Hatutan.com, (14 Jullu 2022), Díli—Problema ne’ebé durante ne’e Tribunál Distritál Díli (TDD) enfrenta mak hanesan menus rekursu umanu no menus sala julgamentu ne’ebé difikulta servisu liu-liu iha prosesu julgamentu hodi oferese justisa ba ema hotu-hotu.

Sala julgamentu TDD.

Maski iha parte Ministériu Públiku (MP) no Defensoria Públiku (DP) ema sufisiente ona, maibé TDD sei menus juiz tanba daudaun ne’e TDD iha deit juiz na’in 16, maibé juiz na’in-rua Albertina Neves no Ivan Suritay ba tuir formasaun iha Portugál.

“Problema ne’ebé TDD hasoru maka primeiru hahú tinan 2000 númeru Juiz, Prokuradór no Defensór Públiku mak sei mínimu tebes. Maski Prokuradór, Defensór Públiku inklui advogadu barak ona, maibé prosesu mós barak mak tama iha TDD no númeru juiz sei minimu,” Juiz administradór Afonso Carmona hateten ba Hatutan.com iha knaar fatin TDD, Kinta (14/07/2022).

Segundu, fatin julgamentu iha lima de’it, tanba ne’e bainhira juiz na’in 16 ne’e mak marka hotu oráriu iha oras ne’ebé hanesan maka labele halo julgamentu tanba sei hein sala julgamentu ne’ebé mamuk.

Tanba ne’e, iha tinan ida-ne’e nia laran difikuldade bo’ot ne’ebé TDD hasoru maka juiz na’in neen ba formasaun iha Portugál inklui juiz na’in-rua hosi TDD, entaun halo mudansa ba kolektivu ne’ebé implika mós ba kazu krime bo’ot sira.

Difikuldade seluk, maka Tribunál Distritál Oecuse (TDO) iha juiz na’in-rua de’it, tanba ne’e juiz hosi TDD tenki fó apoiu bainhira presiza, maibé fó mós impaktu ba kazu sira iha-ne’e, tanba bainhira juiz ne’e ba apoiu iha TDO maka konserteza kazu ne’ebé kolektivu ho juiz ne’e tenki halo adiamentu.

Kona-bá prosesu ne’ebé halo adiamentu no oráriu julgamentu ne’ebé la loos sai mós preokupasaun públiku, maibé ho razaun tanba dalaruma arguidu no lezadu sira la marka prezensa no oráriu juiz sira nian xoke malu liu-liu fó liu prioridade ba prezu bazeia ba lei kódigu penál.

Relasiona ho difikuldade hirak-ne’e, TDD husu atu finaliza lalais konstrusaun Tribunál nian no karik iha posibilidade husu ba Parlamentu Nasionál (PN) halo alterasaun ba kódigu penál artigu 14 ho 15 ne’ebé ko’alia kona-bá juiz singulár no kolektivu hodi koloka juiz kolektivu kaer de’it kazu ne’ebé ho ninia pena másimu sanulu ba leten no tinan ualu mai karaik fó ba juiz singulár de’it, tanba kazu ne’e simples nune’e bele ajuda finaliza lalais.

Daudaun ne’e TDD iha juiz hamutuk 16 ne’ebé koloka juiz na’in-ne’en atende kazu sivíl no na’in-sanulu atende kazu krime no kada loron juiz ida atende másimu kazu rua.

Tuir dadus TDD, hahú fulan Janeiru to’o Juñu rejista kazu sivíl hamutuk 4.536 kompostu hosi tama foun hamutuk kazu 148, julgadu iha kazu 288 no pendente 4.100.

Kona-bá kazu krime, hahú fulan Janeiru to’o Maiu TDD rejista hamutuk 21.900 kompostu hosi tama foun kazu 963, julgadu 719 no iha prosesu julgamentu kazu 10.231.

Jornalista: Carmelita Isaac