Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

Alkatiri Hasoru Prezidente Repúblika Portugál Marcelo Rebelo de Sousa

Published

on

Hatutan.com, (05  Outubru 2022), Díli-Eis Primeiru-Ministru no Sekretariu jerál  partidu FRETILIN, Mari Alkatiri, Tersa (04/10/2022), oras Portugál,  hasoru-malu ho Prezidente Repúblika Portugál, Marcelo Rebelo de Sousa iha Palásiu Belem.  

Eis PM no Sekretariu jerál partidu FRETILIN, Mari Alkatiri hasoru-malu ho Prezidente Repúblika Portugál, Marcelo Rebelo de Sousa iha Palásiu Belem, , Tersa (04/10/2022). Foto/Media Gabinete Eis-PM

Sita hosi pájina Facebook Gabinete Primeiro Ministro I e VII Governu Constitucional, Dr Mari Alkatiri, Kuarta (05/10/2022), katak sorumutuk ne’e koalia kona-bá asuntu ne’ebé relevante bá relasaun entre Timor-Leste ho Portugál, hanusa atu reforsa kooperasaun entre nasaun rua ho vantajem bá parte rua, kooperasaun mós hodi reforsa CPLP.

Mari Alkatiri ho  Marcelo Rebelo de Sousa ko’alia mós kona-bá mekanismu saida mak bele iha hodi ajuda buka no hetan solusaun bá situasaun joven sira ne’ebe bá Portugál no nesesita tulun, no mós ba asuntu seluk seluk tan.

Sorumutuk la’o ho di’ak tebes no ho esperansa atu bele kontribui pozitivamente bá situasaun hirak ne’ebe aborda.

Advertisement

Mari Alkatiri hamutuk ho delegasaun Prezidente Autoridade Rejiaun Administrativu Oé-Cussse Ambeno (RAEOA), Arsenio Paixão Bano, to’o iha Portugal iha loron 26 fulan-Setembru 2022, hodi halo servisu balun, liuliu servisu sira iha relasaun ró Haksolok.

Timor-Leste Apoia Millaun $14 bá Reabilitasaun Estaleiru iha Figuera da Foz

Prezidente Kamara Figueira da Foz, Santana Lopes ho Administrasaun Portu Figueira da Foz, Segunda (26/09/2022), oras Portugal,  simu  delegasaun asionista sira hosi Shipyards Atlanticeagle ne’ebé lidera hosi Mari Alkatiri, eis-Primeiru-Ministru Timor-Leste no Prezidente dahuluk rejiaun Administrativa Espesiál Oé-Cusse Ambeno (RAEOA).

Delegasaun ne’e inklui Embaixador Timor-Leste nian bá Portugál, Isabel Amaral Guterres ne’ebé akompaña sorumutuk entre parte sira hodi ko’alia kona-bá asuntu sira ne’ebé relasiona ho retoma atividade empreza nian.

Estaleiru sira sei reativa no harii fila-fali ferry ne’ebé mak rejiaun Timor-Leste haruka. Reativasaun ne’e akontese agradese bá Konstituisaun empreza ida nian ho kapitál Timor-Leste nian, hamutuk  millaun 14 dollar Amerikanu ka Euro Millaun 11.8- investimentu boot dahuluk ne’ebé país Aziátiku ne’e halo iha Estranjeiru.

Advertisement

“Ne’e mak dala-uluk ne’ebé ha’u esplika kona-bá oinsá atu lori buat-aat bá Grace. Ha’u sempre defende kooperasaun ekonómika ne’ebé luan entre Portugál no Timor-Leste, nu’udar pontu ida bá país sira ne’ebé ko’alia lian portugés,” Mari Alkatiri, hateten bá DIÁRIO AS BEIRAS.

Iha tinan 2018, mosu degradasaun bá ró ne’ebé ikus mai, serbisu sira para. “Grasa” ida mak ikus mai fila fali bá servisu, no tau Figeira da Foz iha konstrusaun.

Investimentu Timor-Leste nian ne’e mós hala’o iha horizonte, formasaun bá traballador no funsionáriu timoroan sira ne’ebé kualifikadu, kona-bá instalasaun terrenu Navál sira iha Timor-Leste, sein kompremetidu bá atividade iha Figeira da Foz.

“Ami hakarak osan ne’ebé aloka ona atu kompleta ferry ne’e la’ós de’it atu konklui ferry ne’e, ami hakarak atu sai investimentu ida-ne’ebé iha objetivu ne’ebé luan liutan, atu bele reabilita terrenu sira no halo sira servisu bá ekonomia portugés no Timor-Leste nian,” Mari Alkatiri tenik.

Investimentu Euro Millaun 11.8

Advertisement

Investimentu Euro millaun 11.8 ne’ebé Timor-Leste sei halo iha Estaleiru Navais Mondego (ENM), iha Figeira da Foz, hein katak bele konta ho apoiu hosi Estadu Portugeza iha reinisiu atividade nian, hateten empreza ida.

“Iha buat ida mak ita sei luta bá, no ida-ne’e atu tulun Estadu Portugés. Ne’e hanesan investimentu boot dahuluk ne’ebé Timor-Leste halo iha nasaun ida, ne’e buat foun ida. Nune’e, nia iha interese estratéjiku no polítiku ne’ebé boot tebes,” Bruno Costa, jerente bá konstrusaun ró Atlanticeagle, empreza ida-ne’ebé ninia parseiru maioria mak kompañia dezenvolvimentu ida-ne’ebé mak kria hosi rejiaun RAEOA hateten ba ajénsia Lusa, edisaun 19 fulan-Agostu 2021.

“Hahú oras ne’e [husi investimentu Timor-Leste nian iha rekapitalizasaun estaleiru navais Shipyards] Timor hein mós Estadu Portugés nian tulun bá tipu investimentu ne’ebé halo hela,” Bruno Costa tenik.

Tuir jestór ENM nian, apoiu bá rekuperasaun infra-estrutura sira hosi estaleiru Navál nian – ne’ebé afeta iha termu kobertura pavillaun nian no estragu sira seluk ne’ebé hetan hosi badai (Anin-fuik) Leslie iha fulan-Outubru tinan 2018, fulan-Jullu, hafoin situasaun ne’e sira suspende tiha sira-nia atividade tanba difikuldade finanseira. Maibé mós tanba kondisaun sira ne’ebé maka hanesan “ferramenta no hadi’a empreza ne’ebé selu ba Administrasaun portu Figueira da Foz,” nia dehan.

Iha tinan-neen (6) liubá, iha 2015, Governu Timor-Leste fó ona apoiu atu harii ro-ahi Atlanticeagle, konstrusaun ró-pasajeiru ida, ho objetivu atu liga Enklave Oé-Cusse no illa Atauro nian.

Advertisement

Tanba kompañia ne’e hasoru difikuldade finanseiru, ró ne’e la konsege remata. Hafoin pedidu konstrusaun ró Alanticeagle nian, iha planu rekuperasaun espesiál ida-ne’ebé aprova ona bá 96%, ho votu favoravel hosi autoridade tributária, seguransa sosiál no kreditor ne’ebé boot liu iha RAEOA.

Bruno Costa hateten katak investimentu millaun $14 (maizumenus euro millaun 11.8) hosi Timor-Leste hodi kapitaliza kompañia ne’ebé mak iha ENM “la’ós de’it investimentu ida atu kompleta ferry no pontoes” maibé mós atu empreza ne’e bele kompete iha merkadu Nasionál no internasionál ho kompetitivu.

“Importante tebes, katak Governu portugés mós ajuda iha inisiativa ida-ne’e, ne’ebé mai hosi país maun-alin ida. Estadu Portugeza hein katak bele fó asisténsia, loke dalan, agradese, iha kotasaun marka, entrada Timor-Leste nian iha estaleiru ne’e, ne’ebé sei rekupera Indústria ida-ne’ebé atu harii ró ne’e,” Bruno Costa argumenta.

Lusa, Carlos Monteiro, prezidente kámara munisipál Figueira da foz konsidera rekuperasaun ba estaleiru Navais Mondego hanesan “extremamebte importante tebes bá figeira da foz no ba nasaun”.

“Ami sempre kanaliza influensia hotu no fó apoiu tomak ba ró-ahi atu loke fali. No [reabertura] ne’e mós importante bá Timor-Leste, tanba iha  asaun ka ‘asset’ ida-ne’ebé para tiha ona, no embarkasaun ne’ebé presiza rekupera fali,” tenik Administradór.

Advertisement

Iha parte seluk, Carlos Monteiro ko’alia liu kona-bá rekuperasaun servisu bá postu besik 40 ne’ebé inklui traballadór sira, iha ne’ebé suspende ona liu tinan tolu, maibé mós kona-bá konstrusaun ró atlanticeagle Shipbuilding.

Kona-bá posibilidade atu hetan apoiu hosi Estadu, prezidente kámara fiar katak apoiu ne’e relasiona ho riin sira ne’ebé mak selu ba Administrasaun portu sei atentadu, “hanesan buat balun ne’ebé mak sei iha atrazu.

“no, la haree ba Indústria Navál ne’e importante iha munisípiu Figeira da Foz, ne’e mós importante tebes iha termu Nasionál. No ohin loron, bainhira ita iha ajenda atu halo alterasaun bá mudansa klimátika no ekonomia azúl, importante liu mak funsionamentu estaleiru,” nia hateten.

Jornalista : Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Konferénsia Oseanu Atenas-Grécia Importante Atu Hametin Kooperasaun Hodi Proteje Balada iha Tasi-Laran

Published

on

Hatutan.com, (17 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konsidera konferénsia Oseanu “Ita Nia Tasi” bá dala-sia iha kapitál Atenas, Grécia importante tebes bá nasaun hotu-hotu, atu servisu hamutuk hodi proteje tasi hosi risku foer oin-oin liu-liu plástiku, hodi salva riku-soin tasi no balada sira ne’ebé moris iha tasi laran.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana To’o Ona Grécia Atu Partisipa Konferénsia Oseanu

Published

on

Hatutan.com, (15 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão, domingu (14/04/2024) ho delegasaun kontinua viajen hosi Reinu Unidu bá país Grécia.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Husu Timor-oan iha Reinu Unidu Servisu Disiplina Atu Hadi’a Moris

Published

on

Hatutan.com, (15 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão apela bá Timor-oan sira ne’ebé hala’o atividade no manán espriénsia servisu oioin iha Reinu Unidu, atu servisu ho disiplina no profisonál hodi hetan osan hadi’a ekonomia família, no kontribui bá dezenvolvimentu Timor-Leste.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending