Hatutan.com, (09 Outubru 2022), Díli—Papa Francisco, Domingu (09/10/2022),  oras Vatikanu-Roma, kanoniza Beatu Aremide Zatti hosi Kongregasaun Salezianu nu’udár Santu.   

Papa Francisco hakat iha imajen Santu Artemide Zatti nian. Foto/Salezianu Timor-Leste

Se mak Santu Artemide Zatti. Nia naran sarani Padre Luis Variara,  moris iha Viarigi, Asti, Italia iha loron 15 fulan-Janeiru 1875 no hakotu iis iha tinan 1923.

Sita hosi pájina Salesiano de Dom Bosco Timor-Leste haktuir katak iha tinan 1856, Dom Bosco bá Viarigi atu fó retiru. Iha loron uluk fulan-Outubru tinan 1887, Padre Variara nia aman rasik lori Luis ba Don Bosco. Liu tiha fulan haat, Dom Bosco mate. Maibe, iha tempu badak ne’e, Luis koñese Dom Bosco, no nia hakarak sai Salezianu. Nia husu atu tama iha kongregasaun Saleziana no tama iha novisiadu iha loron 17 fulan-Agostu 1891. Iha tinan ne’ebá, novisiu sira na’in-140, ho Padre Eugenio Bianchi nu’’udar maestro. Novisiadu hotu tiha, Irmaun Luis estuda filosofia iha Valsalice, iha ne’ebé nia hamutuk ho seminarista santu ida naran Andrea Beltrami.

Iha tinan 1894, Padre Miguel Unia, misionáriu boot iha Kolumbia, ne’ebé hahu serbísu iha ema moras lepra sira nia leet iha “Agua de Dios”, vizita Valsalice.

“Hau hakfodak liu no haksolok liu,” Padre Luis sei dehan hodi hanoin hetan tempu ne’ebá, “bainhira iha ami seminarista na’in 188 nia-leet, Padre Unia hateke mai ha’u hodi dehan, “Ida ne’e ha’u nian.”

Irmaun Luis to’o “Agua de Dios” iha loron 6 fulan-Agostu 1894. Iha tempu ne’ebá, iha “Agua de Dios” horik ema 2000; ema na’in 800 moras lepra. Irmaun Luis saran nia an tomak bá nia misaun iha sira leet. Nia organisa banda muzika nian.

Santu Artemide Zatti. Foto/Salezianu Timor-Leste

Bainhira Prezidente Columbia bá visita “Agua de Dios” no haree banda ne’e, nia laran haksolok tebes tamba iha fatin ne’ebé ema hanaran sidade terus nian, nia hetan fali atmosfera festa nian.

Iha tinan 1898, Irmaun Luis simu ordenasaun nu’udar amlulik. Nia hatudu nia kualidade nu’udár direitor espiritual. Madre hosi kongregasaun Maromak nia Providensa nian forma grupu ida naran Asosiasaun Maria Auxiliadora nian.

Grupu ne’e iha membru fetoran na’in-200, Padre Luis mak sira nia konfesor. La kleur, nia hatene ona foinsa’e sira ne’ebé iha vokasaun atu sai relijioza. Maibe, ne’e mehi ne’ebé la bele sai realidade! La iha kongregasaun ne’ebé simu ema moras lepra nia oan feto atu sai madre; aat liu tan, la iha kongregasaun ne’ebé simu ema ne’ebé moras lepra atu sai madre!

Padre Luis nia mehi dudu nia atu harii kongregasaun ida ne’ebé simu ema moras lepra atu sai madre. Kongregasaun hanesan ne’e mesak iha Kreda! Ohin, Kongregasaun “Oan feto sira Jesus no Maria nia Fuan Santu sira” iha membru na’in 600. Padre Luis laran manas nafatin kona-bá nia misaun.

Loron ida, nia hatene katak nia mós moras lepra ona. Nia dehan deit, “Buat hotu mai hosi Maromak no buat hotu sei fila ba Maromak.” Tan superiór sira haruka, nia mate dook hosi ema moras lepra sira ne’ebé nia hadomi liu. Ohin, nia isin hakoi tiha iha ninia “oan feto” sira nia kapela iha “Agua de Dios”.

Serimónia solene Kanonizasaun bá Santu Artemide Zatti ne’e partisipa hosi Salezianu sira hosi mundu tomak, inklui reprezentante Salezianu nian hosi Timor-Leste.

Jornalista : Vito Salvadór