Hatutan.com, (11 Fevereiru 2025), Díli- Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta husu ba dirijente sira Polísia Sientífika Investigasaun Kriminál (PCIC-portugés), atu aplika prosesu disiplinár hasoru membru ne’ebé ameasa joven sira ho arma iha área Delta-IV tamba ida ne’e la tuir regra no impaktu ba naran di’ak instituisaun nian.
Lee Mós: Membru PCIC Ida Uza Arma Ameasa Joven sira iha Área Delta-IV

Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta. Foto/Tome da Silva
“Membru PCIC ne’ebé uza arma ameasa joven sira ha’u foin mak rona ida ne’e. Se sira halo ne’e, se mak halo tenke foti prosesu disiplinár, instituisaun seguransa iha ne’ebé la tuir lei, regra governu tenke tau pulisaun disiplinár,” Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta ba jornalista sira iha Palásiu, Tersa (11/02/2025).
Xefe Estadu hatutan dirijente sira tenke hatene ida ne’e, bainhira elementu ruma, PNTL, PCIC ka F-FDTL, ka sesé komportamentu la di’ak ne’e impaktu aat ba naran instituisaun nian, no naran rai nian.
“Ne’e-duni ha’u espera Diretór Nasionál PCIC sei halo prosesu disiplinár kontra elementu, tanbasá nia lori fali arma ne’e la’ós nia mandatu, ne’e foin mak ha’u rona,” Ramos-Horta afirma.
PCIC Simu Ona Informasaun no Sei Aplika Prosesu Disiplinár
Diretór Nasionál PCIC, Vicente Fernandes e Brito, ba jornalista sira, Segunda (10/02/2025), hateten laiha investigadór ida, espesialista ida, hanesan funsionáriu PCIC atu sees husi responsabilidade.
Kuandu simu informasaun iha indísiu forte sei la aplika tan averiguasaun maibé diretamente ba prosesu disiplinár. Agora simu informasaun, kuandu konjuga ho prova ne’ebé iha, no informasaun indísiu forte no hatudu prova bele iha prosesu disiplinar, administrativu no bele mos kriminál, mas solusaun ida-idak iha nia prosedimentu rasik.
Nia afirma tuir informasaun ne’ebé iha katak iha investigadór ida mak komete krime ne’e, maibé labele indika direita se tamba membru PCIC ne’e mós goza hela prinsípiu prezunsaun inosénsia. Mas importante mak loke prosesu disiplinár.
“Ha’u foin mak simu informasaun, kuandu ita iha serteza kona-bá informasaun ida-ne’e no ita iha evidénsia loke kedas nia prosesu ddisiplinár.” Hateten Vicente Fernandes e Brito.
Prosedimentu utilizasaun arma ba iha membru PCIC autoriza bainhira hala’o hela funsaun, vijilánsia iha terrenu, rekolla informasaun sira ne’e bele utiliza arma. Sira ne’ebé ba munisípiu halo investigasaun kriminál, sira ne’e bele autoriza utiliza arma no depois de ida ne’e entrega fali arma, tamba PCIC iha sistema monitorizasaun ida ho plataforma ida espesífiku ba ida-ne’e.
PN Lamenta
Membru Parlamentu Nasionál (PN) lamenta tebes ho aktu membru PCIC ne’ebe mak uza arma estadu hodi ameasa joven sira iha Delta IV, Sábadu, 08 fulan-Fevereiru 2025.
Prezidente Komisaun B ne’ebé trata asuntu Negósiu Estranjeiru no Defeza Seguransa Domingos Augosto “Deker” hateten nia seidauk hatene problema ne’e ninian kauza no sei konfirma ho Ministériu Justisa bele halo investigasaun hodi bele hatene kauza husi problema ne’e rasik.
“Ha’u nian parte hanesan reprezentante povu, ha’u mós lamenta bainhira membru PCIC lori fali arma bá ameasa povu ne’e laloos no kontra lei, ne’e ha’u la aseita,” Deputadu Domingos Augosto “Deker” hateten bá Jornalista sira iha PN.
Membru komisaun B ne’e afirma, laiha lei ida ne’ebé hatuur iha konstituisaun dehan katák fó kbiit bá PCIC ka kualkér membru ruma ne’ebé mak hala’o knaar iha seguransa nian atu lori arma ameasa povu.
Iha sorin seluk Deputada PLP Maria Angelina Sarmento hateten kona-bá membru seguransa balu ne’ebé mak uza aparellu estadu ka uza arma hodi ameasa sidadaun nian vida, no sidadaun sira ne’ebé mak vítima husu sidadaun sira bá keixa iha Ministériu Públiku.
“Tanba ne’e aktu abuza podér, uza farda uza instrumentu estadu fó atu bele proteje nian sidadaun sira, maibé nia mak uza fali hodi ameasa bá povu,” Nia hateten
Deputada Bankada FRETIIIN Lidia Norberta mós hatutan tán katák povu, kbiit laek liman ain tanan, sira ne’e laran metin hela bá instituisaun seguransa sira tanba sira mak sai lutu nasaun nian. tanba ne’e, la’ós PCIC sai fali hanesan impedimentu ka sai ameasa fali bá povu.
Iha fatin hanesan Vise-Ministru Asuntu Parlamentár Adérito da Costa Hugo hateten, katák PCIC iha ninian regra rasik bá utilizasaun arma.
Nia hateten ho akontesimentu ne’e ejije bá instituisaun responsavel sira iha PCIC atu halo prosesamentu bá medida disiplinár ho rejimentu PCIC nian.
Estrutura PCIC iha Problema
Hosi sorin seluk, Hatutan.com mós asesu informasaun hosi fonte sira balun katak durante tinan-rua ona estrutura xafe PCIC iha problema tanba kuaze tinan ona seidauk koloka pesoál sira atu lidera departamentu rua importante mak hanesan Departamentu Kontrola Armamentu la iha nia dirijente ka nia xefe no laiha mós adjuntu diretór nasionál PCIC.
Durante tinan-rua, Diretór Nasionál PCIC, Vicente Fernandes e Brito, mak asume hotu kompeténsia no responsabilidade hanesan xefe Departamentu Kontrola Armamentu, inklui asume mós knar adjuntu PCIC nian. Ho nune’e, funsionamentu estrutura iha PCIC la dun efetivu no efikásia tanba seidauk nomeia ema ruma ba asume kargu rua xave iha PCIC.
Jornalista: Vito Salvadór / Zita Menezes