Connect with us
Pakote Ahi

Justisa & Krime

Eviksaun, PDHJ Konsidera Aprosimasaun SEATOU Sees Hosi Prinsípiu Direitus Umanus

Published

on

Hatutan.com, (19 Abríl 2024), Díli—Provedoria Direitus Humanus no Justisa (PDHJ), lamenta no konsidera aprosimasaun ne’ebé Governu halo liu hosi Sekretáriu Estadu Asuntu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites Dias  hasoru komunidade iha Díli, sees hosi prinsípiu direitus umanus ninian.

Sekretáriu Estadu Asuntu Toponímia no Organizasaun Urbana (SEATOU), Germano Santa Brites Dias, halo eviksaun bá okupante rai Estadu iha merkadu Sengol Bidau,Díli, (18/04/2024) Foto: Tomé da Silva.

Lamentasaun ne’e espresso hosi Provedór Virgílio da Silva Guterres “Lamukan” akompaña hosi Provedór Adjuntu Boa Governasaun, Rigoberto Monteiro no Provedora Adjunta, Maria Marilia X. C. de O. da Costa liu hosi konferénsia imprensa hamutuk ho komunidade afetadu eviksaun Aitarak-laran, iha Sala Biblioteka PDHJ, Caicoli,  Sesta (19/04/2024).

Lee Mós: Ramos-Horta Kestiona Prezensa Militár iha Eviksaun, Germano Dehan Presiza Seguransa Tanba Vida La Fa’an iha Loja

Objetivu prinsipál hosi komferénsia imprensa ida-ne’e, atu hato’o provedór nia preokupasaun bá situasaun ne’ebé akontese hasoru komunidade iha Dili laran, provedór observa aprosimasaun ne’ebé Governu halo ho objetivu atu halo ordenamentu ba kapitál Timor ninian.

Advertisement

Provedór hateten, hanesan entidade Estadu ninian apoia kualkér inisiativa Estadu atu halo ordenamentu teritoriál sidade no ba fatin ne’ebé sai prioridade Estadu no sai fatin públiku, ne’e provedór fó apoiu tomak.

“Maibé ho observasaun provedór haree hanesan iha área sengol, no ikus liu iha Aitarak-laran, iha nessesidade provedór atu fó-sai ba públiku buat balun sai preokupasaun tebes. Primeiru kualkér prosesu despezu tenke halo ho prinsipiu respeitu ba direitus humanus, oinsa trata ema ho dignidade no dignu,” nia hateten.

Provedór PDHJ, Virgílio da Silva Guterres “Lamukan” akompaña hosi Provedór Adjuntu Boa Governasaun, Rigoberto Monteiro no Provedora Adjunta, Maria Marilia X. C. de O. da Costa realiza konferénsia imprensa hamutuk ho komunidade afetadu eviksaun Aitarak-laran, iha Sala Biblioteka PDHJ, Caicoli, Sesta (19/04/2024). Foto: PDHJ.

PDHJ konsidera Repúblika Demokrátiku Timor-Leste (RDTL) hanesan Estadu direitu demokrátiku ida ne’e implika katak, kualkér aprosimasaun polítika ne’ebé governante sira halo hasoru povu tenke respeita prinsipiu direitu umanus.

“Aprosimasaun membru Governu sira, aparellu estadu ni’an ba ita nia povu tenke afirma prinsipu ida ne’e. Labele halo ema rai seluk haree ita sai munafik, proklama’an estado de direitu demokrátiku maibé ita uza aprosimasaun autoritáriu, la respeita ita nia povu,” Provedor hateten.

PDHJ la kestiona kona-bá komunidade sira loos ka sala, ne’e kestaun seluk, PDHJ nia intervensaun atu hateten povu sira iha Sengol, Aitarak-laran merese hetan tratamentu ne’ebé dignu hosi kualkér governante.

“Iha eleisaun ita lori fos, supermie, lori osan ba hamaus povu atu hili ita. Depois ita ukun ita la respeita fali sira, ne’e falta de respeitu, ita la kestiona povu ne’e viola regra ne’e laiha, kriminozu sira kuandu ita kaer hatama kadeia ita sei fó han no respeita sira sa tán populasan,” nia kestiona.

Advertisement

PDHJ haree entidade sira ne’ebé Estadu harii atu proteze direitus humanus, apela ba governante hosi ministériu relevante atu tau atensaun ida-ne’e, respeita povu nia dignidade humana, trata sira hanesan ema, bá ko’alia ho sira didi’ak hanesan uluk politíka sira ba ko’alia no hamaus iha eleisaun, la’ós ukun tiha ba trata sira hanesan ema laiha dignidade.

Aproveita oportunidade ida ne’e atu fo hatene ba autoridade sira, xefe suku parte Aitarak-Laran iha ne’e, Prezidente autoridade munisipiu Dili, Ministeriu relavante, Administradór Postu atu iha tempu badak hamutuk ko’alia garante apoiamentu ne’ebé dignu ba komunidade sira iha Aitarak-Laran familia ruanulu resin ida (21), tanba agora sira laiha fatin atu hela, informasaun hateten katak iha konkordánsia komunidade ho Governu, maibé atu hateten katak osan ne’ebé simu ne’e la nakfila derrepenti bá tenda, uma hodi ema hela presiza tempu naruk, ida-ne’e maka objetivu prinsipál hato’o iha konferénsia imprensa ida ne’e.

Provedór mos sei halo komunikasaun ho Komandu Jerál F-FDTL, atu husu baze legál ruma involmentu militár ninian iha prosesu despeizu administrativu, sei haree parte legál atu husu sei iha dekretu ruma hosi Prezidente Repúblika hanesan komandante supremu das Falintil atu fó autorizasaun bá militár atu tun halo despeza administrativu hasoru populasaun.

Horseik, estudante no joven balun mai to’o iha ne’e hato’o lamentasaun ida ne’e mai provedór, liu-liu atu halo intervensaun oinsa atu akui familía 21 ne’ebé lakon sira nia fatin iha ne’eba.

“Ami sei buka hatene se aplikasaun lei ne’e, lei ida ne’ebe, husi maluk legal sira lei ida 2003 numeru 33 altera iha 2008 ne’e kona-ba espasu fatin nian, agora aitarak-laran la’os la tama iha espasu públiku, mais ida ne’e informasaun ne’ebé provedór rona fo hatene ona ba parte legal atu haree ida ne’e,” nia dehan.

Advertisement

Provedór mós fó hanoin katak, hanesan Primeiru Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão hateten iha tinan barak liu bá molok atu sobu halo uluk fatin bá sira, agora maun Xanana mak Primeiru Ministru konsistente afirma ida-ne’e halo uluk fatin dignu mak lori sira bá.

Iha fatin hanesan, Portavos, Adão do Carmo de Jesus hateten, komunidade afetadu eviksaun bá estrada Ministeiru Finansas ba Palasio Prezidensial Aitarak-Laran, suku Kampu Alor, Posto Administrativu dom Aleixu, Munisípiu Dili prontu atu koopera hodi hadi’a dezenvolvimentu sidade Dili nian maibé, presiza trata sira ho dignu.

Tuir deklarasaun hosi Portavos katak, komunidade afetadu sira iha Aitarak-Laran seidauk hetan indeminizasaun hosi Estadu tanba foin mak haruka sira bá loke hela konta bankária maibé, bainhira komunidade sira forma hela iha banku hodi loke konta bankária sira nia uma hetan sobu ona hosi ekipa SEATOU.

Jornalista: Zita Menezes

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Justisa & Krime

PDHJ Kondena Pesoál Servisu Sekreta Tiru Joven iha Salele

Published

on

Hatutan.com, (03 Maiu 2024), Díli–Provedoria  Direitus Umanus no Justisa (PDHJ) kondena aktu ‘brutalizmu’ husi pesoál membru Servisu Sekreta ne’ebé lori pistola tiru kanek joven ida no halo agresaun fíziku bá maluk defisiénsia iha área Salele, Postu Administrativu Tilomar, Munisípiu Covalima, Kuarta kalan (01/05/2024).

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

PGR La Tama To’o Desizaun Atu Estradita Fujitivu Arnolfo Tevez Jr

Published

on

Hatutan.com, (30 Abríl 2024), Díli – Prokuradoria Jerál Repúblika (PGR, sigla portugés) sei la tama to’o prosesu administrativu no desizaun polítika kona-bá kestaun estradita ka la estradita fujitivu Arnolfo Teves Jr.

(more…)

Kontinua Le'e

Justisa & Krime

Absolve “Kalohan” Hosi Pena Efetivu Tinan-Lima La’ós A-favór bá Korrupasaun

Published

on

Hatutan.com, (24 Abríl 2024), Díli—Prezidente Tribunál Rekursu (PTR), Deolindo dos Santos konsidera desizaun Tribunál Rekursu (TR) nian hodi absolve Sekretáriu Jerál Partidu Demokrtátiku (PD), António da Conceição “Kalohan” hosi pena prizaun efetivu tinan-lima, la’ós a-favór bá korrupsaun maibé ne’e fundamentasaun hosi Lei.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending