Connect with us
Pakote Ahi

Polítika

Governu Aprova Projetu Rezolusaun bá Estabelesimentu Polítika Nasionál Dezenvolvimentu Indústria

Published

on

Hatutan.com (18 Novembru 2023) Díli— Governu aprova ona projetu Rezolusaun ne’ebé estabelese Polítika Nasionál Dezenvolvimentu Indústria, hodi atinje diversifikasaun industriál, inovasaun no kreximentu ekonómiku sustentavel.

Reuniaun Konsellu Ministru, Kuarta (08/11/2023). Foto: Elio dos Santos da Costa.

Projetu Rezolusaun ne’e aprezenta hosi Ministru Komérsiu no Indústria (MKI), Filipus Nino Pereira liu hosi Reuniaun Konsellu Ministru (KM) estraordináriu iha Palásiu Governu Díli, Sábadu, 18 Novembru 2023.

Lee Mós: MCI Lansa Award 2023 bá Micro-Media-Pequena Empreza

Objetivu hosi intervensaun lejizlativa ida-ne’e, liuliu atu estabelese vizaun ida ne’ebé fó prioridade liu ba adosaun polítikas adekuadas ba aumentu indústrias transformadoras dinámikas no invadoras, ne’ebé fornese merkadu nasionál no kontribui ba aumentu esportasaun, atrai investimentu privadu, kria empregu, promove no diversifika ekonomia, no bele kumpre Objetivus Dezenvolvimentu Sustentavel no Planu Estratéjiku Dezenvolvimentu tinan 2011-2030 nian.

Advertisement

“Objetivu ne’e mós atu promove aumentu industrializasaun iha país no diversifikasaun ekonómika, ne’ebé foka liu ba inovasaun no produsaun ne’ebé orienta ba esportasaun, inklui zonas ba prosesamentu esportasaun nian, korredór komersiál, parke industriál no zona ekonómika espesiál sira,” Hatutan.com sita komunikadu.

Diploma ne’e estabelese asaun polítika prioritária sira hodi promove atividade industriál iha país, ne’ebé foka liu ba iha industrializasaun prazu badak no médiu setór estratéjiku sira hanesan agrikultura, silvikultura, peska, turizmu, rekursus minerais no konstrusaun sivíl, enkuantu indústria sira ne’ebé bazeia ba rekursu lokál sira ne’ebé eziste, no, neineik, industrializasaun ne’ebé la bazeia de’it ba rekursu lokál sira, ho objetivu liu ba prosesamentu esportasaun nian.

Dekretu-Lei ne’ebé define Baze Indústria. Diploma ida-ne’e reprezenta kuadru regulatóriu orientadór ida ba asaun polítikas no administrativas konkretas ne’ebé sei dezenvolve husi Governu iha área atividade industriál nian. Estabelese korpu regra no prinsípiu ida ne’ebé sistematizadu, nune’e mós baze jurídika ne’ebé asegura kondisaun sira ne’ebé presiza tebes ba dezenvolvimentu atividade ida-ne’e nian, perspetiva globál no integrada ida, ne’ebé enkoraja setór privadu hodi investe.

Realidade, diploma ida ne’e prevee, regras balun hanesan kondisoins no insentivus hodi hala’o atividade industriál, nune’e mós rejime lisensiamentu setoriál no kontraordenasoins, ne’ebé ninia definisaun no prosedimentu sei halo liuhosi lejizlasaun komplementár.

Diploma ida-ne’e ho nia objetivu mós atu aliña kuadru legál no regulamentár iha Timor-Leste ho normas internasionais, atu bele fasilita prosesu adezaun ba ASEAN ne’ebé la’o hela no Organizasaun Mundiál Komérsiu, ne’ebé ho objetivu atu hakle’an asesibilidade ba merkadu esternu.

Advertisement

Dekretu-Lei kona-bá Lisensiamentu Industriál, ho objetivu atu alkansa objetivu prinsipál tolu: kriasaun ba melloria kondisaun legál sira hodi regula no fiskaliza atividade industriál, estabelese rejime setoriál lisensiamentu nian ida ba atividade industriál bazeia ba nivel risku, no hametin prinsípiu simplifikasaun ba prosedimentu sira ne’ebé presiza ba lisensiamentu, mantein SERVE nu’udar Janela Únika ba prosesu sira-ne’e.

Ba atividade industriál ne’e ho risku ki’ik, objetivu mak atu estabelese sistema lisensiamentu zero, la presiza lisensa no vistoria (inspesaun) prévia hodi hahú atividade. Kona-ba atividade industriál ho risku médiu (boot-natoon) no risku boot, objetivu mak atu halo detallamentu legál no reguladór ida kona-ba rekizitus hodi hetan lisensa setoriál, ida ne’ebé sei hala’o maka liuhosi halo vistoria (inspesaun) uluk, hafoin ne’e maka autoridade kompetente emite lisensa ho autorizasaun atu ezerse atividade industriál ne’ebé hakarak.

Diploma ne’e estabelese obrigatoriedade inskrisaun iha kadastru industriál ba empreza industriál sira hotu, la haree ba izensaun lisensa ka kompeténsia husi entidade públika sira.

Nune’e mós prevee regra lubuk ida hodi la’o tuir durante hala’o atividade industriál nian, inklui mós rejime sansionatóriu uainhira iha violasaun, ne’ebé ho objetivu atu prevene risku sira, salvaguarda saúde públika no traballadór sira, fó seguransa ba ema no sasán/propriedade sira, kualidade ambiente, no ordenamentu territóriu ida ne’ebé loos, iha kuadru dezenvolvimentu industriál ne’ebé sustentável no responsabilidade sosiál husi empreza sira.

Dekretu-Lei kona-ba Lisensiamentu Setoriál ba Atividade Komersiál, hodi prienxe lakuna sira ne’ebé iha estrutura lejizlasaun ne’ebé vigora ba lisensiamentu komersiál.

Advertisement

Rejime atuál, ne’ebé mai husi Dekretu-Lei n.º 34/2017, iha loron 27 fulan-setembru, ne’ebé altera husi Dekretu-Lei n.º 83/2022, iha loron 23 fulan-novembru, maske simplifika ona prosedimentu hodi hahú atividade ekonómika hotu-hotu, husik hela lakuna iha lisensiamentu estabelesimentu komersiál ne’ebé bele hamosu risku ba saúde, seguransa, moos (ijiéniku) ka ambiente

Diploma foun ida ne’e propoin hodi estabelese rejime setoriál ba lisensiamentu atividade komersiál sira, klasifika atividade sira ho risku ne’ebé iha relasaun. Diploma ne’e ninia Intensaun mak atu simplifika lisensiamentu ba atividade ho risku ki’ik, ne’ebé presiza de’it deklarasaun inísiu nian husi SERVE, iha tempu hanesan atividade ho risku ladún boot (media) no risku boot, sei sujeita ba lisensiamentu setoriál, ne’ebé hetan supervizaun husi Diresaun Jerál Komérsiu nian.

Diploma ne’e mós ezije rejistu iha kadastru komersiál, la haree ba nesesidade lisensiamentu nian, no define regra sira, inklui rejime sansionatóriu uainhira iha violasaun. Ho Dekretu-Lei ida ne’e mós, ho objetivu atu prienxe lakuna sira, hodi simplifika prosedimentu no asegura seguransa no hakru’uk ba atividade komersiál sira iha Timor-Leste.

Dekretu-Lei kona-ba Regime Jurídiku Jerál Komérsiu Eletróniku nian no Asinatura Eletrónika.

Projetu Dekretu-Lei ida ne’e propoin enkuadramentu jurídika foun ida ba Komérsiu Eletróniku no Asinatura Eletrónika iha Timor-Leste, rekoñese importánsia fundamentál ba komérsiu eletróniku iha kreximentu ekonómiku nian.

Advertisement

Projetu Dekretu-Lei ida-ne’e propoin rejime jurídiku jerál ida ne’ebé vigora ba tranzasaun, rejistu, no asinatura eletrónika sira, nune’e mós ba ninia utilizasaun, liuliu iha área komérsiu eletróniku nian, hodi rekoñese importánsia fundamentál komérsiu eletróniku nian iha kreximentu ekonómiku.

Ho objetivu atu promove dezenvolvimentu tranzasaun komersiál eletrónika sira iha sosiedade informasaun nian, diploma ne’e inklui kestaun sira hanesan validade kontratu eletróniku nian, uzu rejistu eletróniku no estatutu asinatura eletrónika sira. Destaka mós kriasaun rejistu ba entidade sertifikadór sira, atu superviziona ho efikás liu, no atribui funsaun avaliasaun ba Ajénsia Teknolojia Informasaun no Komunikasaun I.P. (TIC TIMOR) nian. Diploma ne’e mós estabelese rejime sansionatóriu ida ba infrasaun sira iha ámbitu asinatura no komérsiu eletróniku.

Projetu Dekrelu-Lei ne’e ho objetivu atu fó estrutura jurídika ba nasaun ne’e, ne’ebé promove dezenvolvimentu tranzasaun komersiál eletrónika sira, iha ámbitu sosiedade informasaun nian ida ne’ebé luan liu. Ida ne’e buka mós atu kria oportunidade signifikativa sira ba investimentu no empregu, iha tempu hanesan promove kreximentu ekonómiku no inovasaun.

Objetivu seluk mak atu fasilita interasaun no envolvimentu sidadaun sira no empreza sira ho Administrasaun Públika nian, aborda mós asuntu sira iha nivel nasionál no internasionál iha kontestu komérsiu eletróniku nian.

Ikusliu, intervensaun Lejizlativa iha mós ninia objetivu atu enkoraja dezenvolvimentu komérsiu transfronteirisu la ho surat tahan (sein papél), hodi kontribui ba integrasaun ne’ebé boot liu husi Timor-Leste iha ekonomia rejionál no globál.

Advertisement

Jornalista: Gloria Maia

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Polítika

Taur Informa bá Ramos-Horta, Kazu Asidente iha Atambua Taka Ona

Published

on

Hatutan.com, (24 Jullu 2024), Díli—Eis Prezidente Repúblika, Jenerál reformadu Taur Matan Ruak informa bá Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta kona-bá asidente tráfiku iha Atambua provínsia Nusa Tenggara Timur (NTT), Indonézia hafoin fila hosi Rejiaun Administrativa Espesiál Oe-cusse-Ambeno (RAEOA), iha loron 22 fulan-jullu taka ona.

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

PN Preokupa Sigaru Illegál Nakonu iha TL

Published

on

Hatutan.com, (24 Jullu 2024), Dilí—Parlamentu Nasionál (PN) preokupa no husu Governu atu tau atensaun bá kontentór balun ne’ebé mak hatama sigaru la tuir dalan legál no oras ne’e nakonu iha Timor-Leste (TL).

(more…)

Kontinua Le'e

Polítika

Taur Matan Ruak Prontu Kolabora ho Auditoria Ne’ebé Xanana Inisia

Published

on

Hatutan.com, (24 Jullu 2024), Díli- Primeiru-Ministru  iha VIII Governu Konstitusionál,   Jenerál Reformadu Taur Matan Ruak,  prontu kolabora ho prosesu aauditoria internasionál ne’ebé IX Governu Konstitusionál lidera husi Primeiru-Ministru (PM) Xanana Gusmão  sei halo ho intensaun atu hadi’a jestaun institusionál hodi garante boa-governasaun.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending