Connect with us
Pakote Ahi

Ekonomia

Proposta Lei OJE 2023 ho Montante Billaun $3,16 Entrega Ona bá PN

Published

on

Hatutan.com, (03 Outubru 2022), Díli-Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes, Segunda  lorokraik (03/10/2022), entrega ona Proposta Lei OJE 2023 ho montante billiaun $3,16 bá Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Longuinhos Guterres Lopes.

Lee Mós : Governu Aprova Tetu Agregadu OJE 2023 Billiaun $1,8

Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes, Segunda lorokraik (03/09/2022), entrega ona Proposta Lei OJE 2023 ho montante billiaun $3,16 bá Prezidente Parlamentu Nasionál, Aniceto Longuinhos Guterres Lopes. Foto/Media MF

“Ida-ne’e mak Primeira Proposta OJE ne’ebé Oitavu Governu Konstitusionál prepara bazeia bá regra orsamentál foun aprovadu hosi Lei Enkuadramentu Orsamentál no kontempla ona alokasaun orsamentu bá prioridade nasionál ne’ebé mak defini ona iha Lei das Grandes Opções do Plano 2023,” Ministru Finansas, Rui Augusto Gomes hateten iha Pájina ofisial Facebook Ministro dos Finanças, Rui Augusto Gomes, ne’ebé Hatutan.com asesu.

“Proposta Lei OJE 2023 ho lema “Investimentu Produtivu no Kresimentu Inkluzivu bá Jerasaun Futuru” ne’e aprezenta distribuisaun rekursu nasionál ne’ebé justu no ekuitativu hodi mellora prestasaun servisu, rekuperasaun ekonómiku no reziliénsia, promove kresimentu ekonómiku ida ne’ebé inkluzivu no sustentavel iha mediu prazu,” Governante ne’e akresenta.

Advertisement

Iha Proposta OJE 2023, Governu aloka millaun $17 ba konstrusaun, reabilitasaun no manutensaun estrada no ponte sira iha área rurál. Aleinde ne’e, Governu mós aloka millaun $15 ba konstrusaun estrada nasionál Pante Macassar no millaun $7,8 ba reabilitasaun estrada munisipál entre Laga no Baguia hamutuk kilometru 30, inklui mós inisiativa sira seluk ho intensaun atu kontinua implementa programa konstrusaun estrada, ponte no ligasaun rede elétrika nasionál iha territóriu laran tomak.

Atu garantia katak to’o iha 2030 populasaun sira hotu iha rai-laran iha asesu ba eletrisidade nasionál ho presu ne’ebé baratu no enerjia renovável ho eskala ki’ik liuhusi EDTL, iha proposta orsamentu ba tinan oin, Governu aloka ona millaun $118.

Iha tinan oin, Governu mós aloka ona orsamentu millaun $25 hodi aselera diversifikasaun ekonomia, millaun $14,5 investe iha setór telekomunikasaun, millaun $6,4 hodi promove produsaun nasionál, millaun $2 aloka ba kriasaun balkaun úniku ba rejistu empreza no millaun $1,3 hodi harii parke indústria.

Governu mós investe millaun $21 iha setór agrikultura atu apoiu aumentu produsaun no produtividade ne’ebé sustentável ho intensaun atu redus pobreza, hasa’e seguransa alimentár no promove kresimentu ekonómiku iha área rurál. Millaun $3,6 ba sistema irrigasaun Laivai no millaun $2,6 ba Galata. Apoiu estensaun área agrikultura ho orsamentu alokadu millaun $2,6 no millaun $2,1 hodi dezenvolve zona agrikultura integradu iha área irrigasaun.

Kapital Sosiál Menór Benefisiáriu hosi Finansiamentu ho Alokasaun Millaun $772 ka  35%

Advertisement

Distribuisaun Tetu Agregadu Orsamentu Administrasaun Sentrál iha OJE 2023, Setór Kapitál Sosiál ne’ebé inklui Saúde, Edukasaun no Protesaun Sosiál hetan alokasaun millaun $772 ka 36%. Setór ida-ne’e mak maiór benefisiariu husi finansiamentu Proposta OJE 2023. Ida-ne’e refleta importansia ne’ebé mak Governu fó ba iha asesu universál ba edukasaun ne’ebé kualidade (millaun $137), saúde (millaun $92) no protesaun sosiál (millaun $301), liuliu ba grupu vulneravel.

Governu propoin bá Parlamentu Nasionál orsamentu ho montante millaun $19,2 hodi implementa programa Bolsa da Mãe. Husi montante ne’e, millaun $5,3 sei aloka ba kontinuasaun programa inísiu no millaun $13,7 sei aloka ba espansaun Bolsa da Mãe Jerasaun Foun, ne’ebé nia objetivu mak atu apoiu inan isin-rua no mellora saúde no nutrisaun durante inísiu loron rihun-ida nomós apoiu labarik ho moras króniku no defisiénsia.

Proposta OJE 2023 ne’e mós kobre alokasaun orsamentu millaun $22,4 hodi espande programa Merenda Eskolár, mellora kualidade hahan hodi alkanse labarik sira nia kualidade nutrisaun, hasa’e despesa ba kada labarik no kada hahan husi $0,25 to $0,42.

Proposta OJE 2023 ne’e formula bazeia ba Objetivu Estratejiku husi Oitavu Governu Konstitusionál ne’ebé nia objetivu atu fornese sidadaun sira: 1) Oportunidade atu iha moris saudável, seguru no moris naruk; 2) Asesu ba konesimentu, teknolojia no inovasaun; no 3) Asesu ba rekursu sufisiente hodi garantia vida moris ida ne’ebé dignu.

Totál despesas globál billiaun $3,16 ne’e kompostu husi Orsamentu Administrasaun Sentrál billiaun $2,8 (montante ne’e inklui ona Fundu Kombatentes Libertasaun Nasionál, billiaun $1). Orsamentu Seguransa Sosiál hetan alokasaun millaun $235,7 no RAEOA millaun $120.

Advertisement

Ho submisaun ne’e, ba oin Parlamentu Nasionál sei hahú debate Jeneralidade iha loron 7 fulan-novembru no Aprovasaun iha finál globál iha loron 17 fulan-novembru molok haruka ba Prezidente Repúblika atu tetu.

Kalendáriu ne’e tuir ona espíritu Lei Foun Enkuadramentu Orsamentál ne’ebé mak promulga husi Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lú-Olo iha fulan-fevereiru liubá. Lei estruturante ne’ebé sai nu’udar baze ida ba Reforma Jestaun Finanseira Públikas iha Timor-Leste – konkista importante ida ne’ebé mak Oitavu Governu Konstitusionál lideradu husi Primeiru-Ministru, Jenerál Taur Matan Ruak halo durante nia mandatu.

Akompaña Ministru Rui Gomes, Ministru Asuntu Parlamentár no Komunikasaun Sosiál, Francisco Jerónimo, Vise-Ministru Finansas, António Freitas no Diretór Jerál Planeamentu no Orsamentu, Jose Alexander de Carvalho, Diretór Nasionál Orsamentu, Salomão Yaquim, Diretór Nasionál Polítika Ekonomia, Epifanio Martins no Koordenadór Gabinete Apoiu Jurídiku Ministériu Finansas, Isac Menezes.

 

Jornalista : Rogério Cárceres

Advertisement

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ekonomia

Governu Suspende Temporariamente Jogu Bola Guling

Published

on

Hatutan.com, (27 Marsu 2024), Díli- Inspetór Jerál do Jogu (IGJ, sigla portugés) hasai rezolusaun Nú.14/2024 de 20 de Março, hodi suspende temporariamente atividade jogu bola guling.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

Kada Fulan, Timoroan Lori Millaun $5 bá Kompras iha Atambua

Published

on

Hatutan.com, (27 Marsu 2024), Díli-Prezidente  Kamara Komérsiu no Indústria Timor-Leste (CCI-TL, sigla portugés), Jorge Manuel de Araújo Serrano, hateten timoroan nia osan kada fulan purvolta  millaun $5-resin mak semo bá merkadu Atambua, Timor Osidentál hodi bá kompras produtu báziku sira, hanesan tomate, supermie, sutate, masako, sigaru, trigu, mina dapur nian, raupa ho seluk-seluk tan.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

Vizita Surpreza Vise-PM bá SERVE, I.P, Diretór Ezekutivu Laiha Fatin Tanba Partisipa Kongresu ATCPTL

Published

on

Hatutan.com, (26 Marsu 2024), Díli—Vizita surpreza Vise-Primeiru-Ministru no Ministru Koordenador bá Assuntu Ekonómia no Ministru Turizmu no Ambiente, Francisco Kalbuadi Lay,  bá   Servisu Verifikasaun Emprezarial, Institutu Públiku (SERVE I.P), Tersa (26/03/2024), la bele simu hosi Diretór Ezekutivu SERVE,I.P, Florêncio da Costa Sanches tanba partisipa hela iha kongresu Assosiasaun Transporte Kontentóres Portu Timor-Leste (ATCPTL-sigla portugés).

(more…)

Kontinua Le'e

Trending