e la priense, tanba momentu ne’e argudiu nu’udár membru PNTL simu keixa hosi vitíma Graudencio nia bin, ne’ebé hatenten katak nia alin Gaudencio hetan baku hosi José Bernardo, tanba ne’e hanesan membru PNTL momentu nia hetan autorizasaun hosi nia komandate hodi kontinua prosesu kazu ne’e.
Iha momentu ne’ebá kedas arguidu bá iha José Bernando nia uma hodi foti José Bernardo mai submete bá prosesu indentifikasaun.
Eustáquio fundamenta katak, hafoin halo tiha indentikasaun, hanesan membru PNTL tenke asegura nia, nune’e José Bernardo labele hetan perigu tuir mai, tanba ne’e maka hanesan membru PNTL asaun ne’ebé arguidu AAG halo ne’e bazeia bá artigu 52 no 53, numéru 4 ne’ebé fó kompetensia atu halo indentifikasaun bá ema ne’ebé konsidera halo krime, tanba José Bernardo momentu ne’e halo asaun hasoru matebian Gaudencio to’o baixa iha HNGV.
Nia dehan, momentu ne’e arguido lori José Bernardo bá iha sela durante tempu oras 12 nia laran, maibé la’ós detein, tanba momentu ne’e arguidu lori José Bernardo molok entrega bá arguido TV iha sela indentifikasaun sei priense livru indentifikasaun
Nia dehan tan katak atuasaun bá José Bernardo tuir prosedimentu legál tuir artigu 52, no 53 aliña 4, tanba ne’e laiha prova atu koderna ariguidu sira bá krime sikuestru, tamba ne’e hanesan defeza bá AAG, husu tribunál atu absolve arguisu nain tolu hosi krime sikuestru.
Nia hateten, razaun defeza husu bá tribunál atu absolve arguidu sira hosi krime sikuestru tanba momentu ne’e detensaun bá José Bernardo nia mate ne’e sei iha hela prazu tempu oras 12, maibé sidauk to’o tempu oras 12 José Bernardo mate tiha ona, signika sei iha hela prosesu nia laran.
Defeza hosi arguidu TdCPE, Juvinal Yenes husu bá tribunál atu absolve nia kliente husi krime sikuestru, tanba hosi defaza nia haree katak atuasaun ne’ebé momentu ne’ebá arguido TdCPE halo ne’e tuir hela prosedimentu legál.
Defaza hosi arguidu TV, Henrique Maris husu mós bá tribunál atu absolve nia kliente hosi krime sikuestru, tanba faktu sira ne’ebé Ministériu Públiku arolla ne’e la provadu, tanba momentu ne’ebá arguidu asegura nia iha sela indentikasaun durante tempu oras 12 nia laran hodi prevene ameasa seluk, ne’ebé momentu ne’ebá José Bernardo hosi ema seluk karik.
Hafoin tribunál rona tiha alegasaun hosi Ministériu Públiku, asistente judisiál José Bernardo nian no Defeza sira hosi arguidu na’in-tolu, tribunál marka fali audnesia julgamentu ne’e bá loron 16 fulan-Jullu 2025, tuku 14:30 Otl, hodi halo leitura akordaun ikus.
Audensia julgamentu ne’e prezide hosi Juis koletivu José Escurial, Afonso Carmona ho Francisca Cabral, Ministériu Públika reprezenta hosi Prokurador Aderito Tilman, matebian José Bernardo hetan asistente judisiál hosi Adelina Meluc no Arguidu nain tolu hetan asistente legál hosi Defensor Públiku Eustaquio Guterres, Juvina Yenes ho Henrique Maris.
Jornalista: Marcelino Tomae