Connect with us
Pakote Ahi

Justisa & Krime

Polítiku Sira iha Intensaun Hafraku CAC

Published

on

Hatutan.com, (16 Marsu 2024), Díli—Tinan ida liu ona, partidu polítiku sira ne’ebé asentu iha Parlamentu Nasionál (PN), liuliu partidu FRETILIN ho CNRT dada eleisaun komisáriu foun bá Komisaun Anti Korrupsaun (CAC, sigla portugés) ho razaun seidauk iha konsensu.

Lee Mós: Líder Bankada Sira Promete-tán Halo Eleisaun bá Komissáriu CAC iha 19 Marsu

Edífisiu CAC iha Farol, Díli. Foto/Tome da Silva

Ema sira iha podér polítiku ne’e hatene no entende ho didi’ak tebes knar CAC nian tuir Lei nú.8/2009, artigu 5 kona-bá kompeténsia CAC nian ho Lei nº 7/2020 26 Agostu,  kona-bá Medida Sira bá Prevene no Kombate Korrupsaun. 

Iha tinan 2023, kazu korrupsaun hamutuk 49, inklui kazu Ró Haksolok ho indikasuan kazu korrupsaun iha programa Sesta Bázika mak pendente hela iha CAC tanba laiha komisáriu CAC atu bele fó deliberasaun servisu investigasaun nian. Tanba ne’e, persesaun públiku, katak polítiku sira ho intensaun hafraku CAC atu la bele aselera kazu korrupsaun sira ne’ebé talvés envolve ukun na’in sira ka lider polítiku sira balun.

Advertisement

ONG Programa Monitorizasaun Sistema Justisa (JSMP, sigla ingles) fó opiniaun katak Parlamentu Nasionál tenke iha seriedade aselera eleisaun komisáriu CAC. Maibé besik tinan ida ona eleisaun ne’e la konsege tanba de’it la prienxe kuorum, hatudu katak PN la iha seriedade atu hili figura balun bá lidera CAC.

Diretora Ezekutiva JSMP, Ana Paula Marcal hateten, Parlamentu Nasionál viola ona lei artigu 11 nú.6 kona-bá mandatu no nia prosedimentu, katak bainhira superior komisáriu atu remata nia mandatu iha fulan ida antes Guvernu tenke iha ona hanoin atu diskute ema se mak atu troka nia fatin.

JSMP nia haree katak besik tinan ida ona Komisáriu CAC iha fó prejuizu bá Nasaun Timor Leste tanba la iha prevensaun bá korrupsaun, nune’e agora daudaun ema servisu iha CAC ne’ebá ne’e loroloron halo de’it servisu administrativu.

“Ita gasta de’it osan la prodús buat ida. Ita atu prevene korrupsaun, maibé agora reprezenta povu iha Parlamentu Nasionál la halo buat ida. Ita haree iha ikus ne’e kazu ne’ebé mak atu halo prosesu kontinuasaun la iha no kazu sira ne’ebé mak foun, ne’e la iha, tanba tuir lei CAC ne’e katak komisáriu mak iha liu kompeténsia tomak atu delega  kazu korrupsaun sira bá prosesu investigasaun no to’o submete bá Ministériu Públiku,” Diretora Ezekutiva JSMP, Ana Paula Marcal hatete ba Hatutana.com iha nia edifísiu Colmera, Díli, Sesta (15/3/2024).

JSMP rekomenda bá Parlamentu Nasional atu tau prioridade bá ida ne’e, tuir loloos presiza mós altera tia lei ne’e tanba komisaun ne’e independente atu haree bá indikasaun korrupsaun sira iha estadu ida ne’e.

Advertisement

Timor Leste iha mehi ida atu halo prevensaun no kombate hodi diminui kazu korrupsaun sira iha rai laran, tanba Osan ne’ebé mak atu utiliza bá povu, labele ema ida de’it mak goza ka benefisia an, tanba ne’e mak harii CAC atu ajuda tan Ministériu Públiku  bele halo prevensaun ba korrupsaun.

“Ami nia pareser ida fó sai iha tinan kotuk katak ami hakarak rekrutamentu bá Komisáriu  CAC tenke liu hosi Komisaun eventual ida (Painel) atu ema hotu iha direitu bele tuir konkursu. Tanba JSMP hakarak hadi’a ona ita nia sistema ne’e. Ita iha responsabilidade atu hatán povu nia ejijénsia ne’e. Labele halo nomeasaun bá ema ida ne’e, depois bá la halo buat ida. Ne’e signifika ita la iha responsabilidade moral bá povu no nasaun ida ne’e. Ita labele enjoy ho ida ne’e. Lae konsekuénsia ita sei simu iha aban bairua,” Ana Paula Marcal hateten.

Nia dehan, hosi polítika ka governu bele nomea ema ruma maibé ida atu di’ak liu ne’e tenke iha komisaun ida ne’ebé mak independente, lori programa atu halo prevensaun ba korrupsaun hodi garante bá kualidade servisu  futuru nasaun ninian. Tanba nia ne’e komisaun ida ne’ebé luta hasoru korrupsaun no nia risku ne’e mós boot lahalimar.

“Ami JSMP la ko’alia kona asuntu polítika atu iha kolapsu ka Lae. Mas, ami haree Parlamentu Nasional la iha seriedade bá kombate korrupsaun ne’e. Maibé, se karik PN la iha konfiansa ona ba servisu CAC nian, labele husik de’it hanesan tanba ida ne’e viola lei CAC nian. Lei ne’e rasik reprezenta povu sira iha Parlamentu Nasional viola total,” Nia dehan tan.

Jornalista Estajiariu:  Lazaro Pereira Quefi

Advertisement

 

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Justisa & Krime

Absolve “Kalohan” Hosi Pena Efetivu Tinan-Lima La’ós A-favór bá Korrupasaun

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli—Prezidente Tribunál Rekursu (PTR), Deolindo dos Santos konsidera desizaun Tribunál Rekursu (TR) nian hodi absolve Sekretáriu Jerál Partidu Demokrtátiku (PD), António da Conceição “Kalohan” hosi pena prizaun efetivu tinan-lima, la’ós a-favór bá korrupsaun maibé ne’e fundamentasaun hosi Lei.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

Fujitivu Arnolfo Teves Jr Submete Rekursu bá TR

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli-Fujitivu Arnolfo “Arnie” Alimpit Teves Jr submete ona rekursu bá Tribunál Rekursu (TR) kona-bá prosesu sira liga ho estradisaun ne’ebé Ministériu Públiku sei halo hamutuk ho Tribunál Estadu Filipina.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

FONGTIL Preokupa Autoridade Sira Nonook ho Kazu Ró Tranship II no Expo Dubai

Published

on

Hatutan.com, (22 Abríl 2024), Díli– Forum ONG Timor-Leste (FONGTIL) preokupa ho prosesu transparénsia hosi Ministériu Públiku (MP) kona-bá kazu Ró Tranship II ho Expo Dubai ne’ebé FONGTIL submete to’o agora la iha follow-up no MP nonook tiha de’it.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending