Hatutan.com, (04 Janeiru 2023), Díli—Previzaun tempu hosi Timor Leste MeteoClima (TLMC) fó sai katak rajada anin forte ho intensidade entre 30 to’ o 60 km/h sei kontinua akontese entre loron 4 to’ o loron 9 fulan-Janeiru 2023.

Previzaun tempu rajadas anin sei kontinua akontese iha loron 04 to’o loron 09 Janeiru 2023. Foto/TLMC

Bazeia bá modelu meteorolójiku sira hanesan GFS, ECMWF no Meteoblue nota katak Illa Timor liu-liu Kosta Norte no parte sentral ka rejiaun montaña sira sei kontinua simu rajada anin ho intensidade forte ne’ebe varia entre 30 to’ o 60 km/h pelo menus iha loron lima tuir mai.

Informasaun ne’ebé Hatutan.com sira hosi pájina ofisial Facebook Timor Leste MeteoClima , katak área hirak ne’ebé iha probabilidade boot bá eventual ne’ebé mensiona iha leten atu kontinua akontese maka hanesan:

Costa Norte (40-60 km/h):

 -Díli

 -Liquiça

 -Manatuto

 -Baucau

 -Lautem

 -Atauro

 -Oé-Cusse

Central (25-50 km/h)

 – Maliana

 – Aileu

 – Ainaro

 – Ermera

 – Laclubar

 – Atsabe

 – Baguia

 – Venilale

 – Luro

 – Ossu

 – Barique

Costa Sul (20-50 km/h):

 – Suai

 -Uatulari

 – Uatucarbau

 – Ilomar

 – Dilor

Previzaun tempu rajadas anin sei kontinua akontese iha loron 04 to’o loron 09 Janeiru 2023. Foto/TLMC

Previzaun hosi TLMC nian katak eventual ida-ne’e akontese tanba iha influensia hosi sistema no elementu meteorolójiku balun ne’ebé maka favorese hodi intensifika intensidade anin iha Illa Timor.

Sistema hirak ne’e maka hanesan:

– Diferensa presaun entre Kontinente Austrália no Kontinente Ásia: Hosi modelu meteorolójiku sira nota katak presaun atmosfera iha kontinente Austrália ho valor mediu 1008 hPa kompara ho 1017 hPa iha Ásia.

Anin sempre movimenta hosi Alta presaun ba Baixa Presaun. Nune’e diferensa presaun ho valor ne’ebé mak boot entre kontinente rua intensifika monsaun Asia iha ne’ebé intensifika intensidade anin iha fulan ikus Dezembru 2022 no inisiu fulan-Janeiru 2023 kada tinan.

– Diferensa temperatura tasi nian entre kontinente Austrália no Ásia: Temperatura tasi nian iha Austrália liu-liu iha rejiaun norte oras ne’ e dadaun manas liu kompara ho kontinente Asia.

Ho temperatura ne’ebé maka aumenta jera sistema baixa presaun iha ne’ebé possibilita anin hosi Alta presaun ne’ebé forma iha kontinente Asia movimenta bá iha Baixa presaun ne’ebé oras ne’e dadaun lokaliza iha noroeste hosi Austrália.

– Fator Lokal: Sistema lokal sira hanesan Brisa marítima no terrestre no mós topografia hosi Illa Timor no Illa sira iha Indonézia fasilita hodi intensifika no kanaliza monsaun Asia bá iha kontinente Austrália liu husi Illa Timor no Illa sira ne’ebé haleu Timor.

Bazeia áa informasaun ne’e  maka TLMC husu bá viajante sira ne’ebe mak desloka bá munisípiu sira hodi halao atividade ruma, atu tau “atensaun espesiál” bá rajadas anin forte no kontinua hadok an hosi fatin risku, hanesan ai-hun bo’ot, liña eletrisidade, no seluk tan, hodi evita  dezastre ne’ebé la espera.

TLMC mos hakarak husu bá maluk viajante sira no peskadór sira liu-liu iha parte maritima nian ne’ebé viajem ka halao atividade ho Ró ahi rute-Díli-Atauru-Oé-Cusse atu toma atensaun bá laloran boot no anin ho rajadas  ne’ebé maka’as  bele hamosu risku bá vida.

Jornalista : Vito Salvadór