Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

Fó Palestra iha UI, Horta Rekoñese Tinan-10 Timor-Leste Enfrenta Problema Oioin

Published

on

Hatutan.com, (19 Jullu 2022), Jakarta- Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, Tersa (19/07/2022), fó palestra akadémiku iha Fakuldade Siénsia Sosiál no Polítika, Universidade Indonézia iha Jakarta.

Lee Mós : TL-RI Estabelese Kooperasaun iha Setór Haat

Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, Tersa (19/07/2022), fó palestra iha Universidade Indonézia (UI). Foto/Espesiál UI

Iha okaziaun ne’e, Laureadu Nobel da Paz 1996 ne’e rekoñese katak  iha tinan-10 ikus ne’e,  Timor-Leste enfrenta problema oioin, liuliu kona-bá rekursu umanu, rekursu  finanseira, inklui sistema administrasaun Estadu ne’ebé frazil tebetebes.  

Ramos-Horta haktuir lia-hirak ne’e hodi hatán bá pergunta universitáriu ida nian relasiona ho Timor-Leste nia kapasidade finanseira (ekonomia) no rekursu umanu ne’ebé sei difisil  no sai obstákulu ida bá adezaun Timor-Leste nian bá ASEAN iha tinan 2023.

Advertisement

“Sira iha duvida bá Timor-Leste nia adezaun bá ASEAN, kestaun importante balun mak kona-bá kapasidade Timor-Leste nian entermus rekursu finanseiru ho rekursu umanu atu bele hala’o nia obrigasaun nu’udár membru ASEAN. Ida-ne’e lejítimu no bele konsidera,”  Ramos-Horta haktuir.

Maske nune’e, Horta argumenta katak, nasaun lubuk ida membru ASEAN nian maka Timor-Leste kontakta  no hatene ho di’ak tebes sira-nia situasaun no dezenvolvimentu ne’ebé la diferente mós hanesan Timor-Leste.  Ezemplu hanesan Myanmar.

“Talvés nasaun sira liu 50 maka ukun an ona durante tinan-50 ho sira-nia kondisaun dezenvolvimentu ne’ebé la diferente mós ho ami Timor-Leste, balun piór liu,” Ramos-Horta afirma tan hodi lia tun tan dehan, nia la konkorda ho parte sira ne’ebé lakohi apoia adezaun Timor-Leste nian bá ASEAN tanba de’it fatór jeográfiku.   

Tuir Horta, iha rekizitu fundamentu rua atu Timor-Leste bele sai membru ASEAN. Ida, Timor-Leste iha rasik footprint ka iha pasu rasik hanesan nasaun Sudeste Aziátiku

“Sri Lanka ho Bangladesh labele sai membru ASEAN tanba sira pertense bá nasaun  Sul Asia,” Horta hateten.

Advertisement

Ramos-Horta mós argumenta katak Papua Niugini, Bangladesh, ho Sri Lanka labele integra iha ASEAN tanba fatór rua mak hanesan, ida  sira la tama iha rejiaun Sudeste Aziátiku no rua, sira la sai hanesan membru husi organizasaun rejionál sira seluk. Kompara karik ho Timor-Leste prienxe rekizitu sira ne’e hotu atu bele sai membru ASEAN.

Iha aspetu rekursu umanu, Ramos-Horta kompriende parte balun bele iha duvida. Maibé, iha tinan-10 nia laran mós Timor-Leste haruka nia oan sira barak bá estuda iha rai-li’ur inklui estuda iha universidade koñesidu sira iha mundu.

Horta aprezenta katak, iha tinan 2007-2007, Governu Timor-Leste fasilita bolsu estudu bá joven timoroan kontinua sira-nia estudu iha universidade di’ak liu iha Tailándia, Filipina, to’o Austrália. Nune’e mó siha tinan-20-resin nia laran, hafoin Timor-Leste restaura nia ukun an, joven timoroan barak mak hasai sira nia mestradu iha universidade sira iha Estadus Unidus Amérika, Xina, Korea no seluk-seluk tan.

Jornalista : Vito Salvador

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Ramos-Horta bá Portugál-EUA, Partisipa Aniversáriu Revolução dos Cravos

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), DíliPrezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hamutuk ho delegasaun semo bá Portugál hodi partisipa aniversáriu Revolução dos Cravos bá dala-L (50).

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Konvida Sylvia Earle Atu Fahe Esperiénsia bá TL Kona-bá Kuidadu Tasi

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konvida Péritu American Marine Biologist and Oceanographer, Sylvia Earle atu hala’o vizita mai Timor-Leste (TL) hodi fahe esperiénsia kona-bá diviorsidade tasi nian.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

PM Xanana ho PM Dominica Roosevelt Skerrit Diskute Kooperasaun Rai-Rua

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão akompaña hosi Embaixadór Timor-Leste iha Brusselas, Jorge Trindade de Camões no ekipa Gabinete Fronteira Marrítima no Terrestre hala’o enkontru ho Primeiru-Ministru (PM) Commonwealth of Dominica, Roosevelt Skerrit hodi deskute kooperasaun bilaterál entre rai rua nian ne’ebé sei estabelese iha tempu besik.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending