Connect with us
Pakote Ahi

Ekonomia

Austrália Rekoñese Greater Sunrise Importante bá Dezenvolvimentu Timor-Leste

Published

on

Hatutan.com, (18 Setembru 2023), Díli- Reprezentante Austrália bá Greater Sunrise, Steve Bracks rekoñese katak Greater Sunrise importante tebes bá dezenvolvimentu ekonomia Timor-Leste tamba ne’e sei halo esforsu atu servisu hamutuk hodi dezenvolve projetu Greater Sunrise bá oin.

Lee Mós: Xanana Firme Defende Kadoras Greater Sunrise Mai TL

PM Xanana halo enkontru ho Reprezentante Austrália bá Great Sunrise, Steve Bracks iha Palásiu Governu, Segunda 18 Setembru 2023. Foto/Elio dos Santos da Costa

Reprezentante Austrália bá Sunrise Steve Bracks vizita mai Timor-Leste hanesan reprezentante espesiál husi Governu Austrália nian bá Greater Sunrise hodi hala’o enkontru ho Primeiru-Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão no mós Ministru Petróleu no Minerál Francisco da Costa Monteiro hodi ko’alia kona-bá maneira oinsá bá oin atu dezenvolve projetu Greater Sunrise.

Vizita ida ne’e la’ós vizita dahuluk, maibé ida ne’e nu’udár vizita bá da-haat nian hanesan reprezentante espesiál Austrália nian bá Greater Sunrise. Nia espera katak sei iha tan vizita sira tuir mai hodi diskute kle’an liután kona-bá projetu Greater Sunrise.

Advertisement

“Australia rekoñese projetu Greater Sunrise importante tebes bá povu no família Timor-Leste hotu. Austrália iha kompromisu servisu ho Timor- Leste oinsá mak atu dezenvolve projetu ne’e bá oin iha maneira ne’ebé mak teknikamente viavel no komersialmente bá projetu ida-neʼe,” Steve Bracks haktuir  bá jornalista sira iha Palásiu Governu, Segunda (18/09/2023).

Steve Bracks hatutan Austrália komprende Governu ida ne’e nia dezeju mak oinsá atu dada Greater Sunrise mai Timor-Leste. Maibé Austrália mós tenke haree bá estudu ne’ebé agora daudauk atu halo bá viabilidade ekonómiku ne’ebé mak sei fornese bá Timor-Leste, no mós ba kompañia sira hotu ne’ebé envolve iha projetu ida ne’e.

Nia reafirma mós katak Timor-Leste sosa ona asaun  ConocoPhillips liu husi Timor Gap tamba ne’e Austrália hakarak servisu hamutuk ho parseiru sira hotu ne’ebé mak envolve iha projetu ida ne’e.

“Ha’u dezeju projetu bá dada kadoras no estudu viabilidade sei remata iha fulan-Maiu no Juñu, tinan oin mai. Ida ne’e ha’u nia dezeju.” Nia subliña.

Kadoras Greater Sunrise Dada Mai Timor-Leste

Advertisement

Ministru Petróleu no Rekursu Minerál, Francisco da Costa Monteiro. Foto/Elio dos Santos da Costa

Ministru Petróleu no Rekursu Minerál, Francisco da Costa Monteiro,  liu husi programa Meet the Press, iha Sesta (15/09/2023) deklara katak  IX Governu Konstitusionál ne’ebé lidera hosi PM Xanana Gusmão, iha serteza bo’t atu kadoras Greater Sunrise dada mai Timor-Leste.

“Nu’udár Ministru Petróleu no Rekursu Minerál, ha’u tenke dehan serteza katak kadoras Greater Sunrise dada mai Timor-Leste, ne’e ha’u nia servisu dunik para buka meius hotu-hotu hodi asegura atu kadoras ne’e tenke mai dunik Timor,” Francisco da Costa Monteiro afirma.

Nua hatutan tratadu Fronteira Marítima hatudu tiha ona enkuadramentu ida  di’ak, la’ós ona tau iha dúvida forma oinsá mak atu dezenvolve kampu Greater Sunrise.

Nia tenik, bá dezenvolvimentu kampu Greater Sunrise, Timor-Leste presiza tau prioridade bá Petroleum Meaning Code (Código Mineiro),  Tax Regime no Production Sharing Contract ne’ebé hanesan enkuadramentu legál no kontratuál ne’ebé iha tinan tolu ikus, dezde 2019 la rejista ka la book to’o ohin loron.

Ba oin agora Ministériu Petróleu no Rekursu Minerál sei aselera prosesu sira ne’e hotu hodi finaliza tiha dokumetu tolu ne’ebé ohin temi hodi biban bá dezenvolvimentu konseitu bá iha dada kadoras Greater Sunrise mai Timor-Leste.

“Ne’e servisu ida ne’ebé presiza hotu-hotu nia esforsu, servisu makas para ita bele dada kadoras Greater Sunrise ne’e mai, hodi intensifika esplorasaun sira ne’e. Ita nia ekonomia los dunik arraska maibé ba futuru sei di’ak, la’o ba oin,” Nia esplika.

Advertisement

Muda Planta LNG Mai Natarbora

Ministru Petróleu no Rekursu Minerál mós informa katak Governu iha ona desizaun definitivu muda planta Liquified Natural Gas (LNG) mai Natarbora, Munisípiu Manatuto ho razaun bele halo poupansa bá konstrusaun planta ne’e rasik no ida seluk mak indemnizasaun ne’ebé to’o kedas millaun $1 to’o millaun $5.

“Se ita tau iha Beaço nia kustu indemnizasaun boot no auto estrada hosi Natarbora ba Beaço kuaze 72 kilo metro ne’ebé se konverte bá osan karik nia bele han kustu kuaze millaun $770  no ho sira ne’e hotu maka Governu iha hanoin atu muda bá Natarbora,” Francisco da Costa Monteiro fó razaun.

Razaun daruak mak kona-bá risku ambientál, no razaun datolu mak Governu nian haree bá iha polítika jestaun bá risku ambientál ho buat sira ne’e Governu muda konstrusaun planta LNG bá Natarbora.

Kona-ba rekursu ekipamentu, Ministru Francisco hateten, Governu uluk kedas hahú prepara rekursu bá konstrusaun LGN nian tanba iha Governu anteriór haruka Timoroan ne’ebé kompetente iha área Enjeñaria bá tuir formasaun iha Batam-Indonézia kona-bá oinsá  halo operasionalizasaun bá iha LNG.

Advertisement

Kona-ba ekipamentu ba planta LNG ne’e Governu garantia laiha problema tanba Governu iha estratéjia, iha planu hela bá ida ne’e.

Jornalista: Vito Salvadór

 

Advertisement
Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Ekonomia

Indonesia Salurkan Rp 4,4 Miliar Dukung Program Reformasi Manajemen Keuangan Timor-Leste

Published

on

Hatutan.com, (16 Mei 2024), Dili– Pemerintah Republik Indonesia melalui Lembaga Dana Kerja Sama Pembangunan Internasional (LDKPI) atau Indonesian AID menyalurkan bantuan dengan nilai Rp 4,4 miliar untuk pelaksanaan program reformasi manajemen keuangan Timor-Leste (Financial Management Reform Program): Development of Public and Private Accounting Standards dan Executive Development Program: Indonesian Government Financial Management System Training for Timor-Leste.

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

18 Maiu 2024, Aero Dili Lansa Vou Dahuluk Díli-Oecusse

Published

on

Hatutan.com, (14 Maiu 2024), Díli—Aviaun komersiál Timoroan nian, Aero Dili, Sábadu 18 fulan-Maiu 2024, halo inaugural flight ka lansa vou dahuluk bá Rejiaun Administrativu Espesiál Oe-Cusse Ambeno (RAEOA).

(more…)

Kontinua Le'e

Ekonomia

ENERPROCO Vs Timor Gap, Prontu Ona bá Tribunál Arbitrajen iha Singapura

Published

on

Hatutan.com, (14 Maiu 2024), Díli—Kompañia konsultór  internasionál ENERPROCO  rejistu ona kazu disputa kontratuál hasoru empreza estatál Timor nian, Timor Gap tanba sira konsidera jestór atuál Timor Gap hapara sira-nia kontratu la tuir prosedimentu kontratuál inklui seidauk halo pagamentu bá sira tuir fatura ka invoices lima (5) ne’ebé mak sira submete ona bá Timor Gap.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending