Hatutan.com, (09 Marsu 2022), Díli-Eis kondenadu ba krize 2006, Vicente da Conceição “Railos” ho Leandro Lobato, husu ba kandidatu Prezidente Repúblika sira atu aprezenta programa iha kampaña prezidensiál no evita atu “sokar-lia”, “bobar-malu” no “sukit-malu” fali ho situasaun krize politíka no krize militár iha 2006-2007.

Notísia iha Relasaun: CNE Keixa Ona ba Polísia Kona-bá Insidente iha Kampaña

Eis kondenadu krize 2006, Railos ho Leandro Lobato. Foto/Espesiál

Liuhusi konferénsia imprensa ne’ebé hala’o iha Sede Nasionál partidu CNRT, Bairro dos Grilhos, Dili, Kuarta (09/03/2022), Railos ho Leandro Lobato, husu ba ekipa susesu sira hotu, inklui kandidatu Prezidente sira rasik atu halo kampaña ho espíritu demokrasia no respeita-malu, nune’e aprezenta de’it maka programa no matéria kampaña atu bele konvense povu vota ba sira-nia programa, la’ós tuun ba povu nia-leet hodi “sukit-malu” no soe rai-rahun ba povu nia matan ho halo diskursu de ódiu.

“Krize 2006 nia konsekuénsia halo ita barak terus. Ha’u ho ha’u nia maun-alin Leandro Lobato kumpre tiha ona justisa. Tanba ne’e, hanesan jerasaun foun, ita hotu hakribiit krize sira-ne’e no tenke hanoin ho maduru no halo polítika ho maduru. Ita labele hamriik fali iha katuas sira-nia sorin hodi hatun katuas sira seluk ho buat sira ne’ebé la merese. Ita iha moral no edukasaun,” Railos hateten.

Railos dehan, iha krize ne’e nia simu kilat husi sé no ba hasoru se mak simu kilat ne’e. nia hatene no nia halo enkontru duni ho emboot balun molok simu kilat. Maibé, situasaun ne’e tenke hakribiit no ba oin hamutuk ho katuas sira, atu hadi’a nasaun ne’e.

“Ita la bele ba hamutuk ho katuas sira hodi soe-lia, sokar-lia no hatudu liman ba malu. Ha’u envolve iha krize ne’e nia konsekuensia mak hau ho hau nia maun-alin Leandro Lobato hatán ona justisa no kumpre sentensa husi justisa. Se hakarak ita ke’e-malu la fasil, maibé ita hanoin mak povu no nasaun ida-ne’e. Ita halo polítika para atu hadia povu no nasaun ida-ne’e nia di’ak,” Railos tenik.

Leandro Lobato hateten hanesan ema ida ne’ebé autór ba krize 2006 no simu kilat husi camarada balun lamentavel kuandu aproveita kampaña atu “selok-malu” hodi buka votu.

“Hafoin rona deklarasaun husi camarada balun iha kampaña, foin lalais, iha Liquiça, ami nia parte sente lamentavel tamba prosesu tomak krize 2006 lao ona tuir nia dalan legál no ami rasik simu ona sentensa no tama tiha ona prizaun,” Leandro Lobato hateten.

Nia husu ba jerasuan foun sira ne’ebé hamriik iha jeresaun tuan sira nia kotuk la bele hatoman an halo politika “sokar-lia” nune’e hodi buka oin no buka manan konfiansa husi katuas sira.  Maibé hamutuk ho katuas sira atu aprende katuas sira-nia vizaun no matenek.

“Ami sivíl armada ne’ebé hetan atribuisaun arma husi lider sira tempu ne’ebá ninia prosesu justisa hotu ona no ami ba hatán tiha ona iha justisa nia oin,” Leandro Lobato hateten.

“Ami sempre apela bebeik katak diak liu prosesu tomak ne’ebé liu iha krize 2006 ita husik ona ita hare ba oin. Ita ba kampanha hatoo ita nia misaun, vizaun no programa sira laos ba para insulta malu bebeik,” nia sublina.

“Hanesan sasin moris, ha’u ho Railos la simu kilat husi maun Xanana, maibé ami ami nia camarada maluk tempu ne’ebá. Ami hakribit ona ami nia sala liuhusi pena ka sentensa husi justisa. Tanba ne’e labele uza momentu kampaña ne’e atu sukit-malu hodi manan konfiansa husi povu ka ita manan konfiansa husi katuas sira. ne’e politika buka oin no politika labarik halimar rai-rahun sira,” Leandro Lobato hateten.

 Ba kuadru no militante partidu polítiku hotu-hotu no apoante kandidatu PR 2022-2027, Leandro Lobato ho Railos husu atu  ejerse polítika ida-idak nia polítika ho matenek no respeita-malu. Katak, la bele provoka-malu no “sukit-malu “ ba buat ne’ebé fó benefísiu ba povu no Estadu.

Ramos Horta Konfesa kona-bá Krize 2006

Liuhusi kampaña aberta iha Kampu Futeból Munisípiu Ainaro, Kuarta (09/03/2022),  kandidatu PR 2022-2027, José Ramos Horta, deklara katak, krize ne’e mosu la’ós nia ho Xanana mak autór, maibé krize ne’e nia huun mai nanik kedas husi 2004 ho 2005.

“Ha’u nia testemuña barak. Bainhira krize mosu, ha’u hanesan enkaregadu Primeiru-Ministru hodi troka Primeiru Ministru Rejignadu, Mari Alkatiri tempu ne’ebá. Ha’u ajuda Prezidente Repúblika, Xanana Gusmão hodi buka rekupra situasuan sira ne’e. mai iha krize militár 2007, ha’u halo dialogu ho entidade hotu-hotu, inklui komunidade internasionál hodi buka solusaun ba krize ida-ne’e. ema barak ma sai testemuña, inklui komunidade internasioná sira hatene tanba ha’u halo kontaktu beibiek ho sira no husu apoiu husi sira to’o hetan apoiu husi ONU hodi mai rekupera ita-nia situasaun seguransa,” Ramos Harta haktuir.

Nia dehan, Xanana mak ho nia kbiit no matenek hodi buka solusaun pasífiku no solusaun oioin hodi rekuprea situasuan krize politika no krize militár 2006-2007, liuliu oinsá halo politika simu-malu (reintegrasaun sosiál) hodi lori fila-fali povu ba ida-idak nia hela fatin.

“Xanana hatene organiza no mobiliza povu. Tempu 2007 hau hanesan Prezidente Repúblika ajuda husi maun Xanana, ita resolve krize ida ne’e no konsege lori fila povu ba sira-nia hela fatin,” Horta hateten.

Jornalista: Vito Salvador