Connect with us

Defeza & Seguransa

Jogu Online Haki’ak Krime, Ramos-Horta Prefere Taka

Published

on

Hatutan.com, (18 Setembru 2025),Díli— Jogu online maka forma ruma husi jogu ne’ebé hala’o liuhosi internet. Atividade ida-ne’e  aposta osan ka sasán sira ne’ebé iha valór. Jogu online ne’e la serteza, maibé fó esperansa “falsu” atu manán osan ka sasán barak liután.

Lee Mós: Governu Fó Lisensa Ba Atividade Jogu Online Haat iha Timor-Leste

Avansu sira iha teknolojia informasaun nian halo jogu online sai asesivel liután liuhosi dispozitivu oioin hanesan komputadór, telemovel, no tablet. Fasilidade asesu ida-ne’e aumenta ona popularidade jogu online nian, maibé mós aumenta nia risku sira no impaktu negative.

Advertisement

Jogu online la’ós de’it jogu ida, maibé mós atividade ida ne’ebé iha impaktu negativu oioin ba ema ida-idak, família sira, no sosiedade.

Perigu balun husi jogu online inklui:

  • Lakon finanseira ne’ebé signifikativu
  • Problema saúde mentál hanesan depresaun no ansiedade
  • Disrupsaun ba relasaun sosiál no família nian
  • Problema legál sira ne’ebé rezulta hosi violasaun sira ba lei sira jogu nian

Jornalista sira halo entrevista doorstop ho Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta, Kinta (18/09/2025). Foto/Marcelino Tomae

Ho ameasa sira ba individuu no sosiedade husi fatór negative jogu online ne’e, Prezidente Repúblika José Ramos Horta, prefere atu taka total atividade jogu online ne’ebé eziste ona iha Timor-Leste, inklui jogu online sira ne’ebé Govenru liuhosi Inspesaun Jerál ba Jogu (IGJ, sigla portugés) autoriza ka lejitima ona sira-nia ezisténsia.  

Atualmente, Governu ne’ebé lidera hosi Primeiru-Ministru (PM) Kay Rala Xanana Gusmão, liuhosi Inspetór Jerál ba Jogu (IGJ, sigla portugés) fó lisensa ba atividade Jogu online hitu, maibé  dadaun ne’e haat mak halo ona atividade iha Dili laran, mak hanesan ARL Kapstaad Unip.Lda, Frandes Doutel Unip.Lda, Amizade Sentru Online Lda, ho MJX Monjuxacar Lda.

ARL Kapstaad Unip.Lda, nia fatin jogu online iha Delta besik ponte foun no nia ramu ida iha Bebonuk ne’ebé hetan lisensa operasaun durante tinan-15.

Empreza Frandes Doutel Unip.Lda, nia fatin jogu online iha Kulu-Hun, loza  Jacinto group nia oin hetan lisensa tinan-rua no  daudaun estende nia ba tinan ida de’it.

Advertisement

Amizade Sentru Online Lda, nia atividade jogu online iha  Sede Suku bemori nia oin no nia ramu ida rua; ida iha Fatuhada ho Metiaut, Kuluhun no mós iha Delta nia fó ona servisu ba joven 600

MJX Monjuxacar Lda, nia fatin atividade jogu online iha Timor Plaza CBD4 ho nia ramu ida iha Delta.

Informasaun seluk ne’ebé Hatutan.com rekolla husi fontes kredivel balun hateten mós katak jogu online illegal mós hala’o sira-nia atividade iha Timor-Leste no dadaun ne’e iha rua mak ativa makai da iha patre Becora nian no ida seluk iha Munisípiu Baucau.

Ho jogu online ne’ebé buras daudaun iha Timor-Leste ne’ebé sai preokupasaun entidade sira-nian, inklui preokupasaun Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta nian, makai ha tempu badak Xefe Estadu sei ko’alia ho Primeiru Ministru Kay Rala Xanana Gusmão atu aka jogu online hotu, inklui jogu online  haat ne’ebé Governu liu-husi Inspensaun jerál jogu (IGJ)  legaliza halo sira-nia atividade iha Díli laran.

 Prezidente Repúblika José Ramos Horta hateten,  Governu loke jogu online  iha  Timor-Leste liu-liu iha Díli  laran, ida-ne’e périgu tebetebes,  kuitadu ema barak maka  iha mundu  súisidiu tanba jogu online sira,  ne’e perigoju ba  Timor-oan sira.

Advertisement

“Bom! Ha’u la hatente’, ha’u ladún akompañia, ha’u la   hatene se Governu maka fó autórizasaun, ha’u iha elementu ida atu rekolla informasaun atu haree ida-ne’e, maibé ita hein Primeiru-Ministru fila mai husi estranjeiru maka ha’u ko’alia ho nia hodi taka,” Preizdente Repúblika, José Ramos-Horta hateten  hodi hatan Hatutan.com bainhira partisipa iha abertura serimónia nasionál “Salvaguarda Patrimóniu Audiovisual liuhosi Teknolojia Modernu” iha salaun  AMRT, Caicoli, Díli, Kinta  (18/09/2025).

Xefe Estadu ne’e haktuir nia pozisaun klaru  katak   la konkorda ho kasinu, tanba ema ne’ebé ki’ak  nein atu  hetan osan milliaun ida dollar amérikanu,  maibé entre ema rihun 10 maka jogu kasinu ne’e, ema ida maka hetan preimiu oan  ida maibé ema 9,999 lakon.

Ramos-Horta  duvida  boot ho   jogu Kasinu, satán  jogu   online ne’e atu  kontrolla  oinsá,  nune’e kuidadau ho jogu  online, tanba sufistikadu  ho ekipamentu kompletu  hodi prátika krime organizadu .

Xefe esadu ne’e hatuir katak, nia amigu barak iha rai li’ur iha koñesimentu kle’an bá jogu online ne’e,  katak kuidadu ho ema sira ne’e tanba  jogu online ne’e hanesan aktu bá prátika   krime organizadu iha mundu.

Ramos-Horta  hateten bebeik,  katak  Timor-Leste laiha krime organizadu,  laiha Timoran metidu iha kirme organizadu, tanba krime organizadu sufistikadu tebetebes. Maibé potensiál boot kriminozu transnasionál sira fasil loos utiliza nasaun frazil sir aba atividade krime organizadu ne’e.

Advertisement

PNTL husu Komunidade hato’o keixa

Portavós Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Superintendente Polísia João Belo dos Reis (klaran). Foto/Juvinal Cabral dos Santos

Portavós Polísia Nasionál Timor-Leste (PNTL) Superintendente  Polísia João Belo dos Reis,  Kinta  (18/09/2025), fó hanoin ba komunidade atu hato’o keixa ba Polísia bainhira deskonfia iha atividade ruma ne’ebé bele konsidera online scamming atu polísia bele foti medida no halo atuasaun.

“Ita hamutuk ho ita nia parseiru sira tantu parseiru internasional no lokal kontinua alerta buka tuir kompañia sira ne’ebé loke sira nia negosiu ne’e mais falun ho jogu online. Tanba ne’e, ita hamutuk ho parseiru sira sei la fó fatin ita halo tracking nafatin atividade jogu online iha Timor-Leste Superintendente Polísia João Belo dos Reis hateten iha konferensia imprensa iha  salaun Ministériu Interior (MI).

Autoridade seguransa afirma kualker jogu online nia mai ho aparellu barak, bele money laundry no  scame (bosok), tanba ne’e, sidadaun sira mós presiza matenek atu hatene tipu krimi online sira, tipu jogu online sira nune’e labele sai vitíma ba krime organizadu sira ne’ebé mak agora la’o dadauk iha nasaun tomak.

Hosi sorine seluk, organizasaun la’ós Governu nian (ONG, sigla portugés) Asia Justice And Riths (AJAR), konsidera jogu online ne’ebé Governu liuhosi Ispesaun Jerál ba Jogu admite ka legaliza bele lori haki’ak krime organizadu  sira  iha laran.

Peskizadór AJAR, Inocencio de Jesus Xavier, Kuarta (17/09/2025),  hateten, jogu online tuir lei ne’e bandu tiha ona, agora Inspetór Jerál Jogu fó fali lisensa ba operador jogu online sira-ne’e oinsá sira-nia mekanizmu kontrola.

Advertisement

“Jogu online ne’e nia bele tama ona krime organizadu,” Peskizadór AJAR, Inocencio de Jesus Xavier   hateten, tanba ne’e tuir nia hanoin katak  Governu tenke kontrolla didi’ak, sé legaliza karik, tenke ho loloos, sé la’e fó perigu bá rai Timor-Leste iha krime sira ne’ebé bele boot liu.

Nia afirma, jogu  online ne’e la eduka joven sira, tanba jogu kasinu  ne’e emboot mak joga online tanba ne’e  Governu presiza haree fila fali, tanba dala barak maka kampu servisu mak ema loke jogu ne’e nu’udar razaun ida atu fó servisu ba ema.

 Nia afirma,  atu dezmantela, Ministériu Justisa tenke aprejenta razaun ruma halo análize didi’ak, nune’e ikus mai labele hamosu preokupasaun.

“Ha’u  hanoin PCIC tenke halo ida ne’e, hodi deskobre didi’ak, jogu sira ne’e,  karik prátika modu  online scamming,” nia afirma.

Jornalista: Marcelino Tomae/Juvinal Cabral dos Santos

Advertisement

 

 

Continue Reading
Advertisement
Click to comment

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Defeza & Seguransa

PNTL Baucau Detein Suspeitu Na’in-lima Tenta Lori Mina Tonelada 13 Hatama Ilegál Ba Indonézia

Published

on

By

Hatutan.com, (13 Novembru 2025), Díli-Komandu Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) Munisipiu Baucau detensaun ba suspeitu na’in-lima (5) ne’ebé tenta transporta mina ba Indonézia ilegalmente.

(more…)

Continue Reading

Defeza & Seguransa

Xanana Harohan Ba Maromak ho Rai-Lulik Akompaña Forsa Tarefa Kontijente TL Apoiu Umanitária iha Filipina

Published

on

By

Hatutan.com, (11 Novembru 2025), Díli-Primeiru-Ministru Kay Rala Xanana Gusmão, husu atu ekipa forsa tarefa kontijente Timor-Leste bas apoiu umanitária iha Filipina   labele ta’uk fo’er, kolen no moras, tanba Maromak no rai-lulik akompaña imi.

(more…)

Continue Reading

Defeza & Seguransa

Komisaun B Husu Fó Sansaun Bá Dirijente SNI Ne’ebé Hatama Sasán Kontra Bandu

Published

on

By

Hatutan.com, (10  Novembru  2025), Díli– Parlamentu Nasionál liuhosi Membru komisaun B ne’ebé trata asuntu Negosiu Estranjeiru Defeza NO Seguransa, husu parte kompetente sira halo investigasaun kle’an no fó prosesu disiplinár bá dirijente Servisu Nasionál Intelejénsia (SNI) na’in-rua ne’ebé uza karreta estadu transporta sasán kontra bandu (fogetes) mai Timor-Leste.

(more…)

Continue Reading

Trending