Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Eleisaun Órgaun Suku Hatudu Programa Governu Loron 120 Falla

Published

on

Hatutan.com, (30 Outubru 2023), Díli- Membru Parlamentu Nasionál (PN), Antonino Bianco, konsidera eleisaun órgaun suku 2023  hatudu IX Governu Konstitusionál nia programa loron 120 falla.

Lee Mós: Eleitór “Sofre” ho Mekanizmu Eleisaun Manuál, STAE Orgullu no CNE Rekomenda Hadi’a

Ministru Administrasaun Estatál, Tomas do Rosario Cabral ho SEKOMS Espedito Dias Ximenes ho abitante sira seluk forma vota iha eleisaun órgaun suku iha Sentru votasaun Palapasu, Díli, 28 Outubru 2023. Foto/Mêdia MAE

Liuhosi intervensaun iha plenária PN, Segunda (30/10/2023), membru PN hosi Bankada FRETILIN ne’e hateten eleisaun órgaun suku, 28 fulan-Outubru ne’e, povu rasik sente tanba barak maka la konsege ezerse sira-nia direitu  tanba fallansu hosi membru Governu ne’ebé asume kargu responsabilidade bá eleisaun ne’ebé tuir loos tenke fasilita povu atu partisipa ho dignu.

“Eleisaun foin daudaun ne’e ha’u aponta tékniku balu ne’ebé maka la konsege Governu prepara tanba preparasaun ne’e maka ignoránsia  depózitu ka inkapasidade atu atende lei no dekretu ne’e, primeiru maka tempu rasik mós ha’u hanoin sira la tetu, tanba ne’e , hahú mós tempu la hanesan hakotu mós tempu la hanesan, ne’e la’ós sala iha eleitór sira maibé sala iha Governante sira, tanba ne’e maka balu to’o tiha loraik no kalan boot mós sei la’o no balu kuaze loron rua, ne’e hatudu erru boot ida,” Deputadu Antonino Bianco hateten.

Advertisement

Nia preokupa tanbasá  la uza kadernu eleitorál tanbasá maka poupansa imprime hodi estraga fali eleitór sira-nia enerjia hodi halo servisu fulan  nian  tenke halo iha oras ida de’it. Kabina  votu ne’e balu rua, balu ida de’it, halo ulun moras ida tán maka urna votu mós laiha informasaun katak urna mak ida ne’ebé bá xefe suku, xefe  aldeia no mós delegadu, entaun ema vota hotu ra’ut hamutuk tama iha urna ida.

Deputadu Antonino Bianco hateten  ida-ne’e dezorganizadu tanba la’ós sira kraik, maibé ida ukun ne’e liuliu  Ministériu Administrasaun Estatál (MAE) rasik maka la atende asuntu ne’e.

“Ha’u hanoin ida-ne’e hanesan lapsu ida ne’ebé IX Governu falla iha loron 120. Ha’u hanoin katak sira falla ne’e Governu mós falla hotu. Ne’ebé ha’u hanoin katak 120 dias ne’e buat ida emerjénsia ne’e maka tuir loloos halo emerjénsia, agora buat ida la emerjénsia mós halo hotu  fali bá emerjénsia ne’e maka povu tomak akompaña sira nia kapasidade hatudu bá povu,” Deputadu Antonino Bianco iha nian intervensaun

Deputadu Antonino Bianco husu Governu  katak fallansu hirak ne’e labele repete tán iha eleisaun órgaun suku iha segunda ronde iha loron 13 fulan-Novembru 2023.

Iha biban ne’e, membru PN hosi Bankada  PLP, Maria Angelina Sarmento haktuir katak eleisaun ida-ne’e dezorganizadu no deskontrolu tanba hosi inísiu ukun na’in ka ministru balun  ko’alia katak Timor laran tomak tama fali liafuan aat ne’e maka dalaruma karma maka keta kona karik?

Advertisement

“Ita nia eleisaun ida-ne’e koitadu ita halo terus tebes povu ne’ebé maka forma naruk tanba sira hakarak ezerse sira nia direitu votu, ho nune’e, ha’u hakarak hato’o parabéns bá povu, maske dezafiu barak iha prosesu eleisaun ida foin lalais ne’e, maibé sira lakohi lakon sira nia direitu votu no sira nia responsabilidade sívika maka aas tebes. Embora sistema tékniku la ajuda no la fasilita sira, maibé haterus sira makaas liu ne’ebé ita haree prosesu eleisaun ida foin lalais ne’e tuir loloos Governu tenke implementa ho rigorozu tanba lei eleisaun suku la’ós foin lalais maka ita halo,” Deputada Maria Angelina Sarmento iha nia intervensaun plenária PN.

Tuir observasaun Deputada Maria Angelina Sarmento katak  regra sira hanesan laiha lista vontante kada sentru votasaun depois brigada STAE nian menus tebes, tinta laiha, ida-ne’e ne’e mós fó vantajen bá eleitór sira bele vota liu dala rua iha suku ida nian laran, depois uza sistema manual iha fatin barak maka brigada sira hakerek to’o balu liman bubu entaun ema hirak ne’e iha direitu atu reklama.

“Sistema ida era dijitalizasaun ita fila-fali bá sistema manual hahú kedan iha prosesu aprezentasaun kandidatura ne’e prosesu ne’e la tuir ona regra jogu normal. Lei ne’e loos duni lei númeru 9/2016 ne’e prodús iha tempu ita-boot sira nian ukun, iha momentu 2016 ita-boot sira implementa buat hotu la’o di’ak hela tanbasá maka 2023 ne’e sai sabraut loos hanesan ne’e,” Deputada  Maria Angelina Sarmento hateten.

Iha fatin hanesan membru PN hosi Bankada CNRT,  Patrocínio Fernandes rekoñese katak iha duni fallansu iha prosesu eleisaun órgaun  suku, 28 fulan-Outubru 2023.

“Ita rejista duni fallansu sira ne’ebé tékniku sira iha kraik, tanba ne’e ha’u hakarak kaer ohin dehan sé manuál iha tanbasá manuál labele la’o to’o iha ne’ebá, tanba ne’e maka ha’u hanoin Ministru Ministériu Administrasaun Estatál (MAE), Tomas do Rosario Cabral  haree didi’ak atu asegura politíka Governu nian katak loron 120 dalaruma merese ona atu aplika ona bá administradór munisípiu, administradór postu sira tanba sira maka responsabiliza tékniku iha kraik  hodi asume responsabilidade ida-ne’e bele mós despropózitu halo ida-ne’e ita la fó sala ba malu mais hotu-hotu tenke servisu hodi fó susesu bá programa Governu nian,” Deputadu  Patrocínio Fernandes hateten iha nia intervensaun iha plenária PN.

Advertisement

Deputadu Patrocínio Fernandes  fó parabens bá IX Governu maske iha dezafiu, maibé bá oin Governu sei koopera ho administradór munisípiu no postu hodi hadi’a fallansu hirak-ne’e, tanba ne’e embora ema hotu dehan sabraut, IX Governu ho dezafiu boot iha sira-nia meza sira atu kumpre de’it lei haruka.

Membru PN hosi Bankada KHUNTO, a Olinda Guterres husu Ministériu Administrasaun Estatál (MAE) tuur hamutuk Parlamentu Nasionál hodi fó hanoin bá malu hadi’a fallansu hirak ne’e.

“Ha’u atu haforsa tan kolega deputadu sira katak, eleisaun suku ne’e ema barak bá eleisaun to’o hamlaha, ne’e duni, husu bá Ministériu Administrasaun Estatál (MAE) di’ak liu ita tur hamutuk fó hanoin bá malu hodi hadi’a ita nia programa,” Deputada Olinda Guterres afirma.

Membru PN hosi Bankada PD,  Armando dos Santos Lopes haree katak eleisaun ne’e importante bá povu hodi deside sira-nian xefe suku bá tinan hitu mai, ne’e duni, tenke prepara didi’ak  no oportunidade di’ak bá povu atu nune’e situasaun eleisaun ne’e la’o normal hodi valoriza povu.

“Ita haree katak  preparasaun maka menus uitoan kompara ho eleisaun anteriór. Maibé, ita apresia bá Governu ho situasaun ida hanesan ne’e sira brani halo eleisaun no sira hakarak duni halo mudansa iha tinan lima ne’e nian laran,” Deputadu Armando dos Santos hateten hodi responde Hatutan.com iha PN.

Advertisement

Vise-Ministru asuntu Parlamentár Adérito da Costa Hugo, konfirma katak eleisaun órgaun suku ne’e la’ós buat foun, maibé iha ona esperiénsia dezde 2009 ho 2016 ne’ebé la’o ho di’ak loos.

“Implementasaun bá regra ida-ne’e maibé iha realidade ita hotu haree katak Governu liuliu Ministériu tutela tenke responsabilidade bá eventu ida-ne’e, ita espera katak Ministériu tutela bele halo avaliasaun bá konkretu dezempeñu para depois segundu ronde tenke di’ak liu para ita valoriza povu nia sakrifisiu  no povu nia partisipasaun iha eleisaun importante sira-ne’e,” Vise-Ministru Asuntu Parlamentár Adérito da Costa Hugo hateten  bá jornalista sira iha PN.

 Jornalista Estajiária: Zita Menezes

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

FRETILIN Rekomenda Transforma Espasu Públiku Ne’ebé SEATOU Halo Evikasaun Hodi Kontribui Bá Reseita Estadu

Published

on

Hatutan.com, (29 Abríl 2024), Díli– Membru Parlamentu Nasionál (PN) hosi Bankada FRETILIN, Cristina Yuri Rebelo husu Governu atu labele uza espasu públiku ne’ebé  Sekretáriu Estadu Asuntu Toponímia no Organisazaun Urbana (SEATOU) halo eviksaun  bá  de’it jardín, maibé tenke  kriá prioridade iha rai-laran ne’ebé bele kontribui mós bá rendimentu ka reseita  bá kofre Estadu.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

TL-ONU Kontinua Diskute Programa Prioridade Sira Ne’ebé Reflete ho ODS

Published

on

Hatutan.com, (26 Abríl 2024), Díli- Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão kontinua diskute ho Sekretáriu Jerál Adjuntu ONU nu’udar mós Diretór Rejionál bá Asuntu Asia Pasífiku bá Sekretáriu Koordenasaun Dezenvolvimentu,  David McLachlan, hodi ko’alia kona-ba prioridade sira iha saúde, edukasaun, inklui kona-bá podér turizmu no ekonomia  verde no ekonomia kor-azúl bá futuru Timor-Leste nian ne’ebé reflete ho Objetivu Dezenvolvimentu Sustentavel (ODS).

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Semana oin, PN Submete Redasaun Fínal Proposta Alterasaun Lei CAC bá Prezidente Repúblika

Published

on

Hatutan.com, (26 Abríl 2024), Díli—Komisaun A Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé trata asuntu Lejizlasaun no Justisa, halo ona pareser no redasaun final bá proposta Lei, 2ª alterasaun bá Lei n°8/2009, 15 de Jullu kona-bá Komisaun Anti-Korrupsaun (CAC siglá portugés).  Nune’e, semana oin, sei submete redasaun final bá Prezidente Repúblika atu promulga.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending