Connect with us
Pakote Ahi

Ekonomia

Halakon Kiak iha TL, Governu Lansa Estratejia Nasionál ba Protesaun Sosiál

Published

on

Hatutan.com, (04 Fevereiru 2022), Díli—Governu liuhosi Ministériu Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (MSSI), hala’o lansamentu kona-bá Estratejia Nasionál ba Protesaun Sosiál (ENPS), hosi tinan 2022 to’o 2030, hodi bele halakon ki’ak iha Timor-Leste (TL).

Primeiru Ministru, Taur Matan Ruak. Foto/Média PM

Objetivu hosi lansamentu kona-bá ENPS ne’e, primeiru atu hamenus ki’ak, segundu atu hadi’a no habelar seguransa sosiál ba traballadór sira, no ikus liu atu hametin dezenvolvimentu institusionál.

Primeiru Ministru (PM), Taur Matan Ruak  asina ENPS nu’udár dokumentu ida ne’ebé hakarak kontribui ho medida prátika, efetiva no konkreta sira ba kumprimentu hosi kompromisu oioin ne’ebé asume ona ho povu hamutuk ho parseiru dezenvolvimentu nasionál no internasionál.

Governu konsidera dokumentu ne’ebé implementa vizaun hodi koloka sidadaun iha sentru atividade governativa, atu kria kondisaun sira nune’e ema hotu-hotu bele hetan benefísiu husi vantajen kresimentu no dezenvolvimentu nasionál nian, ho asesu adekuadu ba servisu báziku, esensiál sira no protesaun sosiál, iha oportunidade no sirkunstánsia ne’ebé hanesan, la husik ema ida ba kotuk.

Advertisement

“Vizaun ida ne’ebé pretende, tuir faze no adapta ho kapasidade país nian, atu estende serbisu hotu- hotu Protesaun Sosiál Universál nian, hodi halo sai asesível loloos iha territóriu nasionál, liuliu iha fatin ne’ebé izolada no dezfavoresida liu. Ida-ne’e hanesan faze foun ida ba konstrusaun polítika protesaun sosiál iha TL” Taur Matan Ruak, hateten iha Salaun Otél D’City 8, Canossa Has-laran-Dili, Sesta (04/02/2022).

Ho estratejia ida ne’ebé lidera husi MSSI, konta ho apoiu tékniku no espesializadu hosi TL nia parseiru dezenvolvimentu sira, liuhosi Programa ACTION hosi Organizasaun Internasionál Trabalho (OTI) ne’ebé finansia hosi Governu Portugál.

Asaun sira ne’ebé dokumenta iha ENPS ne’e, nu’udár objetivu konstitusionál sira ne’ebé importante, asume ona iha Programa Governu nian ho Timoroan-sira, tuir Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN) no ho Objetivu Dezenvolvimentu Sustentável (ODS), ne’ebé ninia objetivu to’o tinan 2030.

Planu ODS atu halakon hamlaha no ki’ak, hodi hadi’a nível nutrisaun no dezenvolvimentu umanu, promove asesu serbisu báziku sira ne’ebé ho kualidade iha saúde, edukasaun, abitasaun, eletrisidade, bee no saneamentu, ho protesaun sosiál ne’ebé adekuadu ba grupu sira ne’ebé mukit liu, vulnerável no dezfavoresidu sira, ba sira ne’ebé lian laek, sira ne’ebé ema haluha no sira ne’ebé hasoru risku eskluzaun sosiál nian ne’ebé boot liu.

Asaun sira ne’ebé mak TL hakarak haree implementa iha terrenu ho lais, hodi mobiliza ba efeitu ne’e la’ós de’it rekursu  no funsionáriu sira Estadu nian, maibé mós ho kolaborasaun ne’ebé tranzversál no integrada, hosi entidade sira, doadór sira, parseiru dezenvolvimentu nian sira no hosi organizasaun sosiedade sivíl nian sira.

Advertisement

Koolaborasaun sira ne’e, husi kedas restaurasaun ba independénsia kontribui ba implementasaun programa apoiu oioin ba labarik sira, ba inan sira, ba idozu sira, ba sidadaun sira ne’ebé ho defisiénsia no ba grupu sira seluk ne’ebé ho vulnerabilidade boot.

Iha fatin hanesan, Vise Primeira Ministra (VPM), no Ministra ba Solidariedade Sosiál no Inkluzaun (MSSI), Armanda Berta dos Santos, esplika, estratéjia nasionál ida ne’e, nu’udár instrumentu ida ne’ebé mak trasa ho dalan ba protesaun sosiál iha dekada sira tuir mai.

Estratéjia nasionál ba protesaun sosiál ne’e, Governu liuhosi Konsellu Ministru (KM), aprova ona 11 novembru 2021.

ENPS hahú hosi 2021 to’o 2030, nu’udár dokumentu sira estratéjiku dahuluk kona-bá matéria ne’ebé mak dezenvolve, hamosu iha nasaun TL, hodi retira hikas fila-fali Governu nian, atu hodi kontinua no hatutan ho dezenvolvimentu protesaun sosial liuhosi espensaun setór ida ne’e.

Ba Hatutan.com, Ministru Koordenadór Asuntu Ekonómiku (MKAE), Joaquim Amaral, konsidera lansamentu ENPS ne’e importante ba TL, tanba fó protesaun sira.

Advertisement

“Ida ne’e, ajuda liután ita nia sistema protesaun sosial ne’ebé iha, tanba finalmente, ita iha estratejia nasionál ida, ba iha protesaun sosiál. Entaun, kuandu iha protesaun sosiál signifika, kualkér situasaun sosiál ekonómiku ne’ebé mosu, iha ona sistema ne’ebé atu bele rezolve,” Joaquim Amaral, dehan.

Kona-bá responsábilidade MKAE nian ba estratejia nasionál ida ne’e, governante ne’e dehan, kada liña ministériu iha ninia programa ne’ebé atu fó atensaun boot, no fó seguransa ba iha ema, inklui seguransa ekonómiku, protesaun sosial ba iha sidadaun sira, liu-liu sira ne’ebé halo atividade negósiu non-formál sira, bele iha protesaun ida di’ak.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ekonomia

Governu Suspende Temporariamente Jogu Bola Guling

Published

on

Hatutan.com, (27 Marsu 2024), Díli- Inspetór Jerál do Jogu (IGJ, sigla portugés) hasai rezolusaun Nú.14/2024 de 20 de Março, hodi suspende temporariamente atividade jogu bola guling.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

Kada Fulan, Timoroan Lori Millaun $5 bá Kompras iha Atambua

Published

on

Hatutan.com, (27 Marsu 2024), Díli-Prezidente  Kamara Komérsiu no Indústria Timor-Leste (CCI-TL, sigla portugés), Jorge Manuel de Araújo Serrano, hateten timoroan nia osan kada fulan purvolta  millaun $5-resin mak semo bá merkadu Atambua, Timor Osidentál hodi bá kompras produtu báziku sira, hanesan tomate, supermie, sutate, masako, sigaru, trigu, mina dapur nian, raupa ho seluk-seluk tan.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

Vizita Surpreza Vise-PM bá SERVE, I.P, Diretór Ezekutivu Laiha Fatin Tanba Partisipa Kongresu ATCPTL

Published

on

Hatutan.com, (26 Marsu 2024), Díli—Vizita surpreza Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Koordenador bá Assuntu Ekonómia no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay,  bá   Servisu Verifikasaun Emprezarial, Institutu Públiku (SERVE I.P), Tersa (26/03/2024), la bele simu hosi Diretór Ezekutivu SERVE,I.P, Florêncio da Costa Sanches tanba partisipa hela iha kongresu Assosiasaun Transporte Kontentóres Portu Timor-Leste (ATCPTL-sigla portugés).

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending