Hatutan.com, (02 Maiu 2024), Díli-Deskonfia, pesoál servisu sekreta ida ho insial GS, hosi Servisu Nasionál Intelijénsia (SNI) uza pistóla tiru kanek vítima Elizardo Cardoso Mandas, iha área Salele, Postu Administrativu Tilomar, Munusípiu Covalima, Kuarta kalan (01/05/2024).
Lee Mós: Kazu Tiru iha Likintae, AM Kumpre Aprezentasaun Periódika
Komandante PNTL Munisípiu Covalima, Superintendente Polísia Calistro Gonzaga haree vitíma ne’ebé hala’o hela tratamentu intensivu iha Ospitál. Foto/Espesiál
Rosário Doloroso Ximenes nu’udár reprezentante família vítima , informa akontesimentu tiru ne’e konsege hakanek Elizardo iha parte kotuk laran, hodi borus bá kalilin sorin karuk. Alende ne’e baku tán vítima Andreas Nesi, inklui defisiente matan, ho naran bolu Anu, rezulta tohar iha liman sorin-loos.
Rosário Doloroso haktuir kronolójia akontesimentu ne’e katak, iha loron 01 fulan-Maiu 2024, iha tempu kalan, vítima sira halo adorasaun bá loron Na’in-Feto nian iha Kapela. Hafoin adorasaun, vítima sira mós fila, sei tuur hela iha kioske ida nia oin hodi hemu kafé.
Tuur lakleur de’it, mosu karreta kór metan ida ho tipu HILUX, la fiksa xapa matrikula, suspeitu ho karreta servisu nian estasiona ka para kedas iha kioske nia oin, tun hosi karreta, halo kedas asaun hasoru vítima sira.
Iha asaun forsada ne’e, pesoál ne’ebé ikus mai deskonfia membru SNI uza pistola ameasa no tau iha vítima Elizardo nia maun nia reen-toos. Tán ta’uk, vítima ne’ebé hetan uluk ameasadu, sira fó hatene bá malu hodi halai.
“Husi ne’e, no iha ne’e kedas, vítima halai, no autór refree tiru tuir iha parte kotuk laran, no kartus-musan borus iha nia kalilin parte liman karuk no baku tán vítima nia maun ne’ebé mak haruka vítima halai,” Hatutan.com sita deklarasaun Rosário Doloroso Ximenes ne’ebé haktuir iha komunikadu imprensa.
Baku hotu vítima sira, autór sa’e karreta, halai tun bá, no baku tán joven defisiente matan ida to’o liman tohar.
“Família vítima lamenta tebes ho aktu ida ne’ebé pesoál intelijénsia ne’ebé komete hodi uza arma Estadu nian tiru kanek no baku tohar ami nia oan sira hanesan animál,” nia kestiona.
Tuir Konstituisaun RDTL, Artigu 147, kona-bá Polisia no Forsa Seguransa sira, iha alinea 2, katak, prevensaun kriminál tenke hala’o ho respeitu bá direitus umanus. Maibé, haree bá aktu atuasaun ne’ebé komete hosi pesoál SNI ne’e viola ona regra sira hatuur iha lei inan. Tanba ne’e, Rosário Doloroso, husu bá ministériu defeza no instituisaun FALINTIL-Forsa Defeza Timor-Leste (F-FDTL) atu asume responsábilidade bá atuasaun brutalizmu pesoál SNI ne’e hodi prosesa tuir dalan legál.
Família sira evakua vitíma bá ospitál hodi hetan tratamentu intensivu. Foto/Espesiál
Husu mós bá ministériu interiór atu dada fila membru SNI ne’ebé la hatudu sira-nian servisu ho profesionalizmu hosi Postu Mota-masin, Munisípiu Covalima.
Família vítima sira mós rekomenda bá SNI atu hola medida ne’ebé forte membru ne’e, tanba hatudu aktu violasaun gráve bá norma legál sira regula iha lei.
Iha sorin seluk, Komandante Jerál Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL), Komisáriu Henrique da Costa, konfirma, loos duni katak, iha kuarta-kalan, mosu duni kazu asidente ida iha Covalima.
Hafoin insidente ne’e, Komisáriu Henrique mós hetan kedas kontaktu ida hosi komandante PNTL Munisípiu Covalima, Superintendente Polísia Calistro Gonzaga, hodi informa kona-bá akontesimentu ne’e. Ho ida-ne’e komandau jerál PNTL orienta kedas komandante munisípiu tun bá iha terrenu hodi konfirma informasaun kona-bá kazu ne’e.
“To’o iha fatin akontesimentu inian, iha fatin ne’e rua, iha duni insidente ne’e, no nia ho nia membru sira normaliza kedas situasaun, no sira mós identifika katak, iha duni membru ida Servisu Sekreta ne’ebé maka envolve iha insidente ne’e, ho komunidade sira iha fatin ne’ebá, no ita nia parte komandu munisípiu ninian asegura kedas. Depois ida ne’e, ita mós informa kedas bá iha parte diretór jerál SNI ho mós xefe estadu maior jenerál F-FDTL, para atu nune’e hatene,” Komisáriu Henrique informa.
Kona-bá sá motivu mak membru SNI ne’e halo atuasaun tiru, komisáriu jerál PNTL ne’e hatán de’it katak, prosesu investigasaun la’o hela, tán ne’e, hein de’it rezultadu molok anunsia bá públiku.
Vítima Elizardo, oras ne’e evakua ona mai iha Hospitál Nacional Guido Valadáres (HNGV), hodi hala’o tratamentu médiku bá nia kondisaun kotuk laran ho kalilin sorin-loos ne’ebé kanek ‘todan’.
Komisaun B-PN husu Loke Investigasaun Profunda
Vitíma ida ne’ebé hetan baku to’o liman-tohar. Foto/Espesiál
Membru komisaun B Parlamentu Nasionál (PN) ne’ebé trata asuntu Negosiu Estranjeiru no Depeza Seguransa, Luis Roberto husu Diretór Jerál Servisu Nasionál Intelejénsia (SNI) Lounginhos Monteiro, atu halo investigasaun kle’an bá membru SNI ne’ebé uzá arma Estadu hodi tiru joven ida iha Munisípiu Covalima i.
Tuir informasaun ne’ebé Deputadu hosi Bankada KHUNTO ne’e rona husi maluk sira iha Covalima, katak horikalan akontesementu hale’u tuku 23:00 Otl, iha ne’ebá iha membru SNI sira ne’ebé mak uzá arma hodi tiru joven sira balu tiru iha nian kotuk laran .
“Nu’udár membru komisaun B-PN husu bá orgaun kompetente sira atu halo investigasaun kle’an bá membru SNI ne’ebé mak utilizá armas ne’e la ho responsabilidade,” Deputadu Luis Roberto hateten bá jornalista iha PN.
Nia hatete SNI foin mak estabelese iha tinan 2015 nune’e arma sira ne’e atu utilizá bá saidá nian, momentu atu fó arma bá pesoál SNI mós halo diskusaun ulun moras no sosiedade sivil sira mós kestiona no interpreta katak ema sivíl sira ka’er hotu fali kilat, maibé nesesidade Estadu ninian entaun ne’e mak estabelese SNI ne’e hodi fasilita servisu bá Estadu nia interese.
Reprezentante povu ne’e mós haktuir iha tempu badak Komisaun B Parlamentu Nasionál sei bá halo fiskalizasaun bá SNI nia servisu ne’ebé mak durante ne’e sira halo.
Jornalista: Rogério Pereira Cárceres/Zita Menezes