Connect with us
Pakote Ahi

Internasionál

Simeira ASEAN-Austrália Fortifika Solidariedade-Unidade bá Dezenvolvimentu Ekonómiku

Published

on

Hatutan.com, (06 Marsu 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konsidera simeira Asossiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN) no Austrália ne’ebé selebra tinan 50 (1974-2024) atu fortifika liután lasu amizade, solidariedade no unidade, respeita-malu entre paiz membru sira hodi kontinua hamutuk hadi’a dezenvolvimentu ekonómika no investe bá rekursu umanu sai prioridade atu forma lider foun iha futuru.

Xanana Gusmão partisipa iha simeira Asossiasaun Nasaun Sudeste Aziátiku (ASEAN) no Austrália ne’ebé selebra tinan 50 (1974-2024), iha Centro Convensaun-Melbourn, Austrália, Kuarta (06/03/2024). Foto: Média GPM.

“Simeira ASEAN-Austrália ne’e hanesan reflesaun ida kona-bá saida mak akontese ona no saida mak sira hakarak atu halo ASEAN no Austrália bele servisu hamutuk nafatin ba to’o tinan 50 mai tán. ASEAN haree katak, iha programa barak Austrália apoia no agora ba oin Austrália konsentra atu apoia makas iha regra no irarkia ne’ebé ASEAN estabelese ona,” Hatutan.com sita deklarasaun Xanana Gusmão iha Centro Convensaun- Melbourn, Austrália iha komunikadu, Kuarta (06/03/2024).

Lee Mós: Xanana Partisipa Tinan 50 Simeira ASEAN iha Japaun

Xanana agradese maski Timor-Leste hanesan observadór no partisipa iha simeira ne’e hodi rona esperiénsia hosi lider ASEAN sira ne’ebé tau hanoin tuir Austrália atu fó prioridade bá investimentu rekursu umanu, kooperasaun iha seitór negósiu no ekonomia, servisu hamutuk iha área defeza, seguransa tasi no área prioridade seluk tán.

Advertisement

“Ita agradese tanba kona-bá ASEAN, Austrália prontu atu apoia iha área rekursu umanu, depois mak haree ba ekonomia, sosiál, edukasaun, saúde no programa barak ne’ebé sira halo ona no sei kontinua nafatin. Tanba ita Timor-Leste aprende hodi rona rai seluk nia esperiénsia hodi husu kooperasaun ne’e bele la’o di’ak liután iha tinan mai ne’e,” Xanana hateten.

Xefe Governu apresia iha simeira ne’e, lideransa ASEAN sira mós toka konflitu ne’ebé akontese iha nasaun Myanmar, Israel, Palestina, Ukrania no Rusia presiza atensaun makas hosi lider mundiál ASEAN no apoia hosi Organizasaun Nasoens Unidas (ONU) atu solusiona hodi hapara funu hodi evita povu no labarik ki’ik labele mate no sai vitima bebeik tenke harii dame no harii Estadu ida metin ba oin.

Primeiru-Ministru dehan, haree ba intervensaun lider ASEAN sira nian, importante tebes atu hapara funu no promove paz hodi povu no nasaun idak-idak bele dezenvolve an no harii Estadu tuir prinisipiu demokratiku.

Xanana Gusmão konsidera esperiénsia ne’ebé Timor-Leste rona no aprende hosi pais membru sira iha Simeira ASEAN-Indonézia, ASEAN-Japaun no ASEAN-Austrália atu lori Timor-Leste prepara an aposta barak ba iha investimentu rekursu umanu mak sai prioridade hodi lori Timor-Leste sai membru plenu ASEAN iha 2025.

Austrália iha komitmentu bo’ot Apoiu ASEAN

Advertisement

Iha fatin hanesan, Primeiru-Ministru Austrália, Anthony deklara Austrália sei kontinua servisu hamutuk atu hadia dezenvolvimentu ekonomia no kapasitasaun ba foin sa’e sira atu sai lider di’ak ida nasaun ASEAN.

“Austrália iha komitmentu atu servisu hamutuk ho pais ASEAN tomak hodi harii dame iha ita nasaun ida-idak ho konfiansa no transparánsia ba malu atu hetan moris armonia,” Primeiru-Ministru Austrália Anthony Albanese hateten.

Simeira ASEAN Austrália ba ohin loron foka área prioridade haat ne’ebé sai mata dalan ba susesu iha futuru maka kooperasaun iha área negósiu no investimentu, kooperasaun iha seitór maritima, tranzisaun iha klima no enerjia ne’ebé moos no prepara lider ne’ebé foun ba futuru.

Tema haat ne’e sai nu’udar deklarasaun importante no prioridade ba simeira Melbourne ne’ebé sei implementa hodi fó susesu ba atividade negosiu no investimentu ne’ebé forte, no iha responsabilidade atu fiar ba malu iha servisu maritima nian no prepara lider foun ba nasaun idak-idak.

Dadaun ne’e, Austrália apoia fundus hamutuk Milliaun $2 hodi harii no dezenvolve investimentu iha Asia pasifiku no tuir dadus, investimentu Austrália ho ASEAN iha tinan 2022 hamutuk milliaun $307.

Advertisement

Iha fatin hanesan, Prezidente Rotativa ASEAN no Primeiru-Ministru Repúblika Povu Laos, Sonexay Siphandone, agradese tebes hodi lidera simeira Austrália-ASEAN ba dala-50 ne’e sei fortifika liután kooperasaun nasaun ASEAN hodi kontinua fotalese relasaun di’ak hanesan parseiru, amigu no nasaun viziñu sira iha regiaun ASEAN.

Nia dehan, Laos orgullu sai parseiru forte no kleur ho Austrália iha relasaun ne’ebé rai rua harii hosi prinisipiu respeita malu, komprende ba malu no servisu ne’ebé solidu.

Laos no Austrália sei kontinua servisu hamutuk hodi haforsa kooperasaun bilaterál ne’ebé estabelese ona hodi fó susesu ba kooperasaun bilaterál tuir pilar haat ne’ebé Austrália deklara ona.

Nu’udar uma na’in ba ASEAN, Laos agradese hodi bolu atensaun ba pais hotu -hotu servisu hamutuk foka área prioridade hirak ne’ebé tama iha agenda ASEAN nian.

Primeiru-Ministru Repúblika Povu Laos, Sonexay Siphandone hatutan, estratezia ekonómia pais ASEAN-Austrália sei kontinua to’o 2040 importante tebes ba pais no povu ASEAN tomak.

Advertisement

Jornalista: Vito Salvadór

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Internasionál

Ramos-Horta bá Portugál-EUA, Partisipa Aniversáriu Revolução dos Cravos

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), DíliPrezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta hamutuk ho delegasaun semo bá Portugál hodi partisipa aniversáriu Revolução dos Cravos bá dala-L (50).

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

Xanana Konvida Sylvia Earle Atu Fahe Esperiénsia bá TL Kona-bá Kuidadu Tasi

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli— Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão konvida Péritu American Marine Biologist and Oceanographer, Sylvia Earle atu hala’o vizita mai Timor-Leste (TL) hodi fahe esperiénsia kona-bá diviorsidade tasi nian.

(more…)

Kontinua Le'e

Internasionál

PM Xanana ho PM Dominica Roosevelt Skerrit Diskute Kooperasaun Rai-Rua

Published

on

Hatutan.com, (20 Abríl 2024), Díli—Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão akompaña hosi Embaixadór Timor-Leste iha Brusselas, Jorge Trindade de Camões no ekipa Gabinete Fronteira Marrítima no Terrestre hala’o enkontru ho Primeiru-Ministru (PM) Commonwealth of Dominica, Roosevelt Skerrit hodi deskute kooperasaun bilaterál entre rai rua nian ne’ebé sei estabelese iha tempu besik.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending