Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

TL Aprezenta Pontu Importante Hitu Iha Simeira ASEAN-GCC 2023

Published

on

Hatutan.com, (20 Outubru 2023), Riyadh—Durante diskusaun iha Simeira ASEAN-Gulf Cooperation Council (ASEAN-GCC), Timor-Leste liu hosi Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hatuur pozisaun ne’ebé hakarak iha involvimentu bá konektividade iha área importante sira hanesan Kooperasaun Polítika no Seguransa, Kooperasaun Ekonómika, Agrikultura no Seguransa Ai-han, Enerjia, Turizmu, Kooperasaun Sosiál-Kulturál no Konetividade ne’ebé bele fó benefísiu bá povu no nasaun.

Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta partisipa iha Simeira ASEAN-GCC 2023 ne’ebé hala’o iha Arábia Saudita, privisia Riyadh, Otél The Ritz-Carlton, Sesta (20/10/2023). Foto: PR.

“Durante diskusaun ne’e, ami foti nota kona-bá enkuadramentu kooperasaun ASEAN-GCC nian ne’ebé subliña área importante sira kooperasaun nian. Haree bá ida-ne’e, ha’u bele ko’alia liu kona-bá área importante balun ne’ebé Timor-Leste bele involve no hetan benefísiu hosi enkuadramentu ida-ne’e,” Ramos-Horta hateten iha diskursu no diskusaun Simeira ASEAN-GCC iha Arábia Saudita, provínsia Riyadh, Otél The Ritz-Carlton, Sesta (20/10/2023).

Lee Mós: Ramos-Horta To’o Ona Arábia Saudita Atu Partisipa Simeira ASEAN-GCC

Prezidente Repúblika sente onradu tebes hanesan reprezentante nasaun Timor-Leste nu’udár Estadu Observadór iha ASEAN-GCC.

Advertisement

Agradese bá Alteza Royal, Governu no Povu Reinu Arábia Saudita nian ne’ebé ho kalorozu disponível fó benvindu ne’ebé di’ak ba delegasaun tomak Timor-Leste nian.

Adezaun bá ASEAN nu’udár objetivu Estratejiku bá Timor-Leste. TL konsidera katak ida-ne’e importante ba vizaun kona-bá nasaun ida-ne’e nia sussesu bá ekonomia modernu no diversifikada ho infraestrutura ne’ebé iha kualidade aas no klase médiu ne’ebé aumenta, saudável no edukadu iha dekade oin mai.

Iha Kooperasaun Politika no Seguransa, Timor-Leste nia Partisipasaun iha sorumutuk regulár sira iha nivel hotu-hotu hanesan observadór, no involve iha kooperasaun seguransa sei fornese bá Timor-Leste informasaun valioza ba dinámika polítika rejionál sira.

Iha Kooperasaun Ekonómika, TL hein atu esplora oportunidade atu aumenta fluxu komérsiu no investimentu ho GCC no Estadu membru ASEAN sira.

TL iha akordu investimentu ho Kuwait no Qatar, ne’ebé asina ona iha 2007 no 2012 no TL asina ona akordu ida ho Uniaun Emiradu Árabe.

Advertisement

Iha Agrikultura no Seguransa Ai-han bá Timor-Leste, agrikultura no seguransa ai-han nu’udár seitór estratéjiku no TL rasik kompromete atu haluan investimentu públiku iha área hirak-ne’e.

Enerjia, Timor-Leste iha komitmentu maka’as atu dezenvolve ninia kampu Gas Greater Sunrise, no projetu Tasi-Mane “halo mudansa iha jogu”.

Projetu Tasi-Mane ne’e ninia objetivu maka atu dezenvolve grupu indústria tolu iha Kosta Súl ne’ebé sei forma parte kotuk hosi indústria petróleu Timor-Leste nian.

Turizmu, Timor-Leste iha determinasaun atu hametin seitór turizmu, kooperasaun ho GCC no nasaun ASEAN sira iha área turizmu, patrimóniu, krús no eko-turizmu.

Iha Kooperasaun Sosial-Kultural, liu hosi inisiativa kapasitasaun, Timor-Leste buka atu hametin nia relasaun kulturál no halo riku sosiedade sira liuhosi kontaktu, edukasaun, no kapasitasaun.

Advertisement

Iha Konetividade, Timor-Leste asina ona akordu Servisu Aéreu ho Estadu membru ASEAN balun, Qatar no Uniaun Emiradus Arabes, prontu atu hametin liután ho nasaun sira.

“Ami mós iha objetivu atu kapitaliza oportunidade hotu ba fatin estratéjiku país nian, hanesan portaun naturál entre ASEAN no Pasifiku,” Ramos-Horta subliña.

TL Preokupa ho Problema Myanmar

Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta hateten Kona-bá kestaun Myanmar, Timor-Leste preokupa tebes kona-bá bomba ne’ebé afeta ba kampu IDP (Kamp Pengunsi)  iha Estadu Kachin.

“Ba situasaun iha Myanmar,  Timor-Leste aliña ho deklarasaun ASEAN nian,” Ramos-Horta hateten.

Advertisement

Kona-bá situasaun ne’ebé akontese iha Gazah, Ramos-Horta hakarak aliña Timor-Leste ho deklarasaun Prezidente Indonézia no Prezidente ASEAN.

Partisipa iha Simeira ASEAN-GCC ne’e Prezidente Repúblika Indonezia no Prezidente ASEAN Joko Widodo, Liurai Salman bin Abdulaziz Al Saud, Sultan Brunei Darussalam Haji Hassanal Bolkiah, Sekretariu-Jeral GCC, Sekretáriu-Jerál ASEAN inklui Xefe Estadu no Xefe Governu no Ministru sira hosi ASEAN-GCC no Ministra Asuntu ASEAN Timor-Leste Milena Ragel.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Index Liberdade Imprensa, TL Hosi TOP 10 Tun bá 20

Published

on

Hatutan.com, (03 Maiu 2024), Díli— Index Liberdade imprensa mundiál bá tinan 2024 ne’ebé anunsia ofisialmente hosi RSF (Reporter Without Border), Timor-Leste (TL) tama iha ranking 20.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Ramos-Horta bá Portugál-EUA, Partisipa Aniversáriu Revolução dos Cravos

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), DíliPrezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hamutuk ho delegasaun semo bá Portugál hodi partisipa aniversáriu Revolução dos Cravos bá dala-L (50).

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Konvida Sylvia Earle Atu Fahe Esperiénsia bá TL Kona-bá Kuidadu Tasi

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konvida Péritu American Marine Biologist and Oceanographer, Sylvia Earle atu hala’o vizita mai Timor-Leste (TL) hodi fahe esperiénsia kona-bá diviorsidade tasi nian.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending