Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Xanana Tanis Hafoin PN Fó Apresiasaun Unanimidade bá Programa IX Governu

Published

on

Hatutan.com, (19 Jullu 2023), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hamonu matan-been bainhira líder bankada sira iha Parlamentu Nasionál (PN) hotu-hotu deside fó apresiasaun Unanimidade ba programa IX Governu Konstitusionál durante diskusaun loron da-ruak nian, Kuarta (19/07/2023).

Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hamonu matan-been bainhira líder bankada sira iha Parlamentu Nasionál (PN) hotu-hotu deside fó apresiasaun Unanimidade ba programa IX Governu Konstitusionál durante diskusaun loron da-ruak nian, Kuarta (19/07/2023). Foto/Elio dos Santos da Costa.

Iha aprezentasaun no diskusaun ba Programa prioridade sira IX Governu Konstitusionál lideradu hosi Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão iha Parlamentu Nasionál, la’o iha ambiente ida nakonu ho lejítimu foun mai hosi líder politiku sira hosi bankada Parlamentár  ho ideia sira krítiku, konstrutivu no pozitivu atu bele responde bá situasaun atuál, liu-liu dezenvolvimentu ba povu Timor-Leste (TL).

Lee Mós: Diskursu Primeiru Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão Durante Aprezentasaun Programa IX Governu Iha PN

Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão hateten, ho tempu ne’ebé la’o daudaun iha konstrusaun Estadu, ho dezafiu no difikuldade ne’ebé ultrapassa ona, agora povu bele fiar katak bainhira temin katak reafirmasaun Estadu Direitu Demokrátiku, deputadu no deputada sira hamutuk ho governu reafirma daudaun ida-ne’e.

Advertisement

Ida-idak ho nia funsaun ne’ebé Konstituisaun fó, mandatu ne’ebé povu fó, hamutuk iha hanoin ida de’it atu servi rai ida-ne’e.

Xanana rekoñese katak, desde 2007 to’o 2015, primeira vez debate iha Parlamentu Nasionál komesa ona hanorin foinsa’e no sosiedade tomak kona-bá maturidade polítika.

Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hamonu matan-been bainhira líder bankada sira iha Parlamentu Nasionál (PN) hotu-hotu deside fó apresiasaun Unanimidade ba programa IX Governu Konstitusionál durante diskusaun loron da-ruak nian, Kuarta (19/07/2023). Foto/Elio dos Santos da Costa.

“Nu’udár katuas ida, ha’u tenke dehan se ida-ne’e bá nafatin ita nia rain, ita nia povu sei la’o ba oin. Obrigadu, obrigadu, la’ós tanba ita amigu ba malu, tanba povu ne’e mak halo ita hamutuk, hamutuk iha hanoin no hamutuk iha asaun,” Xanana Gusmão hateten ho matan-been iha Parlamentu Nasionál.

Líder Karismátikiu ne’e hodi governu nia naran ho partisipasaun ida ne’ebé krítiku mais konstrutiva tebe-tebes hosi deputadu sira hotu-hotu.

“Ha’u hakarak deklara iha ne’e, governu retira ninia pedidu votu konfiansa tanba imi hotu-hotu fó tiha ona imi nia lia-fuan bale liu surat ida, obrigadu barak,” Xanana ko’alia ho matan-been.

Prezidente Bankada FRETILIN, Aniceto Longuinhos Guterres Lopes hateten, FRETILIN laiha objesaun ba programa IX Governu Konstitusionál, FRETILIN hakarak kolabora ba implementasaun programa ne’e desde hetan baze hosi intendimentu polítiku ruma no fó importánsia ba Estadu no povu nia bem komún, liu hosi estabilidade politika governativa atu garante pás.

Advertisement

“Hosi fatin ida-ne’e há’u konvida ita hotu, líder nasionál, líder partidu polítiku sira, mai ita respeita konfiansa povu nian ne’ebé espresa ona iha urna, eleisaun lejislativa liu bá nu’udár konfiansa ne’ebé prevalese interesse hotu-hotu nian. Ho ida-ne’e mak ita bele hahú kultura polítika demokrátika foun,” Aniceto Longuinhos Guterres Lopes iha nia intervensaun.

Lori bankada FRETILIN nia naran hakarak hateten sai katak, FRETILIN hakarak IX Governu Konstitusionál ida-ne’e ukun to’o rohan. Ne’e la’ós apenas pozisaun polítika de’it, maibé konstitui kompromisu ida mós.

“FRETILIN halo nia kompromisu ida-ne’e tanba hateke ba kotuk, lala’ok Estadu sira durante tinan hira ba kotuk, ita sente duni instabilidade polítika governativa, lori folin karun tebes no prejudika interesse povu nian ba dezenvolvimentu nasionál. Ita lakon oportunidade barak tebes atu dezenvolve ita nia rai, instabilidade Estadu importante liu buat hotu. FRETILIN nia pozisaun ne’e sei halo ita bo’ot Primeiru-Ministru sente seguru hodi lori mandatu ne’e to’o rohan,” Aniceto subliña.

Nia mós husu atu retira pedidu votu de konfiansa ba programa IX Governu Konstitusionál ne’ebé Primeiru-Ministru husu, nune’e halo de’it apresiasaun unanimidade.

Prezidente Líder bankada Partidu Libertasaun Populár (PLP), Angelina Sarmento Lopes hato’o observasaun katak, programa IX Governu Konstitusionál nian ne’e reflete duni ba prioridade sira dezenvolvimentu nasionál no fó kontinuidade ba programa sira Governu sesante nian.

Advertisement

Programa seitorais sira leno mós ba iha Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu Nasionál (PEDN) 2011-2030, maski metas balun seidauk bele atinji tanba kauza hosi impasse polítika no mós situasaun balun ne’ebé nasaun ne’e enfrenta.

Programa IX Governu Konstitusionál nian fó prióridade neen, mak  afirma filaf-ali Estadu Direitu Demokrátiku, dezenvolvimentu kapitál sosiál, dezenvolvimentu infraestruturas, dezenvolvimentu ekonomia, konsolidasaun governativa no boa governasaun no kombate hasoru korrupsaun.

“Programa sira ne’e reprezenta duni objetivu, metas no tarrefas sira tuir medidas ne’ebé opta tuir duni orietasaun politika, maibé dadus mínimu no balun la atualizadu. Maibé, respeita ba demokrasia ami fiar katak governu iha dever atu hato’o programa mai uma fukun tuir kompromisu polítika ne’ebé iha,” Angelina Sarmento Lopes hateten.

Bankada PLP promete sei hato’o kritika, maibé konstrutivu atu apoia IX Governu Konstitusionál hodi lori dezenvolvimentu ba povu.

Prezidente Bankada Partidu Demokrátiku (PD), António da Conceição Kalohan hateten, aprovasaun ba programa IX Governu Konstitusionál nian signifika hatán politika ida hodi loke dalan ba ezisténsia lejitimu Governu ne’e nian  liu hosi reprezentante povu iha Parlamentu Nasionál.

Advertisement

Hanesan reprezentante bankada Governu, hakarak tatoli lia atu Governu ida-ne’e, onra ba kompromisu sira ne’ebé hato’o liu hosi programa ne’ebé foin hetan aprovasaun huoi deputadu sira iha uma fukun ida ne’e.

“Implementasaun programa mak resposta reál atu hola responsabilidade ba povu nia fiar, nasaun nia bolu,” António da Conceição kalohan hateten.

Bankada PD mós hato’o apresiasaun ba hanoin kritiku konstrutivu sira ne’ebé  mai hosi partidu opozisaun hanesan FRETILIN, PLP no KHUNTO.

Tamba hanoin kritiku sira ne’ebé iha, la’ós atu halo abnegasaun ba prioridade sira ne’ebé governu iha, maibé kontributu valiozu atu fo hanoin governu.

Bakada Partidu Congresso Nasionál Reconstrução Timorense (CNRT), Deputadu Patrocinio Fernandes hateten programa ne’ebé IX Governu Konstitusionál lori ba Parlamentu Nasionál hatur iha kompromisu neen no bankada CNRT haree katak todan ba governu maibé ida-ne’e responsabilidade ne’ebé povu depozita ba partidu CNRT no PD.

Advertisement

Bankada CNRT mós apresia ba bankada opozisaun ne’ebé halo apresiasaun ba programa governu ho pensamentu kritiku, inovativu ne’ebé konstrutivu atu hadi’a povu no nasaun.

Patrocinio hodi bankada CNRT nia naran husu  ba membru governu sira hotu  atu ho seriedade tulun Primeiru-Ministru, atu bele kumpri didi’ak kompromisu ne’ebé hatur ona iha programa governu nian.

Hosi apresiasaun ne’e maka, primeira vez iha istoria, laiha votasaun ba Programa Governu nian, no situasaun ne’e halo Xefe Governu tanis, membru Parlamentu Nasional maioria inklui membru Governu sira tanis no haku’ak-malu hodi taka sesaun aprezentasaun programa iha loron daruak ne’e.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

Restaurasaun Independénsia bá Dala-22, PN Husu Timoroan Tomak Halo Reflesaun

Published

on

Hatutan.com, (17 Maiu 2024), Díli—Parlamentu Nasionál (PN) liuhosi deputada bankada FRETILIN, Nurima Ribeiro Alkatiri husu timor oan tomak atu halo reflesaun bá situasaun hotu-hotu ne’ebé Timor-Leste konsege ultrapassa iha nasaun soberanu ida-ne’e.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Lider Bankada PN Deside Bolu Ministra Saúde Élia Amaral

Published

on

Hatutan.com, (16 Maiu 2024), Díli– Parlamentu Nasionál (PN) liuhusi Sekretária Meza Parlamentár, Deputada Virgina Ana Belo, informa rezultadu reuniaun bankada, deside sei halo plenária estraordinária iha  Kuarta,  22 fulan-Maiu 2024, hodi bolu Ministra Saúde (MS), Élia A.A dos Reis Amaral, atu buka solusaun bá problema saúde ne’ebé daudaun ne’e akontese iha Timor-Leste.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Governu Seidauk Aprezenta Lista Kandidatu Komisáriu CAC

Published

on

Hatutan.com, (16 Maiu 2024), Díli– Parlamentu Nasionál liuhusi Sekretária Meza Parlamentár, Deputada Virgina Ana Belo hateten, Governu seidauk submete lista kandidatu komisáriu foun bá Comissão Anti-Corrupção (CAC) hodi hakat bá eleisaun. 

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending