Connect with us
Pakote Ahi

Nasionál

Administradór Diosezanu Kontinua Serbisu Hodi Hein Bispu Foun Baucau

Published

on

Hatutan.com, (22 Janeiru 2022), Díli—Administradór Diosezanu Padre Alípio Pinto Gusmão, kontinua hala’o knaar hodi administra atividade pastorál no katekeze iha Dioseze ne’e, hodi hein desizaun Santa-Sé ba nomeasaun Bispu Foun Baucau.

Administradór ne’e ninia knaar durante príudu Sede Vacante, atu administra de’it Dioseze, hodi asegura vida Dioseze nian, nune’e bele la’o normál to’o Bispu foun iha.

Notisia iha Relasaun:Dom Basílio Husik-iis Tanba Moras Fuan iha Suai

Advertisement

Koléjiu Konsultores Baucau Hili Padre Alípio Gusmão Nu’udár Administradór Diosezanu

Oras-ne’e Dioseze Baucau iha hela ámbitu selebrasaun ezisténsia tinan 25 Bodas de Prata, nune’e atividade pastorál no katekeze sei konsentra iha tema “Eukaristia, Família no Dezafiu” ne’ebé halo ona lansamentu iha 09 Dezembru 2021.

“Ha’u mai, tama kedan iha faze preparasaun ba Dioseze nia bodas de prata no konsulta sinodál. Ida seluk maka sei lori illas São José mahein Dioseze nian vizita parókia hotu-hotu, ne’ebé pertense ba Dioseze ne’e. Tuir planu, sei hahú iha Marsu 2022,” Padre Alípio Pinto Gusmão, hateten ba Hatutan.com via telefónika, Kinta (13/01/2022).

Relasiona ho konsulta sinodál, oras-ne’e daudaun iha hela faze konsulta ho sarani sira, hamutuk ho grupu kategoriál oin-oin ne’ebé eziste iha parókia sira Dioseze Baucau nian, atu iha konsulta ida ne’e bele rona saida mak sarani hakarak.

Alem de ne’e, iha sínodu ne’e sarani sira bele hola responsabilidade atu hala’o misaun iha Uma Kreda, Parókia no Dioseze.

Advertisement

“Sarani sira involve iha atividade sira no sente katak Uma Kreda ne’e sira nian hola responsabilidade hodi selebra hamutuk eukaristia, foti desizaun hamutuk ba moris Uma Kreda rasik,” Padre Alípio Pinto Gusmão, haktuir.

Bainhira konsultasaun ne’e konklui ona, rezultadu sei entegra ba ekipa preparasaun sínodu nian hodi elabora no hato’o ba iha Conferéncia Episcopal Timorense (CET) no hato’o mós ba sekretariadu sinodu iha Roma.

Kona-bá prosesu ba nomeasaun Bispu foun Dioseze Baucau, Administradór ne’e dehan, kompeténsia tomak iha Santa-Se liu hosi nia reprezentante iha Díli, Núncio Apostólico mak promove prosesu ida-ne’e, liuliu buka kandidatu, depois konsulta oinsa mak hetan kandidatu ida dignu no prosesu sira ne’e segredu tebtebes.

“Prosesu ne’e Segredu pontifisiu. Tanba ne’e, prosesu ne’e la’o hela maibé ha’u labele temi no dehan sai oinsa ona no se mak iha laran,” Padre Alípio Pinto Gusmão, subliña.

Bainhira prosesu nomeasaun Bispu foun ne’e tama ona iha prosesu eskultinu no kuandu konklui ona, Santa-Sé sei anunsia Bispu foun ba Dioseze Baucau bele hetan posse, no knaar Administradór  Diosezanu mós remata.

Advertisement

“Prosesu nomeasaun bele lais bele mós kleur, depende ba servisu sira nunciatura nian atu hili kandidatu sira,” nia hateten.

Prosesu Nomeasaun Bispu Foun Liu Hosi Dalan Lima:

  1. Sei iha trono de vaga ka bainhira reforma

Iha kada Dioseze, iha Konsellu Kúria ne’ebé forma hosi Dioseze no kompostu hosi Nai-lulik sira ne’ebé Dioseze mak hili duni ho dalan espesiál.

Kada tinan, Konsellu Kúria ne’e avalia Nai-lulik hotu-hotu iha Dioseze nia laran, hodi determina Nai-lulik ida ne’ebé mak merese atu prepara ba Bispu.

Avaliasaun Konsellu kúria nian ne’e, intensu no seletivu, bainhira Bispu iha Dioseze ida tama ona ba idade reforma ou mate, ikus-mai hamosu trono de vaga (sede vacante).

Regra Uma Kreda nian hatuur katak, Bispu bele husu rejignasaun bainhira idade tama ona ba 75.

Advertisement
  1. Lista naran sei haruka ba Vatikanu

Naran hosi Nai-lulik sira ne’ebé selesionadu sei haruka ba Vatikanu. Naran sira ne’e mós sei intrega ba Nunciatura ka Embaixada Vatikanu.

Tanba ne’e, Dioseze sira iha Timor-Leste sei haruka naran kandidatu Bispu sira nian ba Vatikanu liu hosi Nunciatura Apostólika iha Díli.

Bainhira Vatikanu simu ona naran hirak ne’e, Papa ho nia ekipa espesiál inklui Nuncio rasik  sei tuir atu halo avaliasaun, hodi deside hosi naran hirak ne’e ida ne’ebé mak merese duni ba knaar Bispu.

  1. Sei Fó hatene hosi Nuncio

Hafoin Papa hili ida hosi naran hirak ne’ebé rekomendadu, Nuncio sei konvida Nai-lulik ne’ebé eskollidu atu fó hatene katak, Papa nomeia ona nia ba Bispu.

Bainhira Nuncio bolu, Nai-lulik ne’e seidauk konkorda atu sai Bispu. Nia bele rezeita desizaun ne’e ho razaun ruma tuir nia.

Baibain rezeisaun sempre mosu dahuluk, maibé hafoin fó korájen liu hosi reflesaun no orasaun, Nai-lulik nee simu desizaun ne’e.

Atu fó hatene katak, prosesu ne’e la’o sekretu tebes no laiha ema ida mak hatene eseptu Nuncio no Nai-lulik ne’e rasik.

Advertisement
  1. Define Data Anúnsiu

Hafoin Nai-lulik ne’e aseita ho desizaun ne’ebé iha, sei husu atu Nai-lulik ne’e hakerek karta ho liman iha Núncio nia oin. Karta ne’e hato’o ba Papa no sei haruka ba Vatikanu.

Nai-lulik eskolidu no Nuncio sei hili loron anúnsiu ba públiku no data ordenasaun Episkopál.

Anúnsiu ba Nai-lulik ne’ebé eskollidu nu’udár Bispu foun sei halo dala ida de’it, hosi Dioseze no mós iha Vatikanu hosi Papa ba knaar foun ne’ebé Nai-lulik ne’e simu nu’udár Bispu.

  1. Preparasaun ba Ordenasaun Episkopál

Hafoin anúnsiu, Bispu foun iha tempu fulan tolu atu halo preparasaun ba ordenasaun.

Durante tempu ne’ebé iha, Bispu foun sei prepara nia programa pastorál, lema ordenasaun unuk Bispu nian to’o iha serimónia ordenasaun nian.

Nia mós sei iha tempu espesiál atu hala’o retiru ka reflesaun durante semana ida nu’udár tempu preparasaun espirituál nian ba knaar foun hanesan Bispu.

Jornalista: Vito Salvadór

Advertisement

Kontinua Le'e
Advertisement
Hakarak Hato'o Komentariu?

Husik Hela Komentariu

Your email address will not be published. Required fields are marked *

Nasionál

Prezidente Repúblika La Konkorda SEKOMS Intervein Redasaun RTTL,E.P

Published

on

Hatutan.com, (03 Maiu 2024), Díli- Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, la konkorda ho intervensaun ne’ebé Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito “Loro” Dias Ximenes halo áa redasaun RTTL.E.P tamba viola liberdade imprensa.

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Conselho Imprensa La Tolera Intervensaun Podér Polítika iha Independénsia Editoriál

Published

on

Hatutan.com, (03 Maiu 2024), Díli—Conselho de Imprensa (CI), ne’ebé sai hanesan órgaun reguladora bá meius komunikasaun sosiál sira iha Timor-Leste, la tolera aktu intervensaun polítika ne’ebé komete hosi Sekretáriu Estadu Komunikasaun Sosiál (SEKOMS), Expedito Dias Ximenes, tama direta iha sala redasaun Rádiu Televizaun Timor-Leste, Empreza Públika (RTTL.EP) nian, hodi husu editór apaga tiha video no edita fila-fali testu ne’ebé loloos he’in de’it ona atu halo publikasaun (on air).

(more…)

Kontinua Le'e

Nasionál

Labele Halo Intervensaun Bá Independénsia Redasaun Mídia Sira

Published

on

Hatutan.com, (03 Maiu 2024), Díli – Provedór Direitus Umanus no Justisa (PDHJ), Virgílio da Silva Guterres “Lamukan” nu’udár mós prezidente Conselho de Imprensa de Timor-Leste períodu 2016-2021 no 2021-2023, husu bá  entidade hotu, polítika, sivíl no militár atu la bele halo intervensaun bá independénsia editorial komunikasaun sosial ka mídia sira tanba Konstituisaun RDTL artigu 41 garante bá liberdade imprensa ne’e rasik.

(more…)

Kontinua Le'e
Advertisement

Trending