Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

The Dili Dialogue Forum Vizibiliza Prezensa Média TL Iha Sudeste Aziátiku

Published

on

Hatutan.com, (25 Agostu 2022), Díli—Órgaun reguladora komunikasaun sosiál iha Timor-Leste, Conselho de Imprénsa (CI), iha Kinta 25 Agostu 2022, organiza eventu internasionál ida ho tema jerál “The Dili Dialogue Forum” no tema espesífiku maka “Media Challenge In Timor-Leste and Southeast Asia”.

Partisipante iha eventu internasionál “The Dili Dialogue Forum” ne’ebé hala’o iha Salaun Lalini Larigutu, CNE Díli, Kinta (25/08/2022).

Forum diálogu ne’e hanesan eventu anuál ida ne’ebé mak CI halo hahú kedan hosi 2017 tesik mai. Eventu anual ne’e, baibain realiza iha 10 Maiu, koinside ho aniversáriu CI ninian.

Lee Mós: Díli Dialogue Forum 2021 Prodús Rekomendasaun Haat

Efeitu hosi eventu “The Dili Dialogue Forum” ne’e atu vizibiliza prezensa Timor-Leste nian iha rejiaun Sudueste Aziátiku, liu-liu iha aspetu média nian.

Advertisement

“Vizibilidade Timor ninian, katak TL maski foin, ita sempre uza dehan nasaun ne’ebé mak hetan ukun an ikus liu nasaun sira seluk iha Ázia, iha Sudueste Aziátiku, maibé hahú hatudu ninia prezensa, ninia vizibilidade iha rejiaun ida-ne’e,” Prezidente CI, Virgílio da Silva Guterres, hateten iha Salaun CNE, Caicoli, Díli, Kinta (25/08/2022).

CI estabelese iha 2016, hahú tadik an ho órgaun ka plataforma rejionál sira hanesan PER iha Comunidade dos Paises de Lingua Portuguêsa (CPLP), no iha Sudeste Aziátiku, TL ninia kredivel ne’e maka’as liután, tanba CI sai ko-fundadór ba estabelesimentu Rede Konsellu Imprénsa Sudeste Aziátiku nian, ka “Southeats Asia Press Councel Net Wrok”.

Rede CI Sudueste Aziátiku ida ne’e, oras-ne’e daudaun Indonézia mak lidera hela. Tuir loloos ba ona Mianmar, maibé tanba sira iha problema ba mudansa politika iha laran, entaun Indonézia mak sei lidera.

“Ida-ne’e mak esénsia hosi forum ida ne’e. Forum ida-ne’e, alende atu diskute esperiénsia, fahe esperiénsia, ida mós ba Timor atu vizibiliza ninia an, liu-liu iha aspetu média ninian,” Virgílio esplika.

Tuir dadus hosi Reporter Sein Fronteiras, hatudu index Liberdade imprénsa TL nian ne’ebé uluk tuur iha 71, maibé iha 2022 iha saltu ida maka’as tebtebes hosi 71 ba 17.

Advertisement

“Entaun, ita kontinua buka oinsá organiza eventu sira ne’e atu mantein, nune’e bele mensajen ba politiku sira no ba ema sira ne’ebé mak dala-ruma konsidera média ne’e hanesan obstakulu ba sira, tenke muda hosi hanoin dehan obstakulu, sai parseiru krítiku ba politiku sira, parseiru kritiku ba sosiedade nian, liu-liu atu kontribui ba ita nia objetivu komún atu harii sosiedade demokrátiku. Sosiedade demokrátika Timor ninian, sosiedade ne’ebé mak inkorpora ho rai selseluk, Plataforma rejionál sira,” nia hateten.

Estudante UNTL Partisipa iha eventu internasionál “The Dili Dialogue Forum” ne’ebé hala’o iha Salaun Lalini Larigutu, CNE Díli, Kinta (25/08/2022).

Maibé, dezafiu média ohin loron maka prezensa plataforma dijitál, ne’ebé mak fó influensia ba sosiedade ninia forma hanoin, forma atu harii nia intendimentu kona-bá sosiedade ne’e.

Ba TL, papél média sira importante tebes atu muda sosiedade sira ninia hanoin, Timor iha pasadu istóriku ne’ebé mak la’ós di’ak, ho Indonézia.

Ba média sira, jornalista sira presiza iha kapasidade, kapasidade sidadaun ne’e atu domina sira nia android, sira nia Smartphone ne’e nune’e ema bele prova katak, jornalista mak smartpeople.

Enkuantu, dezafiu boot ba média maka, média konvensionál sira hanesan jornál ho rádiu televizaun sira. Úniku solusaun ba sira mak tenke korajen atu marka diferénsa. Labele ba kompete ho online sira.

“Ita kompete, hanesan média konvensionál sira buka atu kompete ho online sira, ne’e hanesan ita oho aan. Di’ak liu, solusaun maka mai tarde, maibé mai oin seluk. Ne’e di’ak liu, duké halai taru, depois ita sempre lakon hela de’it, ho dijitál ho online sira ne’e, ita sempre lakon hela de’it. Ne’ebé, dezafiu ida boot liu ba ita agora maka, média konvensionál sira,” nia husu.

Advertisement

Hatán kona-bá sei iha tán ba média ka lae, liu-liu index Liberdade imprénsa ho pozisaun 17 ne’e, bele haksoit to’o númeru dahuluk, Virgilio Guterres dehan, sé politiku sira, hotu-hotu ho konseitu ida atu ‘simu’ krítika hosi média, média mós bele halo, entaun, politiku sira hatene uza direitu resposta atu hato’o sira ninia diskordansia kona-bá kobertura média ninian.

“Nusá mak labele sai número um. Sé ita ho konsege husi 97 itál mai to’o 17, ne’e 17 ona. Hosi 71 mai 17 ne’e lubuk ida. Agora, 17 ba 1 ne’e kan, ne’e depende, la’os ba média de’it, maibé mós ba ita nia parseiru kritiku sira ohin ha’u dehan, governu, sosiedade sívil atu haree,”  Vírgilio optimis.

Maske nune’e, buat seluk ne’ebé média ho jornalista sira presiza hatene maka labele abuza liberdade ne’ebé mak média iha.

Média tenke iha kompromísiu nafatin, atu hato’o informasaun ne’ebé ho kualidade, informasaun ne’ebé mak fó respeita dignidade públiku ninian, respeita públiku ninia sentimentu, atu nune’e média no jornalista kuda respeitu ba ninia públiku.

“Públiku respeita ita, tanba ita hato’o faktus. Ita labele halo públiku la gosta ita, tanba ita fa’an hoax ka, fa’an dezinformasaun. Mais ita kuandu respeita kode étika, ha’u hanoin laiha barreira atu halo ita sai númeru um,” Virgilio da Silva Guterres, fó hanoin.

Advertisement

Forum diálogu Dili ne’e, partisipante sira mai hosi órgaun reguladora komunikasaun sosiál Sudueste Aziátiku nian mak hanesan, Indonézia, Filipina, Mianmar, Tailándia ho seluk tán.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Konferénsia Oseanu Atenas-Grécia Importante Atu Hametin Kooperasaun Hodi Proteje Balada iha Tasi-Laran

Published

on

Hatutan.com, (17 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konsidera konferénsia Oseanu “Ita Nia Tasi” bá dala-sia iha kapitál Atenas, Grécia importante tebes bá nasaun hotu-hotu, atu servisu hamutuk hodi proteje tasi hosi risku foer oin-oin liu-liu plástiku, hodi salva riku-soin tasi no balada sira ne’ebé moris iha tasi laran.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana To’o Ona Grécia Atu Partisipa Konferénsia Oseanu

Published

on

Hatutan.com, (15 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, domingu (14/04/2024) ho delegasaun kontinua viajen hosi Reinu Unidu bá país Grécia.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Husu Timor-oan iha Reinu Unidu Servisu Disiplina Atu Hadi’a Moris

Published

on

Hatutan.com, (15 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão apela bá Timor-oan sira ne’ebé hala’o atividade no manán espriénsia servisu oioin iha Reinu Unidu, atu servisu ho disiplina no profisonál hodi hetan osan hadi’a ekonomia família, no kontribui bá dezenvolvimentu Timor-Leste.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending