Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Hafoin PN Kansela Sosa karreta Foun, Reitór UNPAZ Organiza Estudante Ejize-tán Alterasaun LPV

Published

on

Hatutan.com, (15 Novembru 2022), Dili—Durante loron hirak nia laran, Aliansa Maubere Nasionál (AMN), organiza manifestasaun pasífika kontra desizaun Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé atu sosa karreta foun ho lap top ba deputadu sira, no konsege kansela duni, no iha loron tuir mai, Reitór Universidade da Páz (UNPAZ) Adolmando Amaral organiza hikas estudante 200-resin hodi fó apoiu liu tán ba AMN hodi ejize atu halo alterasaun ba Lei Pensaun Vitalisia (LPV).

Reitór Universidade da Páz (UNPAZ) Adolmando Amaral organiza hikas estudante 200-resin hodi fó apoiu liu tán ba AMN hodi ejize atu halo alterasaun ba Lei Pensaun Vitalisia (LPV), Tersa (15/11/2022).

Adolmando Amaral durante intervensaun iha resintu Universidade Nasionál Timor Lorosa’e (UNTL) husu bá reprezentante povu, atu hasai tiha osan ne’ebé tau bá sosa karreta foun, hodi aloka fila-fali bá programa sira ne’ebé iha ligasaun liu ho nesesidade moris povu Timor-Leste nian.

“Ezíje bá deputadu sira atu kria lalais ajenda kona-bá diskusaun Lei Pensaun Mensál Vitalísia, ne’ebé promete dezde tinan lima bá kotuk, infelizmente to’o oras ne’e PN seidauk iha vontade hanoin atu aselera bá alterasaun ka halo mudansa,” hateten.

Adolmando Amaral kestiona mós kona-bá konteúdu hosi lei balun ne’ebé mak PN halo, kona-bá distánsia bá manifestasaun nian, ne’ebé mak limita estudante no manifestante sira halo demonstrasaun tenke distánsia metru 100, dook hosi edifísiu órgaun soberanu hanesan PN.

Advertisement

“Dook metru 100 ne’e mós la edukativu. Ita-boot sira labele ameasa, sira mai iha ne’e, hato’o aspirasaun, atu fó hanoin, la’os krítika, la’os kontra,” ko’alia ho lian makas.

Iha biban hanesan, Portavós AMN, Gaspár Maugamu ho lian maka’as husu atu deputadu sira ne’ebé reprezenta povu kbiil laek, labele halo lei ne’ebé lori privilejiu ba sira nia aan.

“Sira-nia saláriu boot, direitu regalia, simu tán karreta luxu, mais lívre hosi pagamentu bá eletrisidade. Povu Maubere ninia saláriu, $115 de’it sira-nian saláriu boot, maibé, obriga povu tenke selu eletrisidade,” portavós AMN ne’e, subliña.

PNTL Tenta Impede

Membru Polísia Nasionál Timor Leste (PNTL), munisípiu Díli kaptura manifestante ida hosi Aliansa Maubere Nasionál (AMN) bainhira mosu konfrontu entre polísia ho manifestante iha arredór Universidade Nasionál Timor Lorosa’e (UNTL), Díli, 15 Novembru 2022. Manifestasaun ne’e hala’o tanba kontra desizaun Parlamentu Nasionál (PN) atu sosa karreta foun ho lap top ba deputadu sira. Foto: Elio dos Santos da Costa/Hatutan.com.

Iha inísiu demonstrasaun pasífika ne’e, Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Komandu Munisipiu Dili, liuhosi Segundau Komandante, Superintendente Polisia, João Sanches ho Komandante Operasaun Dili, Inspetór Xefe Polisia, Delfin da Silva, inklui membru sira, tenta atu hapara manifestante sira, tanba distánsia manifestasaun ne’e besik liu resintu órgaun soberanu Parlamentu Nasionál.

“Bá maluk koordenadór sira, ha’u iha buat rua de’it mak atu hatete bá imi. Ida, la autoriza halo manifestsaun iha ne’e. Segundu, imi bele halo, maibé, imi deside fatin seluk. Tuir ami komandu operasaun, imi bele bá halo iha jardim 05 de maiu, iha leten. Só ida ne’e mak ami hakarak atu hato’o. Ha’u repete fali, manifestasaun halo iha ne’e, la autoriza,” Komandante Operasaun Dili, Inspetór Xefe Polisia, Delfin da Silva, halo intervensaun.

Advertisement

Razaun seluk, Komandante Delfin da Silva dehan, reitór UNTL la fó fatin bá estudsante sira atu halo manifestasaun.

Ida seluk, tuir Lei númeru 01/2006, artigu 5, pontu 6, hateten distánsia manifestasaun ne’ebé estudante sira halo, besik liu bá iha edifísiu orgaun soberanu PN nian.

“Ho ida ne’e, la fó fatin bá ita boot sira. Tanba ne’e, ita la taka dalan, koopera hamutuk, imi bá halo demonstrasaun iha jardim 05 de maiu, ami prontu atu asegura imi nia atividade,” komandante Delfin da Silva, hateten tán.

Responde bá intervensaun PNTL nian ne’e, Portavós Aliansa Maubere Nasionál (AMN), Gaspár Maugamu, esplika Kampus UNTL laiha ligasaun ho servisu autoridade polisial nian, tanba estudante sira uza demokrasia kampus. Signifika, diálogu ne’e entre estudante UNTL ho reitór UNTL, sira prosesa ona sasán ne’e.

Segundu, kona-bá lei artigu 05, primeiru, AMN nia pozisaun la konkorda ho lei ne’e en-partikulár artigu ne’e, tanba mais de metrus 100 hosi arredór, PN ne’e sai tiha fali fatin ida ne’ebé mak ditadura, laiha Liberdade reuniaun no expresaun iha ne’e.

Advertisement

PN Kansela Sosa Karreta Unidade 30

Proposta Orsamentu Jerál Estadu (OJE) tinan 2023 hetan ona aprovasaun hosi Parlamentu Nasionál (PN) iha jeneralidade ho votus a favór 40, abstensaun 24 no laiha votu kontra, Kuarta (09/11/2022).

Antes ne’e iha loron 11 fulan novembrui 2022, PN  deside ona kansela sosá karreta pajero sport unidade  30 ba deputadu sira, tanba halo ona alterasaun liuhosi propoósta  númeru 14 ne’ebé proponente sira aprezenta iha diskusaun espesiálidade no maiória afavór.

PPN, Aniceto Lopes fo sai rezultadu votasaun propósta númeru 14 ho rezultadu afavór 38,  kontra 1, no abstensaun 20, ho nune’e  proposta númeru 14  pasa.

Molok tama bá votasaun, proponente propósta númeru 14, Deputadu Bankada Fretilin, Mariano Fatubai Mota, hateten, proponente númeru 14 ho hanoin ne’ebé durante ne’e halo observasaun katak kuaze maiória Deputadu mós la konkorda atu hola karreta bá depuatdu sira iha Sexta-lejizlatura.

Tanba ne’e mak proponente ho hanoin ida atu redús Orsamentu ho montante millaun $1.950, ne’ebé mak aloka atu ba sosá 30 ba deputadu sira Sexta lejislatura.

Ho alterasaun ne’e maka orsamentu ho montante rihun $771,508 ne’e, aloka fali bá iha Boa-governasaun instituisionál no sub-programa jestaun instituisionál, ho atividade atu apoia bá estabelesimentu no funsionamentu tribunais superiór.

Advertisement

Ida seluk maka atu aloka rihun $178,492 hodi halo selebrasaun akordu entre Parlamentu Nasionál ho  Dewan Perwakilan Rakyak Repblik Indonézia (DPRI), ida-fali montante millaun $1 ne’ebé mak atu aloka ba fundu Infraestrutura iha aktividade foun ne’ebé mak atu konstrui edifísiu Parlamentu Nasionál,  ne’ebé iha dezembru presiza ona halo estudu no dezeñu.

Razaun fundamental seluk hodi halo proposta númeru 14 ne’e, tanba proponente haree mós katak, iha inísiu debate jeneralidade Prezidente Parlamentu pronúnsia ona katak la konkorda mós atu sosá karreta iha tinan oin 2023.

Antes ne’e Deputadu sira aprova orsamentu millaun $1-resin ne’ebé aloka ba sosa karreta foun 30 ba deputadu sira, liuhosi diskusaun no aprovasaun ba propósta orsamentu privativu Parlamentu Nasionál nian ba tinan fiskál 2023.

Hosi totál orsamentu millaun $1.950 ne’ebé aloka ba sosá karreta foun ne’e, kada karreta tuir loloos atu sosá ho folin rihun $65. Proposta sosá karreta ne’e hetan aprovasaun ho votus a favor 45, kontra ida no abstensaun 11 iha momentu diskusaun Jeneralidade OJE tinan 2023.

Jornalista: Rogério Pereira Cárceres

Advertisement

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

Presiza Konstrui Fatin Própriu Atu Fasilita Fornesimentu Kombustível iha Sentrál Elétrika Hera-Betano

Published

on

Hatutan.com, (26 Marsu 24), Díli—Deklarasaun politíka bankada KHUNTO iha Parlamentu Nasionál (PN),  rekomenda bá Governu katak, presiza duni atu investe hodi konstrui fatin própriu bá fornesimentu kombustível iha Sentrál Elétrika Hera no Betano.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Deklarasaun Polítika Bankada FRETILIN: Tanbasá TL Seidauk Bele Manan Greater Sunrise

Published

on

Hatutan.com, (25 Marsu 2024), Díli– Bankada Parlamentár FRETILIN, Segunda (25/03/2024), halo deklarasaun polítika iha plenária Parlamentu Nasionál hodi aprezenta sira-nia duvida no kestiona projetu Greater Sunrise ne’ebé to’o ohin loron seidauk iha finalidade.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

20-21 Abríl, Kongresu Nasionál Partidu KHUNTO Bá Da-III

Published

on

Hatutan.com, (21 Marsu 2024), Díli- Partidu Kmanek Haburas Unidade Nasionál Timoroan (KHUNTO) iha loron 20 to’o loron 21 fulan-Abríl, tinan ne’e, sei realiza kongresu nasionál bá da-III hodi halo reestruturasaun no prepara estratéjika polítika partidu hodi enfrenta dezafiu sira iha futuru.

(more…)

Kontinua Le'e

Trending